Wybory parlamentarne w Iraku w 2010 roku
Wybory parlamentarne w Iraku odbyły się 7 marca 2010. Ordynację wyborczą parlament iracki uchwalił 6 grudnia 2009 roku[1].
W wyniku wyborów wybrani zostali członkowie Rady Reprezentantów, którzy następnie wybrać mieli Premiera oraz Prezydenta Iraku. O 325 mandatów ubiegało się 6200 kandydatów z ok. 600 różnych ugrupowań[2], w tym kandydaci sunniccy. Uprawionych do głosowania było 19 milionów osób[3].
Data wyborów
edytujData wyborów parlamentarnych w Iraku była kilkakrotnie zmieniana. W pierwotnej wersji wybory odbyć się miały w grudniu 2009[4]. Następnie datę przesunięto na 16 stycznia, później – 21 stycznia[5], aby w końcu przesunąć kolejny raz termin na 30 stycznia 2010 roku[4]. Jednak już pod koniec listopada 2009 Faraj al-Haidari (przewodniczący Niezależnej Komisji Wyborczej) w swojej wypowiedzi wyrażał wątpliwość co do możliwości przeprowadzenia wyborów do końca stycznia 2010, co zakładała konstytucja Iraku[6]. Głównym problemem stało się uchwalenie obowiązującej podczas wyborów ordynacji wyborczej o treści akceptowalnej dla wszystkich zainteresowanych stron. Kiedy udało się uchwalić prawo wyborcze, które zaakceptował wiceprezydent Iraku, Tarik al-Haszimi na datę wyborów postanowiono wyznaczyć dzień 6 marca 2010. Jednak tę z kolei datę zakwestionowali przywódcy kurdyjscy[7]. Data 6 marca jest rocznicą podpisania porozumienia iracko-irańskiego z 1975 roku, zawartego między Saddamem Husajnem a Mohammadem Rezą Pahlawim[8], które znacząco wpłynęło na pogorszenie się sytuacji Kurdów irackich. Datę wyborów przesunięto po raz kolejny – tym razem na dzień 7 marca 2010 roku.
Ordynacja wyborcza
edytujPierwotną wersję ordynacji wyborczej, mającej obowiązywać podczas wyborów, parlament iracki uchwalił 6 grudnia 2009 roku. Prawo wyborcze zostało przyjęte wówczas stosunkiem głosów 141 do 55 (wcześniej głosowanie to przekładano dziesięciokrotnie – głównymi osiami sporu były kwestie ustalenia list wyborczych w Kirkuku oraz wybór systemu głosowania)[9].
Poszczególne przepisy ordynacji wyborczej, uchwalonej 8 listopada, zostały zawetowane 18 listopada przez wiceprezydenta Iraku, Tarika al-Haszimiego. Spowodowało to odesłanie projektu ustawy ponownie do organu ustawodawczego, który debatować będzie nad wprowadzeniem kolejnych poprawek. Wiceprezydent zażądał zwiększenia z 5 do 15% reprezentacji w parlamencie Irakijczyków mieszkających za granicami kraju (szacując ich liczbę na 4 mln)[10]. 23 listopada iracki parlament przyjął znowelizowaną ordynację wyborczą, pomijając jednocześnie prezydenckie weto. Ustawa trafiła do Rady Prezydenckiej, gdzie możliwe było jej ponowne zawetowanie (do odrzucenia tego weta potrzebna będzie większość parlamentarna 3/5 głosów)[10].
Przed upłynięciem ostatecznego terminu, po którym wiceprezydent al-Haszimi zawetowałby ustawę, parlamentarzyści iraccy osiągnęli porozumienie w kwestii treści ordynacji wyborczej, uwzględniając postulaty al-Haszimiego. Wiceprezydent wprowadzone zmiany zaakceptował. Prawo wyborcze przyjęto przed północą, z 6 na 7 grudnia 2009[1].
Trudności związane z uchwaleniem irackiego prawa wyborczego stanowią zagrożenie dla planowego przeprowadzenia wyborów w styczniu 2010 roku[11] oraz dla amerykańskich planów wycofania swoich wojsk z Iraku do końca 2011 roku[10]. Jednak zgodnie z oświadczeniem wydanym przez Pentagon przesunięcie terminów wyborów nie wpłynie w żaden sposób na kalendarz wycofywania amerykańskich sił z Iraku[12].
Zmiany w systemie politycznym Iraku
edytujPierwszym rządem irackim, wybranym na gruncie konstytucji irackiej z 2005 roku był rząd al-Malikiego. Zgodnie z przepisami przejściowymi, zawartymi w irackiej konstytucji, zarówno Prezydent jak i Premier mieli po dwóch zastępców (dwóch wiceprezydentów – szyita oraz sunnita oraz dwóch wicepremierów – sunnita oraz Kurd). Po wyborach nie będzie stanowiska wiceprezydenta oraz pozostanie jedno stanowisko wicepremiera[13]. Zwiększeniu zaś ulegnie sama liczba deputowanych – z 323 do 371 (jeden parlamentarzysta ma przypadać na 100 tys. Irakijczyków)[11].
Udział sunnitów
edytujW styczniu 2010 iracka komisja wyborcza pozbawiła możliwości kandydowania w wyborach grupy ok. 500 osób, głównie sunnitów powiązanych z reżimem Saddama Husajna (członków irackiego odłamu partii Baas). Pomimo iż 3 lutego sąd apelacyjny uznał prawo tych osób do kandydowania (przedstawicielka sądu zastrzegła przy tym, że sąd miałby zbadać akta kandydatów po wyborach i w przypadku, w którym potwierdziły by się związki danego kandydata z reżimem Saddama Husajna, miałby on "zostać wyeliminowany z dalszego życia politycznego"[14]), rząd Iraku określił tę decyzję jako "nielegalną". Orzeczenie sądu potępili także szyici oraz Kurdowie[15].
Po orzeczeniu sądu w lutym 2010 przeprowadzono lustrację kandydatów oskarżonych o związki z partią Baas, którą to lustrację pozytywnie przeszedł zaledwie jeden na pięciu kandydatów. 67 z nich oczyszczono z zarzutów (powodem ich postawienia okazała się zbieżność nazwisk), prawie 300 kandydatów zostało wykluczonych z list lub wymienionych przez swoje ugrupowania, 177 kandydatów złożyło odwołania, które zostały uwzględnione w 26 przypadkach[16].
Przebieg wyborów
edytuj4 marca odbyło się wcześniejsze głosowanie dla osób, które z racji pełnionych obowiązków nie miały by możliwości uczestnictwa w głosowaniu zaplanowanym na 7 marca (m.in. policjanci oraz wojskowi, którzy w dniu wyborów mają pilnować bezpieczeństwa oraz porządku na terytorium Iraku)[17][3]. W całym kraju zastosowano specjalne środki bezpieczeństwa. Niektóre miasta wprowadziły godzinę policyjną, w prowincji Al-Anbar wprowadzono całkowity zakaz poruszania się samochodami[17], rząd zarządził zamknięcie na czas wyborów urzędów oraz portów lotniczych[18].
Mimo podjętych przez władze nadzwyczajnych środków ostrożności, w Bagdadzie oraz innych miastach doszło do zamachów terrorystycznych[19]. Część z nich przypisywana jest działającym w Iraku osobom, podającym się za członków Al-Kaidy. Organizacja ta w piątek poprzedzający wybory, 5 marca zapowiedziała wprowadzenie na terenie całego kraju "godziny policyjnej" w celu utrudnienia (lub też uniemożliwienia) przeprowadzenia zaplanowanych na 7 marca wyborów[20].
Zamachy terrorystyczne w dniu wyborów
edytujPodczas ataków terrorystycznych 7 marca w całym kraju śmierć poniosło 38 osób a ponad 100 zostało rannych. Najgorzej sytuacja przedstawiła się w Bagdadzie. W wyniku pierwszej detonacji ładunku wybuchowego w dzielnicy Ur w północnej części Bagdadu, zawalił się dom mieszkalny. Dwanaście osób zginęło, a 10 zostało. Terroryści ponownie dokonali zamach na dom mieszkalny, tym razem w dzielnicy Szurta al-Rabia na południu Bagdadu, gdzie zginęły cztery osoby i osiem zostało rannych[21].
Oprócz tego rebelianci w Bagdadzie wystrzelili 60 pocisków zabijając cztery osoby. W Iskandrii, która leży 50 km na południe od Bagdadu doszło do ostrzału lokali wyborczych, w wyniku czego rannych zostało trzynaście osób, biorących udział w głosowaniu[21].
W Faludży (50 km na zachód od Bagdadu) odpalono 17 rakiet, które raniły dwóch policjantów oraz czterech cywili. Tam też doszło do wybuchu bomby przydrożnej, jednak ta nie spowodowała ofiar[21].
W mieście Mahmudija, które leży 30 km na południe od Bagdadu doszło do dwóch ataków moździerzowych w których zginęła jedna osoba, a 11 odniosło obrażenia. W podobnym ataku rebeliantów w Jusufiji, która leży nieopodal Mahmudiji ranna została jedna osoba. Natomiast w Kirkuku zdetonowano bomby przydrożne poszedł, które nie spowodowały ofiar wśród wyborców[21].
Niespokojnie było w jednym z najniebezpieczniejszych miast Iraku – Mosulu. Tam zamaskowany mężczyzna wrzucił do lokalu wyborczego granat, którego eksplozja spowodowała obrażenia siedmiu osób. Odpalono też jedna rakietę, która spadła na posterunek policji. Funkcjonariusze zabezpieczyli dwie bomby podłożone w jednym z lokali wyborczym. Dwóch irackich żołnierzy zostało rannych po wybuchu bomby pozostawionej przy wojskowym punkcie kontrolnym. Podczas głosownia iraccy żołnierze i kurdyjskie struktury wojskowe Peszmerga ostrzelali członka rady prowincji Niniawa raniąc go i jego dwóch ochroniarzy. Jak się później okazało incydent był skutkiem nieporozumienia[21].
Wyniki wyborów
edytujWedług oficjalnych wyników podanych przez Centralną Komisję Wyborczą po przeliczeniu 100% wszystkich głosów wybory parlamentarne do Rady Reprezentantów z wynikiem ponad 25% wygrała świecka koalicja Iracki Ruch Narodowy (popularnie Irakijja) pokonując szyicką koalicję Państwo Prawa premiera Nuri al-Malikiego oraz proirański radykalny blok Irackiego Sojuszu Narodowego.
| Partia Polityczna | Głosy | Punkty proc. | Mandaty (zmiana) | ||
|---|---|---|---|---|---|
| Iracki Ruch Narodowy (popularnie: Irakijja) | 2 849 612 | 24,72% | 91 | +54 | |
| Państwo Prawa | 2 792 083 | 24,22% | 89 | +76 | |
| Narodowy Sojusz Iracki | 2 092 066 | 18,15% | 70 | -47 | |
| Demokratyczny Patriotyczny Sojusz Kurdystanu | 1 681 714 | 14,59% | 43 | -10 | |
| Ruch na Rzecz Zmiany (Goranie) | 476 478 | 4,13% | 8 | +8 | |
| Przymierze Iraku | 306 647 | 2,66% | 4 | +4 | |
| Iracki Front Porozumienia (al-Tawafuq) | 298 226 | 2,59% | 6 | -38 | |
| Kurdyjska Unia Islamska | 243 720 | 2,12% | 4 | -1 | |
| Islamska Grupa Kurdystanu | 152 530 | 1,32% | 2 | +2 | |
| Mniejszości religijne | 108 000 | – | 8 | +8 | |
| Razem | 11 001 076 | 100,0% | 325 | – | |
| Frekwencja: 62,40% | |||||
Przypisy
edytuj- ↑ a b Iracki parlament uzgodnił ordynację wyborczą. Onet.pl, 2009-12-07. [dostęp 2009-12-07]. (pol.).
- ↑ Grzegorz Mazurczak: Trudne wybory 2010. PSZ, 2010-03-06. [dostęp 2010-03-07]. (pol.).
- ↑ a b Irak: Wczesne głosowanie w wyborach parlamentarnych. PSZ, 2010-03-04. [dostęp 2010-03-05]. (pol.).
- ↑ a b Iraq parliamentary election date set. Los Angeles Times, 2009-05-12. [dostęp 2009-12-09]. (ang.).
- ↑ Mohammed Muhanad: Iraq election set for January 21 after new law passed. Reuters, 2009-11-09. [dostęp 2009-12-09]. (ang.).
- ↑ Iraq parliamentary election 'not possible in January'. BBC News, 2009-11-24. [dostęp 2009-12-09]. (ang.).
- ↑ Irak przesunął "historycznie niewłaściwe" wybory. Onet.pl, 2009-12-09. [dostęp 2009-12-09]. (pol.).
- ↑ Stosunki dwustronne Irak-Iran. Stosunki międzynarodowe. [dostęp 2009-12-09]. (pol.).
- ↑ Mariusz Piskur: Iracki parlament przyjął nowe prawo wyborcze. PSZ, 09.11.2009. [dostęp 2009-11-10]. (pol.).
- ↑ a b c Iracki parlament nowelizował ordynację wyborczą. Onet.pl, 2009-11-23. [dostęp 2009-11-23]. (pol.).
- ↑ a b Mariusz Piskur: Irak: Wiceprezydent zawetował część nowej ustawy wyborczej. PSZ, 2009-11-18. [dostęp 2009-11-18]. (pol.).
- ↑ Wybory w Iraku nie wpłyną na wycofywanie armii USA. Onet.pl, 2009-12-10. [dostęp 2009-12-10]. (pol.).
- ↑ Political changes on the horizon. The Kurdish Globe, 25 October 2009. [dostęp 2009-11-10]. (ang.).
- ↑ Wybory w Iraku: wykluczeni politycy jednak wystartują. Onet.pl, 2010-02-03. [dostęp 2010-03-01]. (pol.).
- ↑ Irak. Rząd: start w wyborach wykluczonych polityków nielegalny. Gazeta.pl, 2010-02-04. [dostęp 2010-03-01]. (pol.).
- ↑ Irak.Jeden na pięciu z tzw. czarnej listy dopuszczony do wyborów. Gazeta.pl, 2010-02-14. [dostęp 2010-03-01]. (pol.).
- ↑ a b W Iraku już głosują. Przed terminem. Onet.pl, 2010-03-04. [dostęp 2010-03-05]. (pol.).
- ↑ Rząd zapowiada zamknięcie urzędów na czas wyborów. Niemczyk i Wspólnicy – serwis informacyjny, 2010-02-23. [dostęp 2010-03-05]. (pol.).
- ↑ Irakijczycy głosują; brutalne ataki Al-Kaidy – "to tylko hałas". Onet.pl, 2010-03-07. [dostęp 2010-03-07]. (pol.).
- ↑ Irak: Al-Kaida wprowadza "godzinę policyjną", by utrudnić wybory. Interia.pl, 2010-03-05. [dostęp 2010-03-07]. (pol.).
- ↑ a b c d e FACTBOX-Security developments in Iraq, March 7. Reuters, 2010-03-07. [dostęp 2010-03-07]. (ang.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Stephen Farrell oraz Reem Makhoul, 2010 Iraqi Elections: Early Voting, At War – Notes From The Fron Lines (dostęp: 05.03.2010) (ang.)
- Results: Iraq's 2010 parliamentary election (ang.)
