Amfiteatr w Łazienkach Królewskich
 nr rej. 2/5 z 1 lipca 1965
| |
 Scena Amfiteatru | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miejscowość | |
| Styl architektoniczny | |
| Architekt | |
| Ukończenie budowy |
1785 |
| Ważniejsze przebudowy |
1790 |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa mazowieckiego  | |
Położenie na mapie Warszawy  | |
 52°12′49,52″N 21°02′11,26″E/52,213756 21,036461
| |
Amfiteatr w Łazienkach Królewskich – teatr znajdujący się w parku Łazienkowskim w Warszawie w pobliżu pałacu Na Wyspie.
Opis
[edytuj | edytuj kod]Obiekt powstał w 1785 jako amfiteatr ziemny[1]. Kamienną postać zyskał w 1790 roku, przebudowany według projektu Jana Chrystiana Kamsetzera. Teatr składa się z dwóch części, widowni i sceny, przedzielonych wypełnionym wodą kanałem. Może pomieścić 950 widzów.
Amfiteatr był wzorowany na teatrze w Herkulanum[2]. Półkolista widownia oparta jest na arkadach. Wieńczy ją rząd kamiennych rzeźb przedstawiających szesnastu dramaturgów: Ajschylosa, Eurypidesa, Sofoklesa, Arystofanesa, Menandra, Plauta, Terencjusza, Senekę, Szekspira, Calderona, Racine'a, Moliera, Metastasia, Lessinga i dwóch Polaków: Niemcewicza i Trembeckiego, którzy wyjątkowo swoich wizerunków doczekali się za życia[2]. Scena, położona na sztucznej wyspie otoczona jest sztucznymi ruinami, wzorowanymi na architekturze Forum Romanum[2], stanowiącymi przykład sentymentalnego stylu końca XVIII wieku. Po lewej stronie za sceną ukryty jest parterowy pawilonik mieszczący garderoby aktorów. Między sceną, a kanałem znajduje się miejsce dla orkiestry. Fosa także była używana w czasie spektakli. Świadczy o tym akwarela Jana Piotra Norblina przedstawiająca wystawienie baletu „Kleopatra” w 1791 roku[3]. Po bokach sceny ustawiono rzeźby o tematyce mitologicznej.
Przez kilka lat po tym, jak w 1817 Łazienki przeszły na własność cara Aleksandra I, w amfiteatrze nie wystawiano sztuk. Budowla nie była w tamtym czasie konserwowana i jej stan techniczny stopniowo pogarszał się. Gdy w 1822 roku administrację objął dyrektor Ludwik Osiński, zaczęto dawać pierwsze przedstawienia. Mimo braku wygód goście chętnie przychodzili do teatru oglądać spektakle. W 1830, na przedstawieniu opery „Biała dama” było tam około 900 osób[4].
W 1916 roku amfiteatr przeszedł na własność miasta, a w 1926 został dokładnie wyremontowany. Zamieniono też oryginalne XVIII w. rzeźby na ich wierne kopie[4][5].
Jak większość budynków w Łazienkach, amfiteatr nie został zniszczony w czasie II wojny światowej. Podczas okupacji kilkakrotnie wystawiano w nim sztuki dla ludności niemieckiej[6].
W 2015 zakończył się remont obiektu, będący częścią większych prac renowacyjnych prowadzonych w Łazienkach. Odnowiono wtedy widownię z dekoracją rzeźbiarską oraz zmodernizowano scenę z garderobami[7].
Galeria
[edytuj | edytuj kod]-
Amfiteatr na akwareli Zygmunta Vogla -
Amfiteatr ok. 1900 -
Widownia ok. 1908
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Wielka Encyklopedia PWN. Tom 16. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2003, s. 272. ISBN 83-01-13826-2.
- ↑ a b c Marek Kwiatkowski: Wielka księga Łazienek. Warszawa: Prószyński i S-ka, 2000, s. 124. ISBN 83-7255-684-9.
- ↑ Amfiteatr | Łazienki Królewskie [online], www.lazienki-krolewskie.pl [dostęp 2019-03-11] (pol.).
- ↑ a b Barbara Król-Kaczorowska, Teatry Warszawy, Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1986, s. 57-59, ISBN 83-06-01183-X.
- ↑ Amfiteatr na Wyspie [online], vinci.org.pl [dostęp 2019-03-11].
- ↑ Krzysztof Dunin-Wąsowicz: Warszawa w latach 1939-1945. Państwowe Wydawnictwo Naukowe: 1984, s. 51. ISBN 83-01-04207-9.
- ↑ Tomasz Urzykowski. Łazienki piękniejsze i bez asfaltu. „Gazeta Stołeczna”, s. 3, 11 września 2015.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Archiwalne widoki amfiteatru w bibliotece Polona