Azotyn izoamylu

Azotyn izoamylu
Nazewnictwo
	Nomenklatura systematyczna (IUPAC)
	azotyn 3-metylobutylu
	Inne nazwy i oznaczenia
	azotyn izopentylu
	Ogólne informacje
Wzór sumaryczny	C5H11NO2
Inne wzory	C5H11ONO
Masa molowa	117,15 g/mol
Wygląd	żółta ciecz
	Identyfikacja
Numer CAS	110-46-3
PubChem	8053
DrugBank	DB01612
SMILES
	CC(C)CCON=O
InChI
	InChI=1S/C5H11NO2/c1-5(2)3-4-8-6-7/h5H,3-4H2,1-2H3
	InChIKey
	OWFXIOWLTKNBAP-UHFFFAOYSA-N
Właściwości
	Gęstość
	0,8828 g/cm³ (20 °C); ciecz
	Rozpuszczalność w wodzie
	0,38 g/l (25 °C)
	w innych rozpuszczalnikach
	mieszalny w każdym stosunku z etanolem i eterem dietylowym
Temperatura topnienia	poniżej −80 °C (1013 hPa)
Temperatura wrzenia	99 ± 3 °C
Punkt krytyczny	353 °C; 5,07 MPa; 386,2 cm³/mol ≈ 0,303 g/cm³
Współczynnik załamania	1,3918 (589 nm, 20 °C)
Niebezpieczeństwa
	Karta charakterystyki: dane zewnętrzne firmy Sigma-Aldrich [dostęp 2020-05-11]
	Globalnie zharmonizowany system; klasyfikacji i oznakowania chemikaliów
	Na podstawie podanej karty charakterystyki
Zwroty H	H225, H302, H314, H317, H331, H341, H400
Zwroty P	P201, P210, P273, P280, P303+P361+P353, P305+P351+P338
Temperatura zapłonu	−7 °C (zamknięty tygiel)
Temperatura samozapłonu	209 °C
Numer RTECS	NT0187500
Dawka śmiertelna	LD50 505 mg/kg (szczur, doustnie)
Stężenie śmiertelne	LC50 3,4 mg/l (szczur, inhalacja, 4 h)
	Jeżeli nie podano inaczej, dane dotyczą; stanu standardowego (25 °C, 1000 hPa)
	Klasyfikacja medyczna
ATC	V03AB22
Farmakokinetyka
Działanie	rozszerzające naczynia krwionośne
Metabolizm	wątrobowy
Wydalanie	33,3% z moczem
Uwagi terapeutyczne
Drogi podawania	doustnie, wziewnie
	Multimedia w Wikimedia Commons

Ten artykuł od 2020-05 wymaga dodania wiarygodnych źródeł medycznych dla zapewnienia weryfikowalności.

Możliwe, że zbyt mocno polega na źródłach pierwotnych. Podane poniżej informacje, mające charakter medyczny, mogą być częściowo lub w całości niepoparte dowodami naukowymi. Jako pozbawione odpowiednich źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych.
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Azotyn izoamylu, azotyn izopentylu, C
5H
11ONO – organiczny związek chemiczny, ester kwasu azotawego i izopentanolu.

Jest cieczą barwy żółtej o piekącym smaku. Bardzo trudno rozpuszczalny w wodzie, dobrze w rozpuszczalnikach organicznych (na przykład w eterze dietylowym).

Stosuje się go w przemyśle kosmetycznym i do otrzymywania związków diazoniowych. Używany jest jako antidotum przy zatruciach cyjankami, kwasem cyjanowodorowym i innymi związkami cyjanowymi. Ma zdolność rozszerzania naczyń krwionośnych i obniżania ciśnienia krwi i dlatego dawniej stosowano go w dusznicy bolesnej, astmie, migrenie. Dwie szklane fiolki azotynu izoamylu znajdują się w każdym indywidualnym pakiecie przeciwchemicznym (IPP). Używany jest także rekreacyjnie jako poppers.

Otrzymywany jest podobnie jak inne azotyny alkilowe.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Azotyn izopentylu (nr 150495) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski. [dostęp 2020-05-11]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)
↑ ^a ^b ^c ^d Haynes 2016 ↓, s. 3-330.
↑ ^a ^b ^c Haynes 2016 ↓, s. 6-75.

Bibliografia

CRC Handbook of Chemistry and Physics, William M.W.M. Haynes (red.), wyd. 97, Boca Raton: CRC Press, 2016, ISBN 978-1-4987-5429-3 (ang.).

Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

[SA-1] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f Azotyn izopentylu (nr 150495) – karta charakterystyki produktu Sigma-Aldrich (Merck) na obszar Polski. [dostęp 2020-05-11]. (przeczytaj, jeśli nie wyświetla się prawidłowa wersja karty charakterystyki)

[CITEREFHaynes2016'''3'''-330-2] Haynes 2016 ↓, s. 3-330.

[CITEREFHaynes2016'''6'''-75-3] Haynes 2016 ↓, s. 6-75.

[1]

[2]

[3]

V03AB – Odtrutki	ipekakuana prawdziwa nalorfina edetyniany pralidoksym prednizolon prometazyna tiosiarczan sodu azotyn sodu dimerkaprol obidoksym protamina nalokson etanol chlorek metylotioninium nadmanganian potasu fizostygmina siarczan miedzi(II) jodek potasu azotyn amylu acetylocysteina Digitalis-Antidot flumazenil metionina 4-(dimetyloamino)fenol cholinesteraza błękit pruski glutation hydroksykobalamina fomepizol sugammadeks fentolamina idarucyzumab andeksanet α atropina
V03AC – Czynniki wiążące żelazo	deferoksamina deferypron deferazyroks
V03AE – Leki stosowane w leczeniu hiperkaliemii i hiperfosfatemii	sulfonian polistyrenu sewelamer węglan lantanu octan wapnia węglan magnezu cukrożelazowy tlenowodorotlenek bezwodny octan wapnia cytrynian żelaza(III) patiromer wapnia cyklokrzemian sodowo-cyrkonowy
V03AF – Leki zmniejszające toksyczność leków przeciwnowotworowych	mesna deksrazoksan folinian wapnia lewofolinian wapnia amifostyna folinian sodu rasburykaza palifermina glukarpidaza lewofolinian sodu arginina lizyna trilacyklib
V03AG – Leki stosowane w hiperkalcemii	sól sodowa fosforanu celulozy fosforan sodu
V03AH – Leki stosowane w hipoglikemii	diazoksyd
V03AN – Gazy medyczne	tlen dwutlenek węgla hel azot powietrze medyczne
V03AX – Inne produkty terapeutyczne	nalfurafina kobicystat difelikefalina
V03AZ – Leki hamujące przewodzenie nerwowe	etanol