Tadeusz Borowski (aktor)

polski aktor

Tadeusz Jerzy Borowski (ur. 9 lipca 1941 w Warszawie, zm. 3 marca 2022 tamże[1]) – polski aktor i lektor. Wieloletni członek Stowarzyszenia Filmowców Polskich.

Tadeusz Borowski
Ilustracja
Tadeusz Borowski (2014), Teatr Syrena
Data i miejsce urodzenia

9 lipca 1941
Warszawa

Data i miejsce śmierci

3 marca 2022
Warszawa

Zawód

aktor

Lata aktywności

1962–2022

Zespół artystyczny
Teatr Ateneum im. Stefana Jaracza w Warszawie
Odznaczenia
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Srebrny Krzyż Zasługi
Odznaka „Zasłużony Działacz Kultury”

Wczesne lata

edytuj

Wychowywał się na warszawskim Powiślu[2]. W dzieciństwie marzył, by być strażakiem, a matka chciała, żeby został księdzem[2]. W młodości pływał, jeździł konno i trenował szermierkę. Przez dwa lata trenował boks i w wieku 16 lat został mistrzem Warszawy[2]. Uczęszczał do XXVII Liceum Ogólnokształcącego im. Tadeusza Czackiego[3], następnie rozpoczął studia na Wydziale Aktorskim stołecznej Państwowej Wyższej Szkoły Teatralnej[2], gdzie jego wykładowcami aktorstwa byli Aleksander Bardini i Jan Kreczmar[3]. Jego rolą dyplomową był Malvolio w Szekspirowskiej komedii Wieczór Trzech Króli[3]. Na ostatnim roku studiów wystąpił jako pastor Kimball i żebrak w musicalu Opera za trzy grosze Bertolta Brechta w reż. Aleksandra Bardiniego. Studia ukończył z wyróżnieniem w 1963[2].

Kariera sceniczna

edytuj

W 1962 zadebiutował na scenie Teatru Narodowego jako dworzanin w komedii Aleksandra hr. Fredry Zemsta w reż. Ewy Bonackiej[4]. W 1963 Ali Bunsch zaangażował go do Teatru Wybrzeże w Gdańsku, co wkrótce potem zostało zatwierdzone przez dyrektora teatru, Jerzego Golińskiego[5]. W latach 1963–1966 w gdańskim Teatrze Wybrzeże zagrał ponad 28 ról, z czego połowę stanowiły nagłe zastępstwa[5], w tym służącego Ździebełko i Harpagona (w zastępstwie za chorego Zenona Burzyńskiego[5][6]) w komedii Skąpiec Moliera (1963) w reż. Kazimierza Brauna[7], Wengierowicza – syna w Ten wariat Płatonow Antoniego Czechowa (1964) w reż. Jerzego Golińskiego, górala w wodewilu Cud mniemany, czyli Krakowiacy i Górale z muzyką Jana Stefaniego do libretta Wojciecha Bogusławskiego (1964) w reż. Jerzego Golińskiego, Agustina w Komu bije dzwon Ernesta Hemingwaya (1964) w reż. Jerzego Golińskiego, narratora w Śmierci gubernatora Leona Kruczkowskiego (1964) w reż. Kazimierza Brauna, zamachowca w Królu IV Stanisława Grochowiaka (1964) w reż. Piotra Paradowskiego, Nicka w Kto się boi Virginii Woolf? Edwarda Albee’ego (1965) w reż. Jerzego Golińskiego, Teklińskiego w Ktoś nowy Marka Domańskiego (1965) w reż. Jerzego Golińskiego, Schweizerkasa w Matce Courage i jej dzieciach Bertolta Brechta (1966) w reż. Jerzego Golińskiego, Zenona Isauryjczyka w Romulusie Wielkim Friedricha Dürrenmatta (1966) w reż. Piotra Paradowskiego, Pierwszego Radnego w dramacie Jan Maciej Karol Wścieklica (1966) Witkacego w reż. Zbigniewa Bogdańskiego oraz pisarza i porucznika von Rutty w Namiestniku Rolfa Hochhutha (1966) w reż. Jerzego Golińskiego.

W 1966 został zaangażowany przez Kazimierza Dejmka do warszawskiego Teatru Narodowego, gdzie został obsadzony w roli wieśniaka w komedii Fredrowskiej Nowy Don Kiszot, czyli sto szaleństw (1966) w reż. Józefa Wyszomirskiego, sztuce Tadeusza Różewicza Wyszedł z domu (1966) w reż. Wandy Laskowskiej, jako Akast w komedii Moliera Mizantrop (1967) w reż. Henryka Szletyńskiego, w roli młodzieńca w Kordianie Juliusza Słowackiego (1967) w reż. Dejmka, w roli młodzieńca na balu, diabła i Jana w Dziadach Adama Mickiewicza (1967) w reż. Dejmka, Lyzandera w komedii szekspirowskiej Sen nocy letniej (1968) w reż. Wandy Laskowskiej, w roli rzemieślnika w Nie-Boskiej komedii Zygmunta Krasińskiego (1969) w reż. Adama Hanuszkiewicza i Jegomościa w Świętej Joannie George’a Bernarda Shawa (1969) w reż. Hanuszkiewicza. W 1969 na znak buntu przeciwko odwołaniu z Narodowego Kazimierza Dejmka w rezultacie marcowej afery z mickiewiczowskimi Dziadami i w reakcji na powołanie na jego miejsce Hanuszkiewicza, w latach 1969–1970 związał się z Teatrem im. Juliusza Osterwy w Lublinie, gdzie zaproszenie dyrektora Kazimierza Brauna zagrał reżysera w Akcie przerwanym Tadeusza Różewicza (1970) i Lenina w Szóstym lipca Michała Szatrowa (1970). W latach 1970–1972 ponownie występował w Teatrze Narodowym w Warszawie. Od 1972 był związany z warszawskim Teatrem Ateneum im. Stefana Jaracza.

Kariera ekranowa

edytuj

Występował w Teatrze Telewizji, m.in. w Za kulisami Cypriana Kamila Norwida w reż. Kazimierza Brauna (1966), w Legendzie Stanisława Wyspiańskiego w reż. Lecha Wojciechowskiego (1967), w Śpiewie z pożogi Krzysztofa Kamila Baczyńskiego w reż. Krystyny Sznerr (1968), w Braciach Karamazow Fiodora Dostojewskiego w reż. Jerzego Krasowskiego (1969), Dwóch teatrach Jerzego Szaniawskiego w reż. Kazimierza Brauna (1972), w spektaklu Romeo i Julia Williama Szekspira w reż. Jerzego Gruzy (1974) oraz w Balu manekinów Brunona Jasieńskiego w reż. Janusza Warmińskiego (1979), w Indyku Sławomira Mrożka w reż. Macieja Wojtyszki (1990) i w roli szefa Policji w Królu Edypie Sofoklesa w reż. Gustawa Holoubka (2005). Brał udział w realizacjach Teatru Telewizji TVP dla najmłodszych widzów, m.in. w Bajkach pana Perrault w reż. Anette Olsen i Jerzego Sztwiertni (1974–1976) jako Kadet Rousselle.

W 1964 pojawił się po raz pierwszy na planie filmowym w epizodycznej roli uczestnika bójki na molo w dramacie psychologiczno–obyczajowym Zbigniewa Kuźmińskiego Banda. Pierwszą dużą i jednocześnie jedną z głównych ról doktora Adama Rawicza zagrał w dramacie psychologicznym Romana Załuskiego Kardiogram (1971). Był narratorem w polskiej wersji językowej radzieckiego serialu przygodowo-wojennego Siedemnaście mgnień wiosny (1974).

Odznaczenia i nagrody

edytuj

Odznaczony Srebrnym Krzyżem Zasługi (1978), Odznaką „Zasłużony Działacz Kultury” (1988) i Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (2003)[8][9].

W 1971 otrzymał wyróżnienie na XII Festiwalu Polskich Sztuk Współczesnych we Wrocławiu za rolę Mefista w sztuce Jerzego S. Sito Pasja Doktora Fausta w reż. Tadeusza Minca w Teatrze Narodowym w Warszawie. W 1977 został uhonorowany Nagrodą Państwową RFSRR za rolę Eugeniusza Truszczyńskiego w filmie Zapamiętaj imię swoje (1974) w reż. Siergieja Kołosowa[10].

Śmierć

edytuj

Zmarł 3 marca 2022 w Warszawie w wieku 80 lat. 24 marca 2022 został pochowany na cmentarzu parafialnym w Hornówku w gminie Izabelin[11].

Filmografia

edytuj

Dokumenty

edytuj

Polski dubbing

edytuj
* Mary Poppins powraca (2018) – Binokl
  • Zazu (dialogi),
  • Mjomba (odc. 18)
  • ochroniarz (odc. 52),
  • dr Matthew Thorne (odc. 53)
  • Hiruzen Sarutobi Trzeci Hokage,
  • Manda,
  • Senta,
  • Hiashi Hyūga (odc. 79)
  • Szef z centrum chromosomów (odc. 1),
  • jeden z neutrofilów (odc. 2),
  • jeden z enzymów (odc. 2)
  • prezydent Kosmosu (odc. 3b),
  • mistrz Moloch (odc. 37a)
  • Pierce (odc. 30b),
  • dr Elder (odc. 31b)
  • Piaskowy Dziadek (odc. 17a),
  • Majstersztyk (odc. 27a),
  • policjant z Citiesville (odc. 28a)
  • narrator,
  • Dżyngis Kong
  • jeden z braci Balton (odc. 22c),
  • John Bitsy (odc. 25b),
  • Mięśniak Melon (odc. 28b)
  • tata (odc. 9),
  • Rockfor (odc. 12)
  • Dereth (odc. 5),
  • Lord Burleigh (odc. 13)
  • kapitan policji,
  • reporter z TV
  • dziennikarz,
  • reporter
  • robot,
  • dowództwo z reklamy,
  • komentator sportowy
  • lektor,
  • duch #4 (odc. 25c),
  • sąsiad (odc. 43c),
  • burmistrz miasteczka terroryzowanego przez Pete’a (odc. 47a),
  • narrator (odc. 48c, 64c)
  • juror (odc. 59a),
  • konferansjer (odc. 59a),
  • fotograf (odc. 59a)
  • narrator (odc. 4, 13),
  • Kot, który nienawidził ludzi (odc. 30)
  • lektor,
  • narrator,
  • wewnętrzny głos Donalda (odc. 5a)
  • lektor,
  • Zakuty Dziób
  • major Boucher (odc. 5),
  • major Bilideau (odc. 8)
  • lektor (odc. 1-29, 32a, 34-36, 38-42, 47-50),
  • Mieszkaniec osady Prosiaczków (odc. 5)
  • lektor,
  • hycel (odc. 2a),
  • strażnik (odc. 9b),
  • kierownik sali (odc. 11a)
  • lektor (odc. 1-3),
  • Leśniczy (odc. 1-3)
  • lektor (odc. 7-15, 17-65),
  • prezenter telewizyjny (odc. 22),
  • prognostyk (odc. 52)
  • lektor (odc. 1-7, 9-13, 15-23, 25, 27-100),
  • detektyw Shedlock Jones (odc. 25),
  • król Mung Ho (odc. 67),
  • Wesoły Jack (odc. 71),
  • Pulpon, członek bractwa Złotej Gęsi (odc. 79, 80)
  • reporter programu „Otwarte studio” (odc. 87)
  • lektor,
  • narrator,
  • Studnia Życzeń (odc. 8),
  • konferansjer show Hipki (odc. 8)
  • Smerfy (1988, 1993–1994) –
  • druid (pierwsza wersja odc. 74),
  • lektor (odc. 117-144, 148-153, 175-187, 189-202, 205-222)
  • narrator,
  • Saulski

Przypisy

edytuj
  1. Żegnamy Tadeusza Borowskiego. Teatr Ateneum, 2022-03-04. [zarchiwizowane z tego adresu (2022-03-06)].
  2. a b c d e Gazeta Olsztyńska”, Mateusz Przyborowski To jest rzeźnia, a nie szkółka, Nr 248/2016-10-22.
  3. a b c Krzysztof Lubczyński, Dobry rycerz wszędzie straszny, „Trybuna”, 67, 20 marca 2009.
  4. Tadeusz Borowski, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2021-04-09].
  5. a b c Gabriela Pewińska, Ważny adres – Obrońców Westerplatte w Sopocie. Tu mieszkał w latach 60. Tadeusz Borowski – aktor teatralny i filmowy [online], „Gdańsk Nasze Miasto”, 2 stycznia 2008.
  6. Zenon Burzyński, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2023-02-20].
  7. Jerzy Armata, Tadeusz Borowski – na scenie, na ekranie i w dubbingu [online], Stowarzyszenie Filmowców Polskich, 9 lipca 2021 [dostęp 2023-11-09].
  8. M.P. z 2003 r. nr 34, poz. 445 – pkt 4.
  9. Odznaczenia dla zasłużonych pracowników Teatru Ateneum. prezydent.pl, 31 marca 2003.
  10. Nie żyje Tadeusz Borowski. Aktor miał 81 lat. Onet.pl, 2022-03-04.
  11. Ostatnia droga Tadeusza Borowskiego. Wybitnego aktora pożegnały wielkie sławy. fakt.pl, 2022-03-24.

Linki zewnętrzne

edytuj