Zapalenie mózgu

Zapalenie mózgu (łac. encephalitis) – zakażenie ośrodkowego układu nerwowego, w którym proces chorobowy obejmuje mózg. Jeśli proces chorobowy toczy się jednocześnie w oponach mózgowia, określa się go jak meningoencephalitis; jeśli zajęty jest rdzeń kręgowy, jako encephalomyelitis. Zapalenie mózgu najczęściej spowodowane jest infekcją wirusową, rzadziej bakteryjną. Przy niedoborze odporności przyczyną zapalenia bywają pierwotniaki oraz grzyby. Na obraz choroby składają się zaburzenia świadomości, gorączka, bóle głowy, nudności i wymioty, senność, bóle mięśni, niedowład połowiczy, niezborność, napady padaczkowe oraz objawy ogniskowe. Może prowadzić do trwałego uszkodzenia mózgu i śmierci.

Diagnostyka

W płynie mózgowo-rdzeniowym zwykle jest podwyższone stężenie białek i leukocytów. Diagnoza jest często stawiana po wykryciu w tym płynie przeciwciał lub DNA albo RNA, PCRem, specyficznych dla poszczególnych wirusów.

Etiologia

Wirusowe zapalenia mózgu

Najistotniejszym czynnikiem etiologicznym zapaleń mózgu są wirusy neurotropowe. Najczęstsze jest opryszczkowe zapalenie mózgu wywołane wirusem opryszczki pospolitej. Zachorowalność to 2 przypadki na milion. Śmiertelność nieleczonych wynosi od 50-75% i większość przeżywających ma długotrwałe upośledzenie motoryczne i fizyczne. W wyniku leczenia śmiertelność spada do 20%. Niektóre inne postaci wirusowych zapaleń mózgu to:

• japońskie zapalenie mózgu
• końskie zapalenie mózgu (wschodnie, zachodnie, wenezuelskie)
• zapalenie mózgu St. Louis
• zapalenie mózgu spowodowane wirusem Zachodniego Nilu
• kalifornijskie zapalenie mózgu
• zapalenie mózgu w przebiegu wścieklizny
• zapalenie mózgu La Crosse
• różyczkowe zapalenie mózgu
• cytomegalowirusowe zapalenie mózgu
• rosyjskie wiosenno-letnie zapalenie mózgu
• zapalenie mózgu doliny Murray
• środkowoeuropejskie kleszczowe zapalenie mózgu
• zapalenia mózgu spowodowane wirusem odry:
  • ostre odrowe zapalenie mózgu
  • przyzakaźne zapalenie mózgu
  • wtrętowe zapalenie mózgu
  • podostre stwardniające zapalenie mózgu

Bakteryjne zapalenia mózgu

• gruźlicze zapalenie mózgu
• boreliozowe zapalenie mózgu

Zapalenia mózgu wywołane przez pierwotniaki

• pierwotne amebowe zapalenie mózgu
• ziarniniakowe amebowe zapalenie mózgu

Zapalenia mózgu wywołane przez grzyby

• kryptokokowe zapalenie mózgu

Inne zapalenia mózgu

• zapalenie mózgu von Economo
• zapalenie układu limbicznego
• autoimmunologiczne zapalenie mózgu z obecnością przeciwciał przeciwko receptorom NMDA

Zapalenie wywołane procesem demielinizacyjnym

• ostre rozsiane zapalenie mózgu i rdzenia

Najważniejsze postacie zapaleń mózgu występujących w Polsce

Epidemiczne i endemiczne zapalenia mózgu	Sporadyczne zapalenia mózgu
śpiączkowe, czyli nagminne zapalenie mózgu (choroba Economo) - epidemia w 1917, 1927 roku kleszczowe, czyli wiosenno-letnie zapalenie mózgu (okolice Nysy, Białowieży, Olsztyna)	przyzakaźne zapalenie mózgu (m.in. odra, rózyczka, grypa) poszczepienne zapalenie mózgu zapalenie mózgu wywołane przez enterowirusy (Coxsackie, ECHO) ostre nekrotyzujące zapalenie mózgu (herpes simplex encephalitis) wścieklizna podostre zapalenie istoty białej mózgu ostra uleczalna ataksja móżdżkowa toksoplazmoza

Leczenie

W przypadku zapalenia wywołanego wirusem opryszczki podaje się leki przeciwwirusowe (m.in. acyklowir). W pozostałych przypadkach podaje się działające przeciwzapalne kortykosterydy oraz stosuje się leczenie objawowe.

Bibliografia

• Neurologia. Podręcznik dla studentów medycyny. Wojciech Kozubski, Paweł P. Liberski (red.). Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2006, s. 358-414. ISBN 83-200-3244-X.
• Andrzej Szczeklik (red.): Choroby wewnętrzne. Przyczyny, rozpoznanie i leczenie, tom II. Wydawnictwo Medycyna Praktyczna, 2005. ISBN 83-7430-031-0. Brak numerów stron w książce

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.