Dymarka: Różnice pomiędzy wersjami
| [wersja przejrzana] | [wersja nieprzejrzana] |
Michał Ski (dyskusja | edycje) Wycofano ostatnie 2 zmiany treści (wprowadzone przez Bogomilicz oraz MalarzBOT) i przywrócono wersję 54604232 autorstwa Michał Sobkowski |
Bogomilicz (dyskusja | edycje) Dodałem ośrodki działalności hutniczej w Dolinie Baryczy w miejscowościach: Psary, Tarchalice i Kietlów. |
||
| Linia 9: | Linia 9: | ||
Żelazo nadające się do wyrobu narzędzi, broni itp. uzyskiwano przez usunięcie z łupki żużla na drodze wielokrotnego [[Kucie|przekuwania]]. Tzw. [[proces dymarkowy]] znany był od bardzo dawna (w [[Europa|Europie]] od ok. II w. p.n.e., na ziemiach [[Polska|polskich]] od ok. I w. n.e.). |
Żelazo nadające się do wyrobu narzędzi, broni itp. uzyskiwano przez usunięcie z łupki żużla na drodze wielokrotnego [[Kucie|przekuwania]]. Tzw. [[proces dymarkowy]] znany był od bardzo dawna (w [[Europa|Europie]] od ok. II w. p.n.e., na ziemiach [[Polska|polskich]] od ok. I w. n.e.). |
||
W początkowym okresie dymarki były wyłożonymi [[glina|gliną]] zagłębieniami w ziemi (ogniska dymarskie), później piecami jednorazowego użytku, częściowo zagłębionymi w ziemi; po zakończeniu procesu część nadziemna była niszczona, część zagłębioną wraz z żużlem pozostawiano – pozostałości te stanowią dzisiaj cenne źródło informacji o ówczesnej [[metalurgia|metalurgii]] żelaza. W Polsce odkryto je na terenie Kielecczyzny (dawne [[Zagłębie Świętokrzyskie]]) i Mazowsza Zachodniego (dawne [[Mazowieckie Centrum Metalurgiczne]]). Fragmenty są eksponowane w muzeum w [[Nowa Słupia|Nowej Słupi]] oraz [[Pruszków|Pruszkowie]]. |
W początkowym okresie dymarki były wyłożonymi [[glina|gliną]] zagłębieniami w ziemi (ogniska dymarskie), później piecami jednorazowego użytku, częściowo zagłębionymi w ziemi; po zakończeniu procesu część nadziemna była niszczona, część zagłębioną wraz z żużlem pozostawiano – pozostałości te stanowią dzisiaj cenne źródło informacji o ówczesnej [[metalurgia|metalurgii]] żelaza. W Polsce odkryto je na terenie Kielecczyzny (dawne [[Zagłębie Świętokrzyskie]]) i Mazowsza Zachodniego (dawne [[Mazowieckie Centrum Metalurgiczne]]). Fragmenty są eksponowane w muzeum w [[Nowa Słupia|Nowej Słupi]] oraz [[Pruszków|Pruszkowie]]. Liczne ślady działalności hutniczej znaleziono także w dolinach Baryczy i Odry. Do większych ośrodków datowanych na okres wpływów rzymskich należą osady w Psarach pow. górowski, Tarchalicach pow. wołowski i Kietlowie pow. Górowski<ref>{{Cytuj |autor = Mamzer Henryk |tytuł = Sprawozdania Archeologiczne T. 34 (1983), Problematyka badań wykopaliskowych na osadzie hutniczej z okresu wpływów rzymskich w Psarach, |data = 1983 |s = Str. 1 wers 11 |url = http://rcin.org.pl/dlibra/docmetadata?id=25554&from=publication}}</ref>. |
||
Na przełomie XII i XIII w. dymarka przekształciła się w stały piec hutniczy z otworem spustowym do żużlu i sztucznym ciągiem powietrza. |
|||
{{Commonscat|Bloomeries}} |
{{Commonscat|Bloomeries}} |
||
Wersja z 19:24, 19 lis 2018
Dymarka, piec dymarkowy – dawny piec hutniczy, w którym przez redukcję tlenkowych rud żelaza za pomocą węgla drzewnego otrzymywano żelazo w postaci gąbczastej, zawierającej żużel.
Żelazo nadające się do wyrobu narzędzi, broni itp. uzyskiwano przez usunięcie z łupki żużla na drodze wielokrotnego przekuwania. Tzw. proces dymarkowy znany był od bardzo dawna (w Europie od ok. II w. p.n.e., na ziemiach polskich od ok. I w. n.e.).
W początkowym okresie dymarki były wyłożonymi gliną zagłębieniami w ziemi (ogniska dymarskie), później piecami jednorazowego użytku, częściowo zagłębionymi w ziemi; po zakończeniu procesu część nadziemna była niszczona, część zagłębioną wraz z żużlem pozostawiano – pozostałości te stanowią dzisiaj cenne źródło informacji o ówczesnej metalurgii żelaza. W Polsce odkryto je na terenie Kielecczyzny (dawne Zagłębie Świętokrzyskie) i Mazowsza Zachodniego (dawne Mazowieckie Centrum Metalurgiczne). Fragmenty są eksponowane w muzeum w Nowej Słupi oraz Pruszkowie. Liczne ślady działalności hutniczej znaleziono także w dolinach Baryczy i Odry. Do większych ośrodków datowanych na okres wpływów rzymskich należą osady w Psarach pow. górowski, Tarchalicach pow. wołowski i Kietlowie pow. Górowski[1].
Na przełomie XII i XIII w. dymarka przekształciła się w stały piec hutniczy z otworem spustowym do żużlu i sztucznym ciągiem powietrza.
Zobacz też
Linki zewnętrzne
- Animacja przedstawiająca wytop żelaza w dymarce. Muzeum Narodowe w Kielcach.
- ↑ Mamzer Henryk, Sprawozdania Archeologiczne T. 34 (1983), Problematyka badań wykopaliskowych na osadzie hutniczej z okresu wpływów rzymskich w Psarach,, 1983, Str. 1 wers 11.