Przejdź do zawartości

Benny Andersson: Różnice pomiędzy wersjami

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Przeglądaj historię interaktywnie
[wersja przejrzana][wersja przejrzana]
← poprzednia edycja
Usunięta treść Dodana treść
WizualnieWikikod
mNie podano opisu zmian
Znaczniki: Z urządzenia mobilnego Z wersji mobilnej (przeglądarkowej)
Mboro (dyskusja | edycje)
Redaktorzy
17 258 edycji
m Królewski Order Wazów II Klasy, źródła/przypisy, kat., drobne redakcyjne
 
(Nie pokazano 35 wersji utworzonych przez 12 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
{{Artysta muzyczny infobox
{{Artysta muzyczny infobox
|nazwa = Benny Andersson
|nazwa = Benny Andersson
|nazwa oryginalna =
|zdjęcie = A 45 0272 (9725644343).jpg
|zdjęcie = A 45 0272 (9725644343).jpg
|opis zdjęcia = Benny Andersson (2013)
|opis zdjęcia = Benny Andersson (2013)
|podpis =
|alt zdjęcia =
|imię i nazwisko = Göran Bror Benny Andersson
|imię i nazwisko = Göran Bror Benny Andersson
|pseudonim =
|pseudonim =
Linia 10: Linia 11:
|data śmierci =
|data śmierci =
|miejsce śmierci =
|miejsce śmierci =
|przyczyna śmierci =
|instrument = [[akordeon]], [[gitara]], [[instrument klawiszowy|instrumenty klawiszowe]]
|instrument = [[akordeon]], [[gitara]], [[instrument klawiszowy|instrumenty klawiszowe]]
|typ głosu =
|typ głosu =
|gatunek = [[rock and roll]], [[disco]], [[Muzyka folkowa|folk]], [[Muzyka pop|pop]], [[musical]], [[muzyka filmowa]]
|gatunek = [[rock and roll]], [[disco]], [[muzyka folkowa|folk]], [[muzyka pop|pop]], [[musical]], [[muzyka filmowa]]
|zawód = [[muzyk]], [[kompozytor]]<br />[[producent muzyczny|producent]], [[aranżacja|aranżer]]
|zawód = [[muzyk]], [[kompozytor]]<br />[[producent muzyczny|producent]], [[aranżacja|aranżer]]
|aktywność = od 1965
|aktywność = od 1965
|wytwórnia płytowa = [[Polar Music]]<br />[[Mono Music AB]]
|wydawnictwo = [[Polar Music]]<br />[[Mono Music AB]]
|powiązania = [[Björn Ulvaeus]], [[Agnetha Fältskog]], [[Anni-Frid Lyngstad]], [[Tommy Körberg]], [[Helen Sjöholm]], [[Kalle Moraeus]]
|powiązania = [[Björn Ulvaeus]], [[Agnetha Fältskog]], [[Anni-Frid Lyngstad]], [[Tommy Körberg]], [[Helen Sjöholm]], [[Kalle Moraeus]]
|współpracownicy =
|współpracownicy =
|wyróżniony instrument =
|wyróżniony instrument =
|zespół = [[Hep Stars|The Hep Stars]] (1965-1969)<br />[[ABBA]] (1972-1982, od 2018)<br />[[Orsa spelmän]]<br />[[Benny Anderssons Orkester]] (2001-)
|zespół = [[Hep Stars|The Hep Stars]] (1965–1969)<br />[[ABBA]] (1972–1982, 2018–2021)<br />[[Orsa spelmän]]<br />[[Benny Anderssons Orkester]] (2001–)
|odznaczenia =
|odznaczenia = {{order|KOW|KOM1}}
⚫
|faksymile =
|opis faksymile =
|commons = Category:Benny Andersson
|commons = Category:Benny Andersson
⚫
|wikicytaty =
|www =
|www =
}}
}}
'''Göran Bror „Benny” Andersson''', wym. [{{IPA|ˈjœːɾan bɾuːɾ ˈbɛnʏ ˈandɛˌʂɔn}}] (ur. [[16 grudnia]] [[1946]] w [[Sztokholm]]ie<ref>{{Cytuj stronę | url = https://www.allmusic.com/artist/benny-andersson-mn0000133649/biography | tytuł = Benny Andersson Biography | nazwisko = Hogan | imię = Ed | opublikowany = www.allmusic.com | język = en | data dostępu = 2016-11-01}}</ref>) – [[Szwedzi|szwedzki]] [[kompozytor]], multiinstrumentalista i [[aranżacja|aranżer]].
'''Göran Bror „Benny” Andersson''', wym. [{{IPA|ˈjœːɾan bɾuːɾ ˈbɛnʏ ˈandɛˌʂɔn}}] (ur. [[16 grudnia]] [[1946]] w [[Sztokholm]]ie<ref>{{Cytuj stronę |url = https://www.allmusic.com/artist/benny-andersson-mn0000133649/biography |tytuł = Benny Andersson Biography |nazwisko = Hogan |imię = Ed |opublikowany = allmusic.com |język = en |data dostępu = 2016-11-01}}</ref>) – [[Szwedzi|szwedzki]] [[kompozytor]], multiinstrumentalista i [[aranżacja|aranżer]].


W drugiej połowie lat 60. członek popularnej w Szwecji grupy [[Hep Stars]]. Współtwórca i współautor tekstów wszystkich utworów zespołu [[ABBA]]. Po rozpadzie grupy wraz z [[Björn Ulvaeus|Björnem Ulvaeusem]] rozpoczął twórczość [[musical]]ową, współtworzył spektakle: ''[[Chess (musical)|Chess]]'', ''[[Kristina från Duvemåla]]'' i ''[[Mamma Mia! (musical)|Mamma Mia!]]''. Okazjonalnie pisze muzykę do filmów. Od 2001 prowadzi zespół [[Benny Anderssons Orkester]].
W drugiej połowie lat 60. członek popularnej w Szwecji grupy [[Hep Stars]]. Współtwórca i współautor muzyki i tekstów zespołu [[ABBA]]. Po rozpadzie grupy wraz z [[Björn Ulvaeus|Björnem Ulvaeusem]] rozpoczął twórczość [[musical]]ową, współtworzył spektakle: ''[[Chess (musical)|Chess]]'', ''[[Kristina från Duvemåla]]'' i ''[[Mamma Mia! (musical)|Mamma Mia!]]'' Okazjonalnie pisze muzykę do filmów. Od 2001 prowadzi zespół [[Benny Anderssons Orkester]].


== Życiorys ==
== Życiorys ==
Muzyką zainteresował się już jako dziecko; w wieku sześciu lat podjął naukę gry na [[akordeon]]ie, później zaczął grać na [[pianino|pianinie]]<ref name=":0">{{odn|ref=nie|Tarka|2013|s=21}}</ref>. Będąc nastolatkiem, założył rodzinę, a żeby ją utrzymać, porzucił szkołę i zatrudnił się w agencji mieszkaniowej Svenska Böstader, w której pracował także jego ojciec<ref name=":0"/>.
Zainspirowany ojcem, Göstą Anderssonem, który wraz ze swoim ojcem często grał na [[akordeon]]ie, w wieku sześciu lat podjął naukę gry na tym instrumencie<ref name=":01">{{odn|ref=nie|Welch|2013|s=28}}.</ref>. Później zaczął grać także na [[pianino|pianinie]]<ref name=":0">{{odn|ref=nie|Tarka|2013|s=21}}.</ref>. Wraz z ojcem i dziadkiem często słuchał [[muzyka folkowa|muzyki folkowej]], ale największy wpływ na zainteresowanie chłopaka muzyką miała twórczość [[Elvis Presley|Elvisa Presleya]]<ref name=":01" />. Będąc nastolatkiem, założył rodzinę, a żeby ją utrzymać, porzucił szkołę i zatrudnił się w agencji mieszkaniowej Svenska Böstader, w której pracował także jego ojciec<ref name=":0" />.


W połowie lat 60. występował w zespole Elverkets Spelmanslag, po czym zaczął grać w grupie [[Hep Stars]]<ref name=":0"/>, która cieszyła się dużą popularnością w Szwecji{{odn|Tarka|2013|s=8}}. Z zespołem wylansował m.in. przeboje: „Cadillac”, „Farmer John”, „Sunny Girl” i „Wedding”<ref name=":1">{{odn|ref=nie|Tarka|2013|s=22–23}}</ref>. W 1966 nagrał z grupą piosenkę „Isn’t It Easy to Say”, którą napisał z [[Björn Ulvaeus|Björnem Ulvaeusem]] z zespołu [[The Hootenanny Singers]]. Za namową [[Stig Anderson|Stiga Andersona]], menedżera The Hootenanny Singers i założyciela wytwórni [[Polar Music]], panowie nawiązali trwałą współpracę przy pisaniu piosenek. Zaczęli także grywać z innymi zespołami na scenie. W 1970 wydali album pt. ''Lycka''{{odn|Tarka|2013|s=29}}.
W 1964 zaczął występować w instrumentalnym zespole Elverkets Spelmanslag, dla którego napisał m.in. utwór „Baby Elephant”<ref name=":01" />. Następnie został [[keyboard]]zistą w grupie [[Hep Stars]]<ref name=":0" />, która cieszyła się dużą popularnością w Szwecji{{odn|Tarka|2013|s=8}}. Z zespołem wylansował m.in. przeboje: „Cadillac”, „Farmer John”, „Sunny Girl” i „Wedding”<ref name=":1">{{odn|ref=nie|Tarka|2013|s=22–23}}.</ref>. W 1966 podczas trasy koncertowej z formacją poznał [[Björn Ulvaeus|Björna Ulvaeusa]] z zespołu [[The Hootenanny Singers]], z którym wkrótce napisał piosenkę „Isn’t It Easy to Say” dla Hep Stars<ref name=":02">{{odn|ref=nie|Welch|2013|s=31}}.</ref>. Za namową [[Stig Anderson|Stiga Andersona]], menedżera The Hootenanny Singers i założyciela wytwórni [[Polar Music]], panowie nawiązali trwałą współpracę przy pisaniu piosenek, stworzyli m.in. piosenki „Ljuva sextiotal” dla Rity Borg czy „Speleman” dla Hep Stars{{odn|Welch|2013|s=32}}. Zaczęli także grywać z innymi zespołami na scenie, a w 1970 wydali album pt. ''Lycka''{{odn|Tarka|2013|s=29}}. W tym okresie współpracował także z Lassem Berghagenem, z którym napisał m.in. utwór „Hej, Clown” dla Jana Malmsjö na potrzeby jego udziału w programie ''[[Melodifestivalen]] 1969'', stanowiącym krajowe eliminacje do [[Konkurs Piosenki Eurowizji 1969|Konkursu Piosenki Eurowizji]]<ref name=":02" />. Ponadto zadebiutował także jako kompozytor filmowy, tworząc ścieżkę dźwiękową m.in. do filmu ''Inga II: The Seduction Of Inga'' (1969), która – wydana jako ''The Little Girl of the Cold Wind'' – dotarła do pierwszego miejsca na liście sprzedaży w Japonii<ref name=":03">{{odn|ref=nie|Welch|2013|s=36}}.</ref>.


W latach 1972–1982 wraz z [[Agnetha Fältskog|Agnethą Fältskog]], [[Björn Ulvaeus|Björnem Ulvaeusem]] i [[Anni-Frid Lyngstad]] był muzykiem zespołu [[ABBA]], z którym nagrał i wydał osiem albumów studyjnych: ''[[Ring Ring]]'' (1973), ''[[Waterloo (album)|Waterloo]]'' (1974), ''[[ABBA (album)|ABBA]]'' (1975), ''[[Arrival (album Abby)|Arrival]]'' (1976), ''[[The Album (album Abby)|The Album]]'' (1977), ''[[Voulez-Vous]]'' (1979), ''[[Super Trouper]]'' (1980) i ''[[The Visitors]]'' (1981), a także napisał większość piosenek formacji.
W latach 1972–1982 wraz z [[Agnetha Fältskog|Agnethą Fältskog]], [[Björn Ulvaeus|Björnem Ulvaeusem]] i [[Anni-Frid Lyngstad]] był muzykiem zespołu [[ABBA]], z którym nagrał i wydał osiem albumów studyjnych: ''[[Ring Ring]]'' (1973), ''[[Waterloo (album)|Waterloo]]'' (1974), ''[[ABBA (album)|ABBA]]'' (1975), ''[[Arrival (album Abby)|Arrival]]'' (1976), ''[[The Album (album Abby)|The Album]]'' (1977), ''[[Voulez-Vous]]'' (1979), ''[[Super Trouper]]'' (1980) i ''[[The Visitors]]'' (1981), a także napisał większość piosenek formacji.


Pod koniec 1981 wraz z [[Björn Ulvaeus|Björnem Ulvaeusem]] nawiązał współpracę z [[Tim Rice|Timem Rice’em]], której efektem był musical ''[[Chess (musical)|Chess]]''<ref name=":2">{{odn|ref=nie|Tarka|2013|s=205}}</ref>, który miał premierę w 1984. Napisany przez nich singiel promujący spektakl, „[[One Night in Bangkok]]”, stał się wielkim przebojem<ref name=":2"/>. W tym okresie obaj współpracowali z braćmi Karinem i Andersem Glenmarkami, tj. duetem Gemini, dla których napisali znaczną część materiału na ich dwa pierwsze albumy: ''Gemini'' (1984), zawierający m.in. pisany z myślą o ABB-ie singiel „Just Like That”, i ''Geminism'' (1987)<ref name=":4">{{odn|ref=nie|Tarka|2013|s=216–217}}</ref>.
Pod koniec 1981 wraz z [[Björn Ulvaeus|Björnem Ulvaeusem]] nawiązał współpracę z [[Tim Rice|Timem Rice’em]], której efektem był musical ''[[Chess (musical)|Chess]]''<ref name=":2">{{odn|ref=nie|Tarka|2013|s=205}}.</ref>, który miał premierę w 1984. Napisany przez nich singiel promujący spektakl, „[[One Night in Bangkok]]”, stał się wielkim przebojem<ref name=":2" />. W tym okresie obaj współpracowali z rodzeństwem Karin i Andersem Glenmarkami, tj. duetem Gemini, dla których napisali znaczną część materiału na ich dwa pierwsze albumy: ''Gemini'' (1984), zawierający m.in. pisany z myślą o ABB-ie singiel „Just Like That”, i ''Geminism'' (1987)<ref name=":4">{{odn|ref=nie|Tarka|2013|s=216–217}}.</ref>.


W drugiej połowie lat 80. założył folkowy zespół Benny Andersson Orchester, z którym wydał albumy: ''Klinga mina klockor'' (1987) i ''November 1989'' (1989)<ref name=":4"/>.
W drugiej połowie lat 80. wydał dwa solowe albumy{{odn|Welch|2013|s=35}}: ''Klinga mina klockor'' (1987) i ''November 1989'' (1989). Powrócił także do komponowania muzyki filmowej, tworząc ścieżkę dźwiękową do filmu ''[[Mio, mój Mio (film)|Mio in the Land of Faraway]]'' (1987)<ref name=":03" />.


W 1995 wystawił z Ulvaeusem kolejny autorski musical – ''Kristina från Duvemåla'', którego fabuła oparta jest na powieści [[Vilhelm Moberg|Vilhelma Moberga]] ''[[Emigranci (powieść)|Emigranci]]''<ref name=":5">{{odn|ref=nie|Tarka|2013|s=232–233}}</ref>. Spektakl cieszył się dużym zainteresowaniem publiczności i zebrał przychylne recenzje prasy{{odn|Tarka|2013|s=234}}. W tym okresie odrzucili także propozycję złożoną przez [[Tim Rice|Tima Rice’a]] do napisania piosenek do filmu animowanego [[Król Lew (film 1994)|''Król Lew'']]<ref name=":5"/>.
W 1995 wystawił z Ulvaeusem kolejny autorski musical – ''Kristina från Duvemåla'', którego fabuła oparta jest na powieści [[Vilhelm Moberg|Vilhelma Moberga]] ''[[Emigranci (powieść)|Emigranci]]''<ref name=":5">{{odn|ref=nie|Tarka|2013|s=232–233}}.</ref>. Spektakl cieszył się dużym zainteresowaniem publiczności i zebrał przychylne recenzje prasy{{odn|Tarka|2013|s=234}}. W tym okresie odrzucili także propozycję złożoną przez [[Tim Rice|Tima Rice’a]] do napisania piosenek do filmu animowanego [[Król Lew (film 1994)|''Król Lew'']]<ref name=":5" />.


W 1999 w Londynie premierę miał [[musical]] ''[[Mamma Mia! (musical)|Mamma Mia!]]'', który współtworzył m.in. z Ulvaeusem i którego akcja opierała się na przebojach ABB-y{{odn|Tarka|2013|s=247}}. Spektakl cieszył się dużym zainteresowaniem publiczności, w kolejnych latach wystawiany był m.in. w Australii, Stanach Zjednoczonych i krajach Europy, a także w Chinach{{odn|Tarka|2013|s=248–249, 254}}. W [[2004 w muzyce|2004]] zagrał epizodyczną rolę w minifilmie pt. ''Our Last Video Ever'', który został następnie wydany na płycie DVD jako ''The Last Video''{{r|ABBA The Last Video HQ}}. W 2008 premierę miała [[Mamma Mia! (film)|amerykańska ekranizacja musicalu ''Mamma Mia!'']], nad którą pracował i w której zaliczył rolę [[cameo]]{{r|Abba quartet at Mamma Mia}}{{r|abba1}}.
W 1999 w Londynie premierę miał [[musical]] ''[[Mamma Mia! (musical)|Mamma Mia!]]'', który współtworzył m.in. z Ulvaeusem i którego akcja opierała się na przebojach ABB-y{{odn|Tarka|2013|s=247}}. Spektakl cieszył się dużym zainteresowaniem publiczności, w kolejnych latach wystawiany był m.in. w Australii, Stanach Zjednoczonych i krajach Europy, a także w Chinach{{odn|Tarka|2013|s=248–249, 254}}. W 2000 napisał ścieżkę dźwiękową do filmu ''Songs from The Second Floor''<ref name=":03" />.
W 2001 założył folkowy zespół Benny Andersson Orkester. W kwietniu 2007 ich utwór „Du är min man” pobił krajowy rekord najdłuższej obecności na szwedzkiej liście przebojów, pozostając w notowaniu przez 143 tygodnie<ref name=":03" />.
W [[2004 w muzyce|2004]] zagrał epizodyczną rolę w minifilmie pt. ''Our Last Video Ever'', który został następnie wydany na płycie DVD jako ''The Last Video''. W 2008 premierę miała [[Mamma Mia! (film)|amerykańska ekranizacja musicalu ''Mamma Mia!'']], nad którą pracował i w której zaliczył rolę [[cameo]].


W 2013 wraz z Ulvaeusem i Kristiną Lugn wystawił premierowo musical ''Hjälp sökes''{{odn|Tarka|2013|s=256}}, a także napisali z [[Avicii]]m utwór „[[We Write the Story]]” na potrzeby [[Konkurs Piosenki Eurowizji 2013|63. Konkursu Piosenki Eurowizji]] organizowanego w [[Malmö]]{{odn|Tarka|2013|s=269}}.
W 2013 wraz z Ulvaeusem i Kristiną Lugn wystawił premierowo musical ''Hjälp sökes''{{odn|Tarka|2013|s=256}}, a także napisali z [[Avicii]]m utwór „[[We Write the Story]]” na potrzeby [[Konkurs Piosenki Eurowizji 2013|63. Konkursu Piosenki Eurowizji]] organizowanego w [[Malmö]]{{odn|Tarka|2013|s=269}}.


== Musicale ==
== Życie prywatne ==
⚫
W wieku 15 lat poznał Christinę Gröneall, z którą doczekał się dwojga dzieci: syna Petera (ur. 1963) i córki Heleny (ur. 1965)<ref name=":01" /><ref name=":0" />. 7 października 1978 poślubił [[Anni-Frid Lyngstad]]{{odn|Tarka|2013|s=126}}, z którą rozwiódł się w 1981<ref name=":03" />. W tym samym roku poślubił prezenterkę telewizyjną Monę Nörklit{{odn|Tarka|2013|s=171, 182}}, z którą ma syna, Ludviga (ur. 1982)<ref name=":03" />.

Zamieszkał na wyspie [[Djurgården]] w Sztokholmie{{odn|Tarka|2013|s=293}}.

⚫
Zmagał się z [[Alkoholizm|uzależnieniem od alkoholu]]{{odn|Tarka|2013|s=248}}.

== Dorobek artystyczny ==
{{Osobny artykuł|Dyskografia ABBA}}

=== Solowe albumy studyjne ===
* ''Klinga mina klockor'' (1987)
* ''November 1989'' (1989)

=== Musicale ===
* ''[[Chess (musical)|Chess]]'' <small>(Benny Andersson, [[Björn Ulvaeus]], [[Tim Rice]])</small> – 1984
* ''[[Chess (musical)|Chess]]'' <small>(Benny Andersson, [[Björn Ulvaeus]], [[Tim Rice]])</small> – 1984
* ''[[Kristina från Duvemåla]]'' <small>(Benny Andersson, Björn Ulvaeus)</small> – 1995
* ''[[Kristina från Duvemåla]]'' <small>(Benny Andersson, Björn Ulvaeus)</small> – 1995
* ''[[Mamma Mia! (musical)|Mamma Mia!]]'' <small>(Benny Andersson, Björn Ulvaeus)</small> – 1999-2009
* ''[[Mamma Mia! (musical)|Mamma Mia!]]'' <small>(Benny Andersson, Björn Ulvaeus)</small> – 1999–2009


== Filmy ==
=== Filmy ===
* ''[[Mio, mój Mio (film)]]'' <small>[[Vladimir Grammatikov]]</small> – 1987
* ''[[Mio, mój Mio (film)|Mio, mój Mio]]'' <small>[[Władimir Grammatikow]]</small> – 1987
* ''[[Pieśni z drugiego piętra]]'' <small>[[Roy Andersson (reżyser)|Roy Andersson]]</small> – 2000
* ''[[Pieśni z drugiego piętra]]'' <small>[[Roy Andersson (reżyser)|Roy Andersson]]</small> – 2000
* ''[[Do ciebie, człowieku]]'' <small>[[Roy Andersson (reżyser)|Roy Andersson]]</small> – 2007
* ''[[Do ciebie, człowieku]]'' <small>[[Roy Andersson (reżyser)|Roy Andersson]]</small> – 2007
* ''[[Mamma Mia! (film)|Mamma Mia!]]'' <small>(Benny Andersoon, Björn Ulvaeus, [[Phyllida Lloyd]])</small> – 2008
* ''[[Mamma Mia! (film)|Mamma Mia!]]'' <small>(Benny Andersoon, Björn Ulvaeus, [[Phyllida Lloyd]])</small> – 2008


== Filmografia ==
=== Filmografia ===
* ''[[ABBA. Film]]'' jako muzyk i wokalista zespołu ABBA (1977)
* ''[[ABBA. Film]]'' jako muzyk i wokalista zespołu ABBA (1977)
* ''Fame in the twentieth century'' jako on sam (1993)
* ''Fame in the twentieth century'' jako on sam (1993)
Linia 65: Linia 84:
* ''The Ultimate Pop Star'' jako on sam (2004)
* ''The Ultimate Pop Star'' jako on sam (2004)
* ''[[Mamma Mia! (film)|Mamma Mia!]]'' jako pianista na łodzi (2008)
* ''[[Mamma Mia! (film)|Mamma Mia!]]'' jako pianista na łodzi (2008)
*''[[Mamma Mia: Here We Go Again!]] j''ako pianista w utworze [[Waterloo (singel)|''Waterloo'']] (2018)
* ''[[Mamma Mia: Here We Go Again!]]'' jako pianista w utworze [[Waterloo (singel)|''Waterloo'']] (2018)


== Życie prywatne ==
== Odznaczenia ==
* ''Kommendör av första klassen'' [[Order Wazów|Królewskiego Orderu Wazów]] – 2024<ref>{{Cytuj |url=https://news.sky.com/story/abba-receive-prestigious-order-of-the-vasa-knighthood-in-their-native-sweden-13146117 |tytuł=ABBA receive prestigious Order of the Vasa knighthood in their native Sweden |opublikowany=news.sky.com |data=31 maja 2024 |data dostępu=2024-06-01 |język=en }}</ref>
⚫
W wieku 15 lat poznał Christinę Gröneall, z którą doczekał się dwojga dzieci: syna Petera i córkę Helenę<ref name=":0"/>. 7 października 1978 poślubił [[Anni-Frid Lyngstad]]{{odn|Tarka|2013|s=126}}, z którą rozwiódł się w 1981. Następnie związał się z prezenterką telewizyjną Moną Nörklit{{odn|Tarka|2013|s=171}}, którą poślubił pod koniec 1981{{odn|Tarka|2013|s=182}}.

⚫
Zmagał się z [[Alkoholizm|uzależnieniem od alkoholu]]{{odn|Tarka|2013|s=248}}.


== Przypisy ==
== Przypisy ==
Linia 76: Linia 93:


== Bibliografia ==
== Bibliografia ==
* {{cytuj książkę | nazwisko = Tarka | imię = Marzena | tytuł = ABBA. Fenomen i legenda | data = 2013 | wydawca = Wydawnictwo Pascal | miejsce = Bielsko Biała | isbn = 978-83-7642-236-7 | odn = tak }}
* {{cytuj książkę |nazwisko = Tarka |imię = Marzena |tytuł = ABBA. Fenomen i legenda |data = 2013 |wydawca = Wydawnictwo Pascal |miejsce = Bielsko Biała |isbn = 978-83-7642-236-7 |odn = tak}}
* {{cytuj książkę |nazwisko = Welch |imię = Claire |tytuł = ABBA |inni = Anna Ratajczyk (tłum.) |data = 2013 |wydawca = Wydawnictwo Olesiejuk |isbn = 978-83-7844-115-1 |odn = tak}}


== Linki zewnętrzne ==
== Linki zewnętrzne ==
Linia 84: Linia 102:


{{SORTUJ:Andersson, Benny}}
{{SORTUJ:Andersson, Benny}}
[[Kategoria:ABBA]]
[[Kategoria:Szwedzcy kompozytorzy]]
⚫
[[Kategoria:Szwedzcy multiinstrumentaliści]]
⚫
[[Kategoria:Muzycy disco]]
[[Kategoria:Aranżerzy]]
[[Kategoria:Aranżerzy]]
[[Kategoria:Muzycy Abby]]
[[Kategoria:Laureaci Grammis]]
[[Kategoria:Laureaci Grammis]]
[[Kategoria:Laureaci Ivor Novello Awards]]
[[Kategoria:Laureaci Ivor Novello Awards]]
[[Kategoria:Muzycy disco]]
[[Kategoria:Odznaczeni Orderem Wazów]]
⚫
[[Kategoria:Szwedzcy kompozytorzy]]
⚫
[[Kategoria:Szwedzcy multiinstrumentaliści]]
[[Kategoria:Urodzeni w 1946]]
[[Kategoria:Urodzeni w 1946]]
[[Kategoria:Ludzie urodzeni w Sztokholmie]]

Aktualna wersja na dzień 05:56, 1 cze 2024

Benny Andersson
Ilustracja
Benny Andersson (2013)
Imię i nazwisko

Göran Bror Benny Andersson

Data i miejsce urodzenia

16 grudnia 1946
Sztokholm

Instrumenty

akordeon, gitara, instrumenty klawiszowe

Gatunki

rock and roll, disco, folk, pop, musical, muzyka filmowa

Zawód

muzyk, kompozytor
producent, aranżer

Aktywność

od 1965

Wydawnictwo

Polar Music
Mono Music AB

Powiązania

Björn Ulvaeus, Agnetha Fältskog, Anni-Frid Lyngstad, Tommy Körberg, Helen Sjöholm, Kalle Moraeus

Zespoły
The Hep Stars (1965–1969)
ABBA (1972–1982, 2018–2021)
Orsa spelmän
Benny Anderssons Orkester (2001–)
Odznaczenia
Komandor 1. klasy Orderu Wazów (Szwecja)
podpis
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Göran Bror „Benny” Andersson, wym. [ˈjœːɾan bɾuːɾ ˈbɛnʏ ˈandɛˌʂɔn] (ur. 16 grudnia 1946 w Sztokholmie[1]) – szwedzki kompozytor, multiinstrumentalista i aranżer.

W drugiej połowie lat 60. członek popularnej w Szwecji grupy Hep Stars. Współtwórca i współautor muzyki i tekstów zespołu ABBA. Po rozpadzie grupy wraz z Björnem Ulvaeusem rozpoczął twórczość musicalową, współtworzył spektakle: Chess, Kristina från Duvemåla i Mamma Mia! Okazjonalnie pisze muzykę do filmów. Od 2001 prowadzi zespół Benny Anderssons Orkester.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]

Zainspirowany ojcem, Göstą Anderssonem, który wraz ze swoim ojcem często grał na akordeonie, w wieku sześciu lat podjął naukę gry na tym instrumencie[2]. Później zaczął grać także na pianinie[3]. Wraz z ojcem i dziadkiem często słuchał muzyki folkowej, ale największy wpływ na zainteresowanie chłopaka muzyką miała twórczość Elvisa Presleya[2]. Będąc nastolatkiem, założył rodzinę, a żeby ją utrzymać, porzucił szkołę i zatrudnił się w agencji mieszkaniowej Svenska Böstader, w której pracował także jego ojciec[3].

W 1964 zaczął występować w instrumentalnym zespole Elverkets Spelmanslag, dla którego napisał m.in. utwór „Baby Elephant”[2]. Następnie został keyboardzistą w grupie Hep Stars[3], która cieszyła się dużą popularnością w Szwecji[4]. Z zespołem wylansował m.in. przeboje: „Cadillac”, „Farmer John”, „Sunny Girl” i „Wedding”[5]. W 1966 podczas trasy koncertowej z formacją poznał Björna Ulvaeusa z zespołu The Hootenanny Singers, z którym wkrótce napisał piosenkę „Isn’t It Easy to Say” dla Hep Stars[6]. Za namową Stiga Andersona, menedżera The Hootenanny Singers i założyciela wytwórni Polar Music, panowie nawiązali trwałą współpracę przy pisaniu piosenek, stworzyli m.in. piosenki „Ljuva sextiotal” dla Rity Borg czy „Speleman” dla Hep Stars[7]. Zaczęli także grywać z innymi zespołami na scenie, a w 1970 wydali album pt. Lycka[8]. W tym okresie współpracował także z Lassem Berghagenem, z którym napisał m.in. utwór „Hej, Clown” dla Jana Malmsjö na potrzeby jego udziału w programie Melodifestivalen 1969, stanowiącym krajowe eliminacje do Konkursu Piosenki Eurowizji[6]. Ponadto zadebiutował także jako kompozytor filmowy, tworząc ścieżkę dźwiękową m.in. do filmu Inga II: The Seduction Of Inga (1969), która – wydana jako The Little Girl of the Cold Wind – dotarła do pierwszego miejsca na liście sprzedaży w Japonii[9].

W latach 1972–1982 wraz z Agnethą Fältskog, Björnem Ulvaeusem i Anni-Frid Lyngstad był muzykiem zespołu ABBA, z którym nagrał i wydał osiem albumów studyjnych: Ring Ring (1973), Waterloo (1974), ABBA (1975), Arrival (1976), The Album (1977), Voulez-Vous (1979), Super Trouper (1980) i The Visitors (1981), a także napisał większość piosenek formacji.

Pod koniec 1981 wraz z Björnem Ulvaeusem nawiązał współpracę z Timem Rice’em, której efektem był musical Chess[10], który miał premierę w 1984. Napisany przez nich singiel promujący spektakl, „One Night in Bangkok”, stał się wielkim przebojem[10]. W tym okresie obaj współpracowali z rodzeństwem Karin i Andersem Glenmarkami, tj. duetem Gemini, dla których napisali znaczną część materiału na ich dwa pierwsze albumy: Gemini (1984), zawierający m.in. pisany z myślą o ABB-ie singiel „Just Like That”, i Geminism (1987)[11].

W drugiej połowie lat 80. wydał dwa solowe albumy[12]: Klinga mina klockor (1987) i November 1989 (1989). Powrócił także do komponowania muzyki filmowej, tworząc ścieżkę dźwiękową do filmu Mio in the Land of Faraway (1987)[9].

W 1995 wystawił z Ulvaeusem kolejny autorski musical – Kristina från Duvemåla, którego fabuła oparta jest na powieści Vilhelma Moberga Emigranci[13]. Spektakl cieszył się dużym zainteresowaniem publiczności i zebrał przychylne recenzje prasy[14]. W tym okresie odrzucili także propozycję złożoną przez Tima Rice’a do napisania piosenek do filmu animowanego Król Lew[13].

W 1999 w Londynie premierę miał musical Mamma Mia!, który współtworzył m.in. z Ulvaeusem i którego akcja opierała się na przebojach ABB-y[15]. Spektakl cieszył się dużym zainteresowaniem publiczności, w kolejnych latach wystawiany był m.in. w Australii, Stanach Zjednoczonych i krajach Europy, a także w Chinach[16]. W 2000 napisał ścieżkę dźwiękową do filmu Songs from The Second Floor[9].

W 2001 założył folkowy zespół Benny Andersson Orkester. W kwietniu 2007 ich utwór „Du är min man” pobił krajowy rekord najdłuższej obecności na szwedzkiej liście przebojów, pozostając w notowaniu przez 143 tygodnie[9].

W 2004 zagrał epizodyczną rolę w minifilmie pt. Our Last Video Ever, który został następnie wydany na płycie DVD jako The Last Video. W 2008 premierę miała amerykańska ekranizacja musicalu Mamma Mia!, nad którą pracował i w której zaliczył rolę cameo.

W 2013 wraz z Ulvaeusem i Kristiną Lugn wystawił premierowo musical Hjälp sökes[17], a także napisali z Aviciim utwór „We Write the Story” na potrzeby 63. Konkursu Piosenki Eurowizji organizowanego w Malmö[18].

Życie prywatne

[edytuj | edytuj kod]

W wieku 15 lat poznał Christinę Gröneall, z którą doczekał się dwojga dzieci: syna Petera (ur. 1963) i córki Heleny (ur. 1965)[2][3]. 7 października 1978 poślubił Anni-Frid Lyngstad[19], z którą rozwiódł się w 1981[9]. W tym samym roku poślubił prezenterkę telewizyjną Monę Nörklit[20], z którą ma syna, Ludviga (ur. 1982)[9].

Zamieszkał na wyspie Djurgården w Sztokholmie[21].

Zmagał się z uzależnieniem od alkoholu[22].

Dorobek artystyczny

[edytuj | edytuj kod]
 Osobny artykuł: Dyskografia ABBA.

Solowe albumy studyjne

[edytuj | edytuj kod]
  • Klinga mina klockor (1987)
  • November 1989 (1989)

Musicale

[edytuj | edytuj kod]

Filmy

[edytuj | edytuj kod]

Filmografia

[edytuj | edytuj kod]
  • ABBA. Film jako muzyk i wokalista zespołu ABBA (1977)
  • Fame in the twentieth century jako on sam (1993)
  • Abba: The winner takes it all jako on sam (1999)
  • Super Troupers: 30 years of ABBA jako on sam (2004)
  • The Ultimate Pop Star jako on sam (2004)
  • Mamma Mia! jako pianista na łodzi (2008)
  • Mamma Mia: Here We Go Again! jako pianista w utworze Waterloo (2018)

Odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Ed Hogan: Benny Andersson Biography. allmusic.com. [dostęp 2016-11-01]. (ang.).
  2. ↑ a b c d Welch 2013 ↓, s. 28.
  3. ↑ a b c d Tarka 2013 ↓, s. 21.
  4. ↑ Tarka 2013 ↓, s. 8.
  5. ↑ Tarka 2013 ↓, s. 22–23.
  6. ↑ a b Welch 2013 ↓, s. 31.
  7. ↑ Welch 2013 ↓, s. 32.
  8. ↑ Tarka 2013 ↓, s. 29.
  9. ↑ a b c d e f Welch 2013 ↓, s. 36.
  10. ↑ a b Tarka 2013 ↓, s. 205.
  11. ↑ Tarka 2013 ↓, s. 216–217.
  12. ↑ Welch 2013 ↓, s. 35.
  13. ↑ a b Tarka 2013 ↓, s. 232–233.
  14. ↑ Tarka 2013 ↓, s. 234.
  15. ↑ Tarka 2013 ↓, s. 247.
  16. ↑ Tarka 2013 ↓, s. 248–249, 254.
  17. ↑ Tarka 2013 ↓, s. 256.
  18. ↑ Tarka 2013 ↓, s. 269.
  19. ↑ Tarka 2013 ↓, s. 126.
  20. ↑ Tarka 2013 ↓, s. 171, 182.
  21. ↑ Tarka 2013 ↓, s. 293.
  22. ↑ Tarka 2013 ↓, s. 248.
  23. ↑ ABBA receive prestigious Order of the Vasa knighthood in their native Sweden [online], news.sky.com, 31 maja 2024 [dostęp 2024-06-01] (ang.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Benny_Andersson&oldid=73894354”