Talk
Talk – minerał z gromady krzemianów. Należy do grupy minerałów pospolitych.
| |
| Właściwości chemiczne i fizyczne | |
| Skład chemiczny |
hydroksykrzemian magnezu |
|---|---|
| Twardość w skali Mohsa |
1 |
| Przełam |
blaszkowy, łuskowy |
| Łupliwość |
doskonała |
| Układ krystalograficzny |
jednoskośny |
| Gęstość |
2,58 do 2,83 g/cm³ |
| Właściwości optyczne | |
| Barwa |
zazwyczaj biały, czasem bezbarwny, zielonkawy lub szary |
| Rysa |
biała |
| Połysk |
tłusty, perłowy |
| Współczynnik załamania |
1,539-1,600 |
| Inne |
Dwójłomność: 0,050 |
Nazwa pochodzi od arabskiego słowa talk oznaczającego mikę i nawiązuje do podobieństwa tych minerałów. Z kolei po łacinie talcus to tłuszcz, stąd w dawnej polszczyźnie czasem używano nazwy łojek.
Właściwości
edytujTo najbardziej miękki z minerałów. Można go z łatwością zarysować paznokciem, jak również skruszyć lub kroić nożem, rozpoczyna on skalę twardości Mohsa. Jego blaszki są dość giętkie. W dotyku jest tłusty, mydlany.
Nie występuje zazwyczaj w postaci wykształconych kryształów, lecz w postaci skupień łuseczkowatych, blaszkowatych, gęsto upakowanych. Kryształy spotykane są niezmiernie rzadko.
Talk zbity o zielonoszarej barwie nazywany jest steatytem. Talk przypomina wyglądem pokrewny minerał, pirofyllit.
Występowanie
edytujTalk jest pochodzenia metamorficznego, występuje głównie w skałach powstałych w średnio wysokich temperaturach (300-400 stopni Celsjusza). Powstaje także z hydrotermalnego przeobrażenia skał ultrazasadowych (oliwiny i pirokseny) oraz w wyniku metamorfozy marmurów dolomitowych.
Miejsca występowania to głównie: Austria (Rabenwald w Styrii, Zillertal w Tyrolu, Karyntia), Szwajcaria (St. Gotthard, Hospental), Niemcy (Göpfersgrün w Smreczanach), Indie (Madras) i RPA.
W Polsce występuje w Górach Sowich (w serpentynitach) i Wieściszowicach w Rudawach Janowickich (w łupkach talkowych).
- jako środek osuszający
- w przemyśle kosmetycznym i farmaceutycznym do wytwarzania pudru, maści, jako dodatek do mydeł
- w przemyśle gumowym i papierniczym jako masy wypełniające
- jest nośnikiem magnezu i używany jest jako spoiwo w produkcji ceramiki kordierytowej
- do produkcji materiałów ognioodpornych
- jako wypełniacz oraz środek zmniejszający palność tworzyw sztucznych; jego obecność jest oznaczana w symbolu produktu, na przykład „ABS-TD10” (10% talku w tworzywie ABS) lub „PP+40%TALC” (40% talku w polipropylenie), dodawana jest też sama litera T z wartością liczbową lub bez[potrzebny przypis]
- do wyrobu rzeźb i galanterii ozdobnej (szczególnie w postaci tak zwanego kamienia mydlanego, czyli zbitego, masywnego nagromadzenia steatytu, przeważnie o zielonkawej barwie)
Uwagi
edytuj- ↑ W języku potocznym „talkiem” bywa nazywany węglan magnezu (magnezja biała), używany w sportach takich jak podnoszenie ciężarów lub wspinaczka celem osuszania dłoni oraz zwiększania tarcia. Prawdziwy talk spełnia to zadanie dużo gorzej, gdyż oprócz właściwości osuszających jest też lubrykantem[1][2].
Przypisy
edytuj- ↑ Czym jest magnezja? Jaką wybrać na siłownię i ściankę wspinaczkową? [online], Decathlon, 17 lutego 2023 [dostęp 2024-08-12].
- ↑ Magnezja - co to jest i do czego służy? [online], Sport-Shop, 7 sierpnia 2024 [dostęp 2024-08-12].
Bibliografia
edytuj- Borkowska Maria, Smulikowski Kazimierz: Minerały skałotwórcze, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa, 1973, s. 309–312
- Guillermo Gold Gormaz, Jordi Jubany Casanovas: Atlas mineralogii. Barbara Zapolska (tłum. z hiszp.). Warszawa: Wiedza i Życie, 1992. ISBN 83-85231-10-2.
- Olaf Medenbach, Cornelia Sussieck-Fornefeld: Minerały. Warszawa: Świat Książki, 1996. ISBN 83-7129-194-9.
- Rupert Hochleitner: Minerały i kryształy. Określanie minerałów według barwy rysy. Warszawa: Muza S.A, 1994. ISBN 83-7079-281-2.
- W. Heflik, L. Natkaniec-Nowak, Minerały Polski, Wydawnictwo Antykwa, 1998.