Bolesław Orliński: Różnice pomiędzy wersjami
[wersja przejrzana] | [wersja przejrzana] |
drobne redakcyjne |
m zmiana kategorii |
||
Linia 67: | Linia 67: | ||
|tytuł=Tu mieszkał Bolesława Orliński |
|tytuł=Tu mieszkał Bolesława Orliński |
||
|autor=|opublikowany=płatności.pl |data=01 grudnia 2018}}</ref>. |
|autor=|opublikowany=płatności.pl |data=01 grudnia 2018}}</ref>. |
||
== Ordery i odznaczenia == |
== Ordery i odznaczenia == |
||
Linia 119: | Linia 118: | ||
[[Kategoria:Polacy odznaczeni Orderem Wschodzącego Słońca]] |
[[Kategoria:Polacy odznaczeni Orderem Wschodzącego Słońca]] |
||
[[Kategoria:Polacy odznaczeni Orderem Korony Rumunii]] |
[[Kategoria:Polacy odznaczeni Orderem Korony Rumunii]] |
||
[[Kategoria:Polacy odznaczeni |
[[Kategoria:Polacy odznaczeni Krzyżem Wybitnej Służby Lotniczej]] |
||
[[Kategoria:Polacy – żołnierze Armii Imperium Rosyjskiego w I wojnie światowej]] |
[[Kategoria:Polacy – żołnierze Armii Imperium Rosyjskiego w I wojnie światowej]] |
||
[[Kategoria:Piloci doświadczalni]] |
[[Kategoria:Piloci doświadczalni]] |
Wersja z 08:26, 17 paź 2019
pułkownik pilot | |
Data i miejsce urodzenia |
13 kwietnia 1899 |
---|---|
Data i miejsce śmierci | |
Przebieg służby | |
Lata służby |
od 1916 |
Siły zbrojne |
Armia Imperium Rosyjskiego |
Jednostki | |
Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa, wojna polsko-bolszewicka, II wojna światowa |
Odznaczenia | |
Bolesław Orliński (ur. 13 kwietnia 1899 w Niwerce koło Kamieńca Podolskiego, zm. 28 lutego 1992 w Mississauga) – polski pilot wojskowy, sportowy i doświadczalny, pułkownik Wojska Polskiego.
Życiorys
Dzieciństwo i młodość
Urodził się w rodzinnym majątku w Niwerce pod Kamieńcem Podolskim na Podolu. Podczas I wojny światowej wstąpił do armii rosyjskiej i ukończył kurs podoficerski. Walczył z Niemcami, brał udział m.in. w ofensywie na Wilno w grudniu 1917. W 1918 wstąpił do formowanego w Rosji I Korpusu Polskiego gen. Dowbor-Muśnickiego. Po rozbrojeniu Korpusu przez Niemców w maju 1918 i jego demobilizacji, przedostał się na Ukrainę. Służył krótko w armii ukraińskiej (URL).
Dwudziestolecie międzywojenne
Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości wstąpił do nowo tworzonego Wojska Polskiego, walczył w kawalerii podczas wojny polsko-bolszewickiej. Uzyskał następnie przeniesienie do lotnictwa. W 1920, podczas ofensywy Armii Czerwonej, zachorował na tyfus, lecz zdołał wyzdrowieć. Ukończył następnie Niższą Szkołę Pilotów w Bydgoszczy, po czym wyższą szkołę pilotażu. W 1923 stał się instruktorem w Wyższej Szkole Pilotów w Grudziądzu. W okresie 12 października 1922 – czerwiec 1923 służył 11 pułku myśliwskim w Lidzie pod wodzą Jerzego Kossowskiego. Szczególnie interesował się akrobacją lotniczą, będąc mistrzem w jej wykonywaniu – wykonał w jednym locie 242 pętle jedna po drugiej na samolocie Morane-Saulnier MS.30.
W dniach od 27 sierpnia do 25 września 1926, na samolocie Bréguet 19 A2, Orliński wraz z mechanikiem Leonardem Kubiakiem dokonali kilkuetapowego przelotu z Warszawy do Tokio, na trasie długości 10 300 km oraz z powrotem, pomimo uszkodzenia śmigła i dolnego płata w trasie (ostatnie 6680 km trasy pokonali samolotem z częściowo obciętym lewym dolnym skrzydłem), oraz bardzo zużytym (w wyniku utraty oleju) silnikiem. W Japonii polscy lotnicy spotkali się z entuzjastycznym przyjęciem. Za przelot Orliński otrzymał japoński cesarski Order Wschodzącego Słońca VI klasy oraz Złoty Medal Cesarskiego Towarzystwa Lotniczego, a po powrocie został awansowany na kapitana. Za swój przelot otrzymał on także od miasta Warszawa działkę przy ul. Racławickiej 94 przy forcie Mokotów, gdzie wzniósł swój dom[1].
W 1927 roku wystąpił w niemym filmie fabularnym Orlę – zagrał Janka Kuklińskiego, lotnika wojskowego[2][3].
W 1928 wystąpił ze służby wojskowej, po czym został pilotem doświadczalnym w Państwowych Zakładach Lotniczych. Pod koniec 1928 wykonał jako pierwszy loty na nowym prototypie polskiego myśliwca PZL P.1 konstrukcji Zygmunta Puławskiego, przy czym – po uszkodzeniu skrzydła w locie – zamiast skakać ze spadochronem, zdołał bezpiecznie wylądować, ratując samolot. Oblatywał następnie jako pierwszy wszystkie kolejne myśliwce PZL: P.6, P.7, P.8, P.11, P.24 i P.50 Jastrząb (w 1939) oraz liczne samoloty cywilne, sportowe PZL.19, PZL.26 i pasażerskie PZL.4, PZL.44 Wicher, a także łącznikowy PZL Ł.2. 21 listopada 1929 wyszedł bez szwanku z wypadku lotniczego w Warszawie[4].
Oprócz lotów jako pilot-oblatywacz brał udział w licznych mityngach lotniczych i prezentacjach zagranicznych polskich samolotów, a także krajowych i zagranicznych zawodach lotniczych. W maju 1930, pilotując PZL Ł.2, zdobył pierwszą nagrodę w międzynarodowym mityngu lotniczym w Brnie. W lipcu 1930 na samolocie PZL.5 wziął udział w międzynarodowych zawodach samolotów turystycznych Challenge 1930, lecz odpadł 26 lipca na skutek awarii silnika. W grudniu 1930 prezentował myśliwiec PZL P.6 w locie na paryskim salonie lotniczym Le Bourget. W dniach 29 sierpnia – 7 września 1931 Orliński zwyciężył na PZL P.6 w amerykańskich zawodach lotniczych National Air Races w Cleveland, pokonując znanych pilotów światowych, w tym Ernsta Udeta. Uznanie wzbudziły zwłaszcza jego brawurowe akrobacje. W 1932 ponownie wziął udział w zawodach samolotów turystycznych Challenge 1932, tym razem na PZL.19, lecz 23 sierpnia musiał wycofać się z lotu okrężnego na skutek choroby. 28 czerwca 1934 ustanowił na PZL P.24 światowy rekord prędkości dla samolotów myśliwskich z silnikiem gwiazdowym – 414 km/h. W 1936 oblatywał prototyp LWS-4 zwanego Żubrem, w późniejszym okresie znanego jako LWS-6 Żubr.
Jako pilot doświadczalny Orliński uczestniczył w kilku wypadkach lotniczych: jesienią 1931 w okolicach Częstochowy musiał ratować się skokiem ze spadochronem z PZL P.6, któremu w locie urwał się silnik. W lipcu 1932, udając się prototypem myśliwca PZL P.8 na mityng lotniczy do Zurychu, skapotował koło Końskich z powodu awarii silnika, a następnie rozbił się na drugim prototypie, lądując w Innsbrucku. Podczas prób PZL P.7 1 września 1932 musiał ponownie ratować się skokiem ze spadochronem na skutek urwania lotek w locie nurkowym w wyniku flatteru, łamiąc nogę. Tuż przed wybuchem II wojny Orliński jako pierwszy z Polaków został przeszkolony na samolot myśliwski Supermarine Spitfire przeznaczony dla Polski. Maszynę o brytyjskim numerze rejestracyjnym L1066 pierwszy raz prowadził 25 lipca 1939 roku.
II wojna światowa
Po wybuchu II wojny światowej Bolesław Orliński zgłosił się ochotniczo do wojska. 8 września 1939 został wysłany do Rumunii w celu odebrania 11 brytyjskich myśliwców dla Polski. Samoloty te jednak nie zostały tam dostarczone. W grudniu 1939 dotarł przez Rumunię, Jugosławię, Włochy i Francję do Wielkiej Brytanii, gdzie odtwarzano Polskie Siły Powietrzne.
Z uwagi na zaawansowany wiek nie mógł zgodnie ze swoją prośbą zostać przyjęty do lotnictwa myśliwskiego i służył w polskim szkolnictwie wojskowym jako instruktor. Został przeszkolony na samolocie Wellington, jednakże maszyna ta nie odpowiadała Orlińskiemu swymi cechami lotnymi. Na skutek swoich starań, w 1943 w stopniu majora został przydzielony do 305 Dywizjonu Bombowego. W końcu 1943 przeszedł przeszkolenie na samolocie myśliwsko-bombowym De Havilland Mosquito. Wykonał na nim loty bojowe, zajmował się też szkoleniem pilotów (m.in. w awaryjnym lądowaniu na jednym silniku). Od 1 sierpnia 1944 do 31 stycznia 1945, w brytyjskim stopniu Wing commandera był dowódcą tego dywizjonu, którego zadania wówczas polegały na samotnych nocnych misjach bombowych nad terenem wroga na samolotach Mosquito. Łącznie Orliński wykonał 49 lotów bojowych o czasie 246 godzin 50 minut. 1 lutego 1945 został skierowany na odpoczynek od latania bojowego.
Lata powojenne
Po wojnie pozostał na emigracji, osiadł w Kanadzie. Podczas swojej kariery lotniczej latał na 92 typach samolotów, spędzając w powietrzu siedem tysięcy godzin.
W 1990 roku Klub Pilotów Doświadczalnych w Warszawie odznaczył Bolesława Orlińskiego Złotą Odznaką Pilota Doświadczalnego nr 1.
Upamiętnienie
Trumnę z prochami Bolesława Orlińskiego sprowadzono do Polski i pochowano w rodzinnym grobie na wrocławskim cmentarzu na Sępolnie.
W latach 1994-1999 był patronem 11 pułku lotnictwa myśliwskiego we Wrocławiu.
We Wrocławiu jedną z ulic nazwano jego imieniem. Jest patronem Aeroklubu Wrocławskiego oraz szkoły podstawowej nr 118 we Wrocławiu[5]. W Krakowie, niedaleko pasa startowego nieczynnego lotniska w Czyżynach, powstała ulica imienia B. Orlińskiego.
Julian Przyboś poświęcił postaci pilota i przelotowi na trasie Warszawa–Tokio–Warszawa wiersz „Lot Orlińskiego”.
24 lutego 2002 w kanadyjskiej Mississaudze otwarto Muzeum i Archiwum im. Bolesława Orlińskiego, w którym eksponowane są pamiątki po pilocie[6].
18 października 2018 roku w Warszawie przy ul. Racławickiej 94 gdzie wybudował dom i mieszkał płk. pil. Bolesław Orliński odsłonięto tablicę upamiętniającą[7].
Ordery i odznaczenia
- Krzyż Srebrny Orderu Wojennego Virtuti Militari
- Krzyż Walecznych
- Złoty Krzyż Zasługi – dwukrotnie
- Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 – 1928
- Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości – 1928
- Medal Lotniczy – czterokrotnie
- Polowa Odznaka Pilota
- Odznaka I Korpusu Polskiego w Rosji
- Odznaka Dywizjonu 305
- Odznaka Pilota Wojskowego – Czechosłowacja
- Chevalier Legii Honorowej – Francja
- Srebrne Promienie Orderu Wschodzącego Słońca – Japonia, 1926[8][9]
- Złoty Medal Cesarskiego Towarzystwa Lotniczego – Japonia, 1926[8][9]
- Oficer Orderu Korony Rumunii – Rumunia
- Distinguished Flying Cross – Wielka Brytania
- Odznaka Pilota RAF – Wielka Brytania
Bibliografia
- Jerzy Jędrzejewski: Polscy piloci doświadczalni. Biblioteka Historyczna Instytutu Lotnictwa 2014 r.
- Bolesław Orliński: Do Krainy Wschodzącego Słońca Wydawnictwo MON 1989 r.
- Janusz Kędzierski: Zapomniane rekordy Wydawnictwo MON 1983 r.
Przypisy
- ↑ Daleki lot. W: Jerzy Kasprzycki, Marian Stępień: Warszawskie pożegnania. Warszawa: Wydawnictwo PTTK "Kraj", 1986, s. 33–35.
- ↑ Mariusz Niestrawski: Bolesław Orliński jako Janek, syn Kuklińskiego, lotnik wojskowy w jednej ze scen filmu.. Narodowe Archiwum Cyfrowe. [dostęp 2014-01-25].
- ↑ Orlę w bazie filmpolski.pl
- ↑ Wypadek lotniczy kapitana Orlińskiego. „Echo”, s. 1, 22 listopada 1929.
- ↑ Szkoła podstawowa 118. [dostęp 2011-11-06]. (pol.).
- ↑ Muzeum im. Bolesława Orlińskiego w Kanadzie. cultureave.com, 22 marca 2018. [dostęp 2018-11-16]. (pol.).
- ↑ Tu mieszkał Bolesława Orliński. płatności.pl, 01 grudnia 2018.
- ↑ a b Japońskie odznaczenia Bolesława Orlińskiego – skan. imgur.com. [dostęp 2016-04-11].
- ↑ a b Wybrane epizody w historii stosunków japońsko-polskich
Linki zewnętrzne
- Biografia na stronie Aeroklubu Wrocławskiego
- Cmentarze-polskie.pl
- Mariusz Niestrawski: Bolesław Orliński (1899-1992), pułkownik pilot Wojska Polskiego.. infolotnicze.pl. [dostęp 2014-01-25].
- Bolesław Orliński w bazie filmpolski.pl
- Bolesław Orliński w zbiorach NAC.. audiovis.nac.gov.pl. [dostęp 2014-01-25].
- Kapitanowie lotnictwa II Rzeczypospolitej
- Majorowie Polskich Sił Powietrznych
- Odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari (władze RP na uchodźstwie)
- Odznaczeni Krzyżem Walecznych
- Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi (II Rzeczpospolita)
- Odznaczeni Złotym Krzyżem Zasługi (władze RP na uchodźstwie)
- Odznaczeni Medalem Pamiątkowym za Wojnę 1918–1921
- Odznaczeni Medalem Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości
- Odznaczeni Medalem Lotniczym (czterokrotnie)
- Odznaczeni Polową Odznaką Pilota
- Patroni jednostek Wojska Polskiego
- Polacy – Kawalerowie Legii Honorowej
- Polacy odznaczeni Orderem Wschodzącego Słońca
- Polacy odznaczeni Orderem Korony Rumunii
- Polacy odznaczeni Krzyżem Wybitnej Służby Lotniczej
- Polacy – żołnierze Armii Imperium Rosyjskiego w I wojnie światowej
- Piloci doświadczalni
- Polscy piloci sportowi
- Pułkownicy mianowani przez władze RP na uchodźstwie po 1947
- Uczestnicy wojny polsko-bolszewickiej
- Żołnierze Armii Ukraińskiej Republiki Ludowej
- Urodzeni w 1899
- Zmarli w 1992
- Pochowani na Cmentarzu Świętej Rodziny we Wrocławiu