Tapiseria

tkanina artystyczna

Tapiseria (z franc. tapisserie) – ogólna nazwa określająca jednostronną tkaninę o różnorodnej dekoracji: figuralnej (np. ze scenami mitologicznymi, biblijnymi), heraldycznej bądź zwierzęco-roślinnej (tzw. werdiura), służącą do dekoracji ścian. Potocznie termin „tapiseria” stosowany jest wymiennie z nazwami: gobelin[1] i arras.

Tapiseria Dama z jednorożcem, Francja, XV wiek
Gobelin Le Corbusiera w indyjskim Chandigarh, Francja, XX wiek
Krosno do tkania tapiserii. Manufaktura Gobelin, Paryż, 2005

Wykonywana była splotem płóciennym (rzadziej rządkowym), z nici wełnianych i jedwabnych, czasem z dodatkiem nici złotych lub srebrnych, na warsztatach pionowych lub poziomych.

Tapiserie wykonywano już w starożytnym Egipcie (od XVIII dynastii), w Chinach i prekolumbijskim Peru. W Europie ważnymi ośrodkami były w kolejnych stuleciach:

  • XIV – Paryż i Arras,
  • XV – Arras i Tournai,
  • XVI – Flandria, Włochy,
  • XVII – Bruksela, Francja (zwłaszcza królewska manufaktura Gobelinów i manufaktura w Beauvais),
  • XVIII – manufaktura Gobelinów i Beauvais.

Niektórzy władcy – zamiast kupować gotowe dzieła – zakładali manufaktury na swoich dworach (np. w Szczecinie, Torgau, Brzegu czy też w Szwecji[2]).

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Termin używany jest od 2. połowy XVII wieku, a pochodzi od nazwiska rodziny Gobelin, od której odkupiono paryską manufakturę, przekształcając ją w manufakturę królewską.
  2. Janina Kochanowska: Kultura artystyczna na dworze książąt szczecińskich w XVI w.. Szczecin: Szczecińskie Towarzystwo Kultury, 1996, s. 76.

Bibliografia

edytuj
  • Słownik terminologiczny sztuk pięknych, Warszawa 2006, s. 135 i 411.