Wikipedia

Ulica Oswobodzenia w Katowicach

ulica w Katowicach

Ulica Oswobodzenia w Katowicach – ulica w katowickiej dzielnicy Janów-Nikiszowiec, biegnąca przez historyczną część Janowa w kierunku Mysłowic.

ulica Oswobodzenia
Janów-Nikiszowiec
Ilustracja
ul. Oswobodzenia w pobliżu Galerii Szyb Wilson
(widok w kierunku południowo-wschodnim)
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Miejscowość

Katowice

Długość

1 748 m[1]

Przebieg
0m ↑ ul. Transportowców
← ul. Szopienicka →
540m ul. Teofila Ociepki
625m ul. Lwowska
940m ul. Cmentarna
960m linia kolejowa do KWK „Wieczorek”
1110m ul. Leśnego Potoku
1330m → ul. Grodowa
← ul. Hodowców
1470m rzeka Bolina
1550m ← ul. Hodowców
→ Obrzeżna Zachodnia
1670m granica miasta (Mysłowice)
← ul. Łączna, ul. Janowska
↓ ul. ks. Norberta Bonczyka
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „ulica Oswobodzenia”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „ulica Oswobodzenia”
Położenie na mapie Katowic
Mapa konturowa Katowic, po prawej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „ulica Oswobodzenia”
Ziemia50°14′46,3″N 19°05′27,6″E/50,246189 19,091011
Multimedia w Wikimedia Commons

Charakterystyka

edytuj

Rozpoczyna ona swój bieg przy skrzyżowaniu z ulicami: Szopienicką i Transportowców. Następnie krzyżuje się kolejno z ulicami: Teofila Ociepki, Lwowską, Cmentarną, Leśnego Potoku, Grodową i Hodowców, natomiast kończy ona swój bieg za skrzyżowaniem z Obrzeżną Zachodnią, przy skrzyżowaniu z ul. Janowską i ul. Łączną, które są ulicami w granicach administracyjnych miasta Mysłowice. W Mysłowicach droga kontynuuje bieg jako ulica ks. Norberta Bończyka[2].

Według badań, przeprowadzonych na zlecenie Urzędu Miasta Katowice w 2007 roku, natężenie ruchu w godzinie popołudniowego szczytu na ul. Oswobodzenia wynosi 1 055 samochodów[3]. Ulicą kursują autobusy ZTM[4].

Swoją siedzibę przy ul. Oswobodzenia mają m.in. (stan na listopad 2020 roku): firmy handlowo-usługowe[2], Galeria Szyb Wilson[5], Fundacja Eko-Art Silesia[6], Szkoła Podstawowa nr 53 im. Stefana Żeromskiego (jedna z trzech siedzib; ul. Oswobodzenia 47)[7], Przedszkole Miejskie nr 62 (ul. Oswobodzenia 61)[8], Sala Królestwa Świadków Jehowy (ul. Oswobodzenia 4a; zbory: Katowice–Angielski, Katowice–Giszowiec, Katowice–Wschód, Katowice–Zawodzie)[9] oraz Środowiskowy Dom Samopomocy przy Śląskim Stowarzyszeniu Ad Vitam Dignam (ul. Oswobodzenia 92)[10].

Historia

edytuj

Droga, biegnąca śladem dzisiejszej ulicy Oswobodzenia, istniała już w XIX wieku. Jest zaznaczona na mapie z 1904 roku[11].

W 1908 i 1913 roku przy dzisiejszej ul. Oswobodzenia wzniesiono budynki szkół podstawowych[12]. Przy ul. Oswobodzenia 59 był zlokalizowany historyczny budynek stolarni z zapleczem, ale nie zachował się do czasów współczesnych[13].

Do końca lat 20. XX w. w rejonie posesji przy dzisiejszej ul. Oswobodzenia 55 znajdowała się siedziba urzędu gminy Janów[14].

W 2001 roku w budynkach dawnego szybu „Wilson” (cechownia i markownia) otwarto Galerię Szyb Wilson. Jej twórcami są Johann Bros i Monika Paca[15].

Obiekty zabytkowe

edytuj
 
Galeria Szyb Wilson (ul. Oswobodzenia 1)
 
Kamienice mieszkalne (ul. Oswobodzenia 75, 77, 79 i 81)
 
Środowiskowy Dom Samopomocy (ul. Oswobodzenia 92)
 
Drewniany dom wiejski ze starodrzewem (ul. Oswobodzenia 105)

Przy ulicy Oswobodzenia znajdują się następujące historyczne obiekty[16]:

  • dawny szyb „Wilson”[17] z 1918 roku – obecnie Galeria Szyb Wilson (ul. Oswobodzenia 1), składający się z dawnych budynków biurowych, dawnej łaźni oraz cechowni; obiekty posiadają cechy stylu historyzmu i secesji, zostały zaprojektowane Emila i Georga Zillmannów[13]; obiekt wpisano do rejestru zabytków nieruchomych województwa śląskiego 20 maja 2019 roku (nr rej. A/516/2019);
  • dwa budynki zespołu szybu Wilson (ul. Oswobodzenia 1), wzniesione w dwudziestoleciu międzywojennym w stylu historyzmu;
  • wolnostojąca kamienica mieszkalna (ul. Oswobodzenia 2), wzniesiona na początku XX wieku w stylu historyzmu ceglanego prostego/secesji;
  • dom mieszkalny – dawne pomieszczenia biurowe i cechownia szybu Kaiser „Wilhelm” (od 1935 roku[18] pol. „Ligoń”) przy ul. Oswobodzenia 4, wybudowany około 1870 roku w stylu historyzmu;
  • domy tradycyjne (ul. Oswobodzenia 16, 112/114, 113, 115, 117, 118, 119/121, 120, 123, 125, 127, 137 i 139);
  • kamienica mieszkalna w pierzei (ul. Oswobodzenia 20), pochodząca z przełomu XIX i XX wieku, posiada cechy stylu historyzmu ceglanego prostego;
  • kamienice mieszkalne (ul. Oswobodzenia 22 i 40);
  • wolnostojąca kamienica mieszkalna z początku XX wieku (ul. Oswobodzenia 24), posiada cechy stylu historyzmu ceglanego prostego i secesji;
  • kamienica z oficyną (ul. Oswobodzenia 27), wzniesiona pod koniec XIX wieku w stylu historyzmu ceglanego prostego;
  • bezstylowy dom wiejski z zagrodą (ul. Oswobodzenia 28), pochodzący z połowy XIX wieku;
  • kamienica z oficyną w pierzei (ul. Oswobodzenia 31, 31a), wybudowana na początku XX wieku w stylu historyzmu ceglanego;
  • kamienica mieszkalna w pierzei (ul. Oswobodzenia 35), wzniesiona na początku XX wieku w stylu historyzmu ceglanego prostego;
  • narożna kamienica mieszkalna (ul. Oswobodzenia 42; róg z ul. T. Ociepki), pochodząca z końca XIX wieku, posiada cechy stylu historyzmu ceglanego prostego;
  • kamienica mieszkalna z końca XIX wieku (ul. Oswobodzenia 54), posiadająca cechy stylu historyzmu ceglanego prostego;
  • domy mieszkalne (ul. Oswobodzenia 56, 58 i 62);
  • bezstylowy dom wiejski z zagrodą (ul. Oswobodzenia 60), wybudowany pod koniec XIX wieku;
  • budynek dawnej szkoły żeńskiej (ul. Oswobodzenia 61), wzniesiony na początku XX wieku; obecnie siedziba przedszkola;
  • dom mieszkalny z końca XIX wieku (ul. Oswobodzenia 65), posiada cechy stylu historyzmu i neogotyku;
  • dom mieszkalny z oficyną (ul. Oswobodzenia 67), wybudowany na początku XX wieku w stylu historyzmu/modernizmu;
  • kamienica mieszkalna z końca XIX wieku (ul. Oswobodzenia 73), posiada cechy stylu historyzmu;
  • kamienica mieszkalna z początku XX wieku (ul. Oswobodzenia 75), wzniesiona w stylu modernizmu z elementami historyzmu;
  • dom mieszkalny (ul. Oswobodzenia 77), wybudowany w połowie XIX wieku w stylu historyzmu;
  • kamienica mieszkalna z końca XIX wieku (ul. Oswobodzenia 80), posiada cechy stylu historyzmu;
  • domy mieszkalne (ul. Oswobodzenia 79 i 86), wzniesione w 2. połowie XIX wieku w stylu historyzmu ceglanego prostego;
  • kamienica mieszkalna (ul. Oswobodzenia 81), wzniesiona w 2. połowie XIX wieku w stylu historyzmu ceglanego prostego;
  • kamienica mieszkalna z oficyną (ul. Oswobodzenia 85), wybudowana w 2. połowie XIX wieku w stylu historyzmu ceglanego prostego;
  • narożna kamienica mieszkalna (ul. Oswobodzenia 88; róg z ul. Leśnego Potoku), wzniesiona w 2. połowie XIX wieku w stylu historyzmu;
  • domy mieszkalne w pierzejach (ul. Oswobodzenia 90 i 96);
  • wolnostojąca kamienica mieszkalna z początku XX wieku (ul. Oswobodzenia 91), posiada cechy stylu historyzmu i modernizmu;
  • budynek dawnej szkoły męskiej (ul. Oswobodzenia 92), wzniesiony na początku XX wieku w stylu historyzmu, obecnie mieści się w nim Środowiskowy Dom Samopomocy;
  • dom mieszkalny (ul. Oswobodzenia 93), wybudowany pod koniec XIX wieku w stylu historyzmu ceglanego prostego;
  • dom mieszkalny (ul. Oswobodzenia 95), wzniesiony w 2. połowie XIX wieku w stylu historyzmu ceglanego prostego;
  • budynek, wzniesiony w 2. połowie XIX wieku (ul. Oswobodzenia 102);
  • wolnostojąca kamienica mieszkalna (ul. Oswobodzenia 104), wybudowana w 2. połowie XIX wieku w stylu historyzmu ceglanego prostego;
  • drewniany dom wiejski ze starodrzewem (ul. Oswobodzenia 105), wzniesiony w 2. połowie XIX wieku, obecnie zaadaptowany na bar;
  • dawny budynek pomp (ul. Oswobodzenia 122), pochodzi z początku XX wieku, posiada cechy stylu historyzmu, obecnie jest to budynek mieszkalny[13].

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. ↑ Michał Bulsa, Ulice i place Katowic, wyd. trzecie, Katowice: Wydawnictwo Prasa i Książka, 2018, s. 176, ISBN 978-83-63780-28-9.
  2. ↑ a b OpenStreetMap, Mapa Podstawowa [online], openstreetmap.org [dostęp 2020-11-02].
  3. ↑ Urząd Miasta Katowice, Cz. 1, ''Uwarunkowania zagospodarowania przestrzennego'', [w:] Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego [online], bip.um.katowice.pl [dostęp 2011-07-19] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-08].
  4. ↑ Zarząd Transportu Metropolitalnego, Rozkład jazdy ZTM [online], rj.metropoliaztm.pl [dostęp 2020-10-20] [zarchiwizowane z adresu 2020-08-29].
  5. ↑ Galeria Szyb Wilson, Kontakt [online], szybwilson.org [dostęp 2020-11-02].
  6. ↑ Fundacja ePaństwo, Fundacja Eko-Art Silesia [online], rejestr.io [dostęp 2020-11-02].
  7. ↑ Szkoła Podstawowa nr 53 im. Stefana Żeromskiego, Kontakt [online], sp53.katowice.pl [dostęp 2020-11-02].
  8. ↑ Przedszkole Miejskie nr 62 w Katowicach, Dojazd i kontakt [online], mp62katowice.pl [dostęp 2020-11-02].
  9. ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2022-04-29].
  10. ↑ Śląskie Stowarzyszenie "Ad Vitam Dignam", ŚDS [online], advitamdignam.org [dostęp 2020-11-02].
  11. ↑ Floetzkarte des Oberschlesischen S. No 34 Sect.Janow www.mapywig.org [dostęp 2011-07-19]
  12. ↑ Lech Szaraniec, Osady i osiedla Katowic, Katowice: Wydawnictwo Naukowe „Śląsk”, 2010, s. 167, ISBN 978-83-7164-636-2.
  13. ↑ a b c Urząd Miasta Katowice, Protokół nr 47/10 z posiedzenia Komisji Górniczej Rady Miasta Katowice [online], bip.um.katowice.pl [dostęp 2011-07-19] [zarchiwizowane z adresu 2014-04-29].
  14. ↑ Michał Bulsa, Ratusze Janowa i Szopienic, czyli dwa gmachy użyteczności publicznej we wschodnich Katowicach, wpisane do rejestru zabytków w 2020 roku, „Wiadomości Konserwatorskie Województwa Śląskiego” 2021, t. 13, s. 265.
  15. ↑ Joanna Tofilska, Katowice Nikiszowiec. Miejsce, ludzie, historia, Katowice: Muzeum Historii Katowic, 2007, s. 115, ISBN 978-83-87727-68-0.
  16. ↑ Urząd Miasta Katowice, Wartości dziedzictwa kulturowego (załącznik 1.9) [online], bip.um.katowice.pl [dostęp 2011-07-19] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-04].
  17. ↑ Wojewódzki Program Opieki nad Zabytkami w województwie śląskim na lata 2010−2013 [online], slaskie.pl [dostęp 2011-07-19] [zarchiwizowane z adresu 2017-11-13].
  18. ↑ Joanna Tofilska, Katowice Nikiszowiec. Miejsce, ludzie, historia, Katowice: Muzeum Historii Katowic, 2007, s. 7, ISBN 978-83-87727-68-0.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ulica_Oswobodzenia_w_Katowicach&oldid=74449085”