Szwedzkie Siły Powietrzne

Królewskie Szwedzkie Siły Powietrzne
Svenska flygvapnet

Symbol Szwedzkich Królewskich Sił Powietrznych
Państwo	Szwecja
Siły zbrojne	Szwedzkie Siły Zbrojne
Data utworzenia	1 lipca 1926
Najwyższe dowództwa
Wojskowe	generał major Anders Silwer

Szwedzkie Siły Powietrzne (Svenska flygvapnet) – siły powietrzne Królestwa Szwecji, powstałe 1 lipca 1926 z połączenia lotnictwa wojsk lądowych i lotnictwa marynarki wojennej. 1 lipca 1994 roku wraz z marynarką wojenną utraciły status samodzielnych rodzajów sił zbrojnych i stały się częścią zunifikowanych Szwedzkich Sił Zbrojnych.

Zimna wojna

Po 1945 szwedzkie siły zbrojne, w tym lotnictwo, uległy szybkiej przebudowie. Zakupiono samoloty zagraniczne (P-51 Mustang, De Havilland Vampire) i wspierano rozwój rodzimych konstrukcji, z których odrzutowy myśliwiec SAAB Tunnan dorównywał siłą bojową samolotom Royal Air Force, ZSRR i USAF. W latach 50. XX wieku wdrożono program budowy rozproszonych lotnisk przez odpowiednią przebudowę dróg, których odcinki służyły jako pasy startowe (infrastrukturę lotniskową rozmieszczano w pobliżu).

W latach 50. i 60. lotnictwo szwedzkie było uważane za czwarte najsilniejsze na świecie. Duże zakupy pozwoliły rozwinąć się rodzimemu przemysłowi lotniczemu. W tamtym okresie wprowadzono do służby samoloty takie jak Saab J29 Tunnan, Saab 32 Lansen i Saab J35 Draken (sprzedawany także do Danii, Finlandii i Austrii).

W latach 1961–1964 12 samolotów Tunnan brało udział w operacji ONZ podczas kryzysu w Kongo.

Siły powietrzne od lat 90.

W latach 90. wprowadzono samolot Saab JAS 39 Gripen, testowany w marcu 1993 roku, po czym, w ciągu trzech lat, wprowadzono do użytku 30 samolotów. Obok Gripena w latach 90. głównym samolotem wielozadaniowym był JA-37 Vigen, który został wyprodukowany w liczbie 329 sztuk. Jego produkcję zakończono w 1990, pozostawały one w użyciu do roku 2005. Łącznie zakupiono 204 samoloty tego typu w dwóch generacjach A/B i C/D (zgodne z NATO, z możliwością tankowania w locie). Z powodu dzierżawy 28 samolotów do Węgier i Czech oraz redukcji floty w 2013 na stanie były 134 maszyny, a w 2016 już 98. Produkcję Gripenów dla Szwecji zakończono w 2008, a dostawy zmodernizowanych egzemplarzy w 2015. Samoloty po 2023 roku zostaną zastąpione przez 60 nowych Gripenów w wersji E.

W związku z koniecznością zastąpienia śmigłowców poszukiwawczo-ratowniczych i transportowych AS332 Super Puma oraz zwalczania okrętów podwodnych Kawasaki KV-107, w 2001 roku zamówiono 18 śmigłowców NHI NH90, w tym 13 do zadań poszukiwawczo-ratowniczych i pięć zwalczania OP. Dostawy NH90 znacznie się opóźniły i zaczęły się w 2011 (wersja SAR/transportowa), a wersji morskiej ZOP w grudniu 2015. Ponieważ osiągnięcie gotowości operacyjnej przez NH90 opóźniło się do 2017, w maju 2011 zamówiono 15 transportowych UH-60M Black Hawk (lokalne oznaczenie HKP16). 19 grudnia pierwsze UH-60 dostarczono do FMV, a 17 stycznia 2012 przekazano wojsku. Super Pumy wycofano między 2013 i 2015. Śmigłowce dostarczono pilnie, z dostawą w 18 miesięcy, aby w marcu 2013 cztery Black Hawki skierować do Afganistanu w miejsce dwóch Super Pum w celu ewakuacji medycznej. W związku z zakupem UH-60M, 4 z 13 NH90 przeznaczonych do zadań SAR zostanie przebudowanych do wersji ZOP/SAR, dając łącznie 9 śmigłowców ratowniczych i 9 morskich.

Struktura

Samoloty są zgrupowane w trzech skrzydłach Flygflottilj, które składają się z 2 eskadr bojowych, po 18 samolotów każda. Do celów transportowych używa się samolotów Lockheed C-130 Hercules i Saab 340. Śmigłowce rozmieszczone w bazach istniejących skrzydeł zorganizowano w ramach jednego skrzydła Helikopterflottiljen, współdziałającego z wojskami lądowymi i marynarką. Skrzydła mogą być również formowane w pododdziały rozmieszczone w innych lokalizacjach (tj. śmigłowce SAR).

• Skaraborgs Flygflottilj (F 7 Såtenäs), baza Såtenäs, Lidköping (Västra Götaland)
  • dwie eskadry JAS 39C/D
  • eskadra TP 84 (C-130E/H)
• Blekinge Flygflottilj (F 17 Kallinge), baza Kallinge, Ronneby (Blekinge)
  • dwie eskadry JAS 39C/D
  • F 17G (Port lotniczy Visby, Gotlandia)
  • F 17H (Hässleholm, Skania) – Hkp 15 (A109)
• Norrbottens flygflottilj (F 21 Luleå), baza Kallax, Luleå (Norrbotten)
  • dwie eskadry JAS 39C/D
• Helikopterflottiljen (Hkpflj), baza Malmen, Linköping (Östergötland)
  • 1 Helikopterskvadronen (1.hkpskv) – śmigłowce Hkp 10B (AS-332), Hkp 14 (NH90) (baza Kallax, Luleå)
  • 2 Helikopterskvadronen (2.hkpskv) – śmigłowce Hkp 14 (NH90), Hkp 15 (A109), Hkp 16 (UH-60M) (baza Malmen, Linköping)
  • 3 Helikopterskvadronen (3.hkpskv) – śmigłowce Hkp 10 (AS-332) (baza Kallinge, Ronneby)
• Luftstridsskolan (LSS), baza Ärna, Uppsala

Wyposażenie

Obecnie

Samolot	Kraj pochodzenia	Typ	Wersje	Liczba sztuk	Uwagi
Saab JAS 39 Gripen	Szwecja	myśliwiec wielozadaniowy	JAS 39C JAS 39D	73 24	12 C i 2 D wypożyczono Czechom. Zaplanowano 60 JAS 39E.
Saab 105	Szwecja	samolot szkolno-bojowy	SK 60	35
Saab 340 Argus	Szwecja	samolot wczesnego ostrzegania samolot transportowy	S 100D TP 100A TP 100D	2 1 1	Jeden wykorzystywany w traktacie Open Skies.
Saab 32 Lansen	Szwecja	samolot szturmowy	J 32B	2	do badań meteorologicznych.
NHI NH90	Unia Europejska	SAR ZOP	HKP 14E HKP 14F	9 9	Cztery dostarczone pierwotnie jako śmigłowce SAR zostaną przebudowane do wersji ZOP/SAR.
Sikorsky UH-60M Black Hawk	Stany Zjednoczone	śmigłowiec transportowy	HKP 16	15	Dostarczone 2011-2012.
Agusta A109	Włochy	śmigłowiec użytkowy	HKP 15A HKP 15B	12 8	Wersja B do operowania nad morzem.
Lockheed C-130E/H Hercules	Stany Zjednoczone	samolot transportowy	TP 84 TP 84T	7 1	1 sztuka wyposażona w przewody do tankowania Gripenów.
Gulfstream IV	Stany Zjednoczone	SIGINT transport VIP	S 102B Korpen Tp 102C	2 1
Gulfstream G550	Stany Zjednoczone	samolot transportowy VIP	Tp 102D	1
RQ-7 Shadow	Stany Zjednoczone	UAV	UAV 03 Örnen	8

W przeszłości

Samolot	Zdjęcie	Typ	Lata	Wersja	Liczba	Uwagi
Samoloty bojowe
De Havilland Vampire		myśliwiec szturmowy szkolny	1946–1967	FB 1/J 28A FB 50/J 28B T 55/J 28C	70 310 57
Saab J29 Tunnan		myśliwiec rozpoznawczy	1950–1974	J 29A/B/E/F S 32	585 76
De Havilland Venom		myśliwiec nocny	1953–1960	Mk 51/J 33	60
Hawker Hunter		myśliwiec	1955–1969	Mk 4/J 34	120
Saab 32 Lansen		szturmowy myśliwiec rozpoznawczy walki elektr.	1955–1998	A 32A J 32B S 32 J 32E	273 118 45 14
Saab J35 Draken		myśliwiec rozpoznawczy szkolny	1960–1999	J 35A/B/D/F/J S 35E SK 35C	488 60 25
Saab JA-37 Viggen		myśliwiec szturmowy sztur/rozp rozpoznawczy szkolny	1972–2005	JA 37/C/D AJ 37 SH 37 SF 37 SK 37	149 108 27 28 17
Saab JAS 39 Gripen		myśliwiec szturmowy sztur/rozp rozpoznawczy szkolny	1994–2015	JAS 39A JAS 39B	105 15
Śmigłowce
Boeing CH-46 Sea Knight		transport/SAR SAR/ZOP	1966–2011	107-II-14 107-II-15 KV-107-II-16	10 4 8	Także jako stawiacze min, oznaczenia HKP 4A, B, C i D (4 ex-A) również w służbie marynarki. Oryginalne UH-46B zastąpiły Super Pumy, KV-107 wycofano w 2011.
MBB Bo 105		wielozadaniowy SAR	1984–2011	105CB3 05CBS	20 4	Oznaczenie HKP 9A (uzbrojone w ppk TOW) i B cztery utracono.
Agusta Bell 412		wielozadaniowy	1993–2004	AB-412	5	Oznaczenie HKP 11, kolejne 3 wypożyczono przed dostawami nowych; przeznaczone do MEDEVAC i transportu, jeden utracono w 2002.
Eurocopter AS332 Super Puma		transportowy morski SAR	1988–2015	HKP 10 HKP 10B HKP 10D	7 3 2
Bezzałogowe aparaty latające
SAGEM Sperwer		lekki BSL	1999–2009	UAV 01 Ugglan	4

Bibliografia

• Lindsday Peacock: Lotnictwo wojskowe świata. OTiK, 1994. ISBN 83-900902-2-8. Brak numerów stron w książce