BM 33066
| Tabliczka BM 33066 |
|---|
|
| Tabliczka klinowa BM 33066; obecnie w zbiorach British Museum |
BM 33066 (oznaczana również Strassmaier Kambys 400, LBAT 1477) – tabliczka klinowa znaleziona w Babilonie przedstawiająca zapis zjawisk astronomicznych z 7. roku panowania Kambyzesa II. Tabliczka ta pozwoliła ustalić koniec panowania Cyrusa oraz datę upadku Babilonu, która jest datą kluczową w chronologii biblijnej w obrębie Starego Testamentu. Tabliczka pozwoliła na synchronizację chronologii biblijnej z chronologią królów babilońskich[1].
Tabliczka została pierwszy raz opublikowana przez Johanna N. Strassmaiera w 1890 roku[a]. W tym samym roku Joseph Epping określił, że zawiera ona opis zjawisk astronomicznych, a w 1891 Jules Oppert ustalił występujące na niej daty zaćmień Księżyca[2]. W sumie zawiera ona opis pozycji księżyca i planet w dwudziestu różnych dniach z 7. i 8. roku panowania Kambyzesa i powiązanych z nimi zjawisk astronomicznych obserwowanych w Babilonii[3].
Najważniejsze dane zawarte na tabliczce BM 33066 dotyczą opisu zaćmień Księżyca, które miały miejsce w 7. roku panowania Kambyzesa odpowiednio 14. dnia miesiąca Tammuz oraz 14. dnia miesiąca Tebet. Według kalendarza gregoriańskiego zaćmienia te wystąpiły odpowiednio z 16 na 17 lipca 523 oraz z 10 na 11 stycznia 522 roku p.n.e.[3] Zaćmienie z 16 lipca zostało również wymienione w Almageście Ptolemeusza (Księga V, rozdział 14). Wystąpienie obu zaćmień Księżyca wskazuje rok 523 p.n.e. jako 7. rok panowania Kambyzesa. Oznacza to, że Kambyzes został następcą Cyrusa Wielkiego w 530 roku p.n.e. Ponieważ Cyrus spędził w Babilonie dziewięć lat, upadek Babilonu miał miejsce w 539 roku p.n.e.[1]
Opis tabliczki
[edytuj | edytuj kod]Awers: Strona ta jest zapisana w trzech pełnych kolumnach oraz fragmentarycznie czwartej. Prawy górny róg tabliczki został uszkodzony i nie zachował się. Znalazł się na niej opis zaćmień i pozycji księżyca. W czwartej kolumnie znalazł się opis jednej pozycji Merkurego.
Rewers:
Strona ta jest zapisana w sześciu rzędach. Uszkodzony róg tabliczki (tu prawy dolny) nie ma znaczenia dla tekstu. Kolejność czytania tekstu wskazuje, że tabliczka ta była odwracana z góry do dołu w przeciwieństwie do używanego współcześnie sposobu ze strony prawej w lewo. Niewielki odprysk tekstu jest widoczny na granicy czwartego i piątego rzędu po prawej stronie. Na tej stronie zapisano pozycję obserwowanych wtedy w Babilonii planet: Saturna, Jowisza, Wenus i Marsa względem gwiazdozbiorów.
Opis zaćmienia z 16 na 17 lipca 523 roku p.n.e.
[edytuj | edytuj kod]Na tabliczce BM 33066:
- W nocy 14. miesiąca Tammuz w siódmym roku Kambyzesa II rozpoczęło się 1 i 2/3 beru [trzy godziny i 20 minut] po zachodzie słońca przykrycie księżyca. Lekki wiatr wiał na północ.
Opis z Almagestu Ptolemeusza:
- W siódmym roku Kambyzesa II, to jest 225 roku od Nabu-nasira, z 17 na 18 dnia miesiąca Famenot w kalendarzu egipskim na 110 minut przed północą w Aleksandrii, wzszedł na zaćmienie księżyc.
Obecnie tabliczka BM 33066 znajduje się w zbiorach British Museum (BM 33066).
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Nazwa 'Strassmaier Kambys 400' oznacza 400. pozycję w książce Strassmaiera, pozycja ta dotyczy króla Kambyzesa
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Astronomical diary. [w:] La Vía Asociación Biblica Internacional [on-line]. [dostęp 2013-02-12]. (ang.).
- ↑ Un Annuaire Astronomique Babylonien. [w:] gallica Bibliothèque Numérique [on-line]. [dostęp 2013-02-12]. (fr.).
- ↑ a b Theories of the Motions of the Sun and the Moon. [dostęp 2013-02-12]. (ang.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Astronomical diary. [w:] La Vía Asociación Biblica Internacional [on-line]. [dostęp 2013-02-12]. (ang.).
- Astral Sciences in Mezopotamia, Hermann Hunger & David E. Pingreea. [w:] Handbuch der Orientalistik [on-line]. Pingree - Leiden. s. 174. (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Zdjęcie tabliczki w kolekcji British Museum. [w:] British Museum [on-line]. [dostęp 2013-02-12]. (ang.).
- Kalendarz babiloński. [w:] Calendars in Antiquity [on-line]. Sacha Stern. s. 103. [dostęp 2013-02-12]. (ang.).