Przejdź do zawartości

Cerkiew Opieki Matki Bożej w Owczarach

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Cerkiew Opieki Matki Bożej
Zabytek: nr rej. A-1214[1] z dnia 6 czerwca 1984
cerkiew parafialna
Ilustracja
Państwo

 Polska

Województwo

 małopolskie

Miejscowość

Owczary

Wyznanie

katolickie

Kościół

• greckokatolicki
• rzymskokatolicki

Parafia

• Parafia Opieki Matki Bożej (greckokatolicka)
• Kościół filialny rzymskokatolickiej parafii w Sękowej

Wezwanie

Opieki Matki Bożej

Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Owczary, cerkiew”
Położenie na mapie województwa małopolskiego
Mapa konturowa województwa małopolskiego, po prawej nieco na dole znajduje się punkt z opisem „Owczary, cerkiew”
Położenie na mapie powiatu gorlickiego
Mapa konturowa powiatu gorlickiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „Owczary, cerkiew”
Położenie na mapie gminy Sękowa
Mapa konturowa gminy Sękowa, u góry po lewej znajduje się punkt z opisem „Owczary, cerkiew”
Ziemia49°35′18,8″N 21°11′29,4″E/49,588556 21,191500
Multimedia w Wikimedia Commons
Drewniane cerkwie regionu karpackiego w Polsce i na Ukrainie[a]
Obiekt z listy światowego dziedzictwa UNESCO
Ilustracja
Państwo

 Polska

Typ

kulturowy

Spełniane kryterium

III, IV

Numer ref.

1424

Region[b]

Europa i Ameryka Północna

Historia wpisania na listę
Wpisanie na listę

2013
na 37. sesji

  1. ↑ Oficjalna nazwa wpisana na listę UNESCO
  2. ↑ Oficjalny podział dokonany przez UNESCO

Cerkiew Opieki Matki Bożej w Owczarach – parafialna cerkiew greckokatolicka, zbudowana w 1653, znajdująca się w Owczarach.

Obecnie pełni funkcję greckokatolickiej cerkwi parafialnej oraz kościoła filialnego parafii rzymskokatolickiej w Sękowej

To jedna z najstarszych cerkwi łemkowskich. W 2013 została wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO wraz z innymi drewnianymi cerkwiami w Polsce i na Ukrainie.

Cerkiew znajduje się na szlaku architektury drewnianej województwa małopolskiego.

Historia

[edytuj | edytuj kod]

Świątynia w Owczarach została wzniesiona w 1653. Była to druga taka budowla na tym miejscu – pierwsza uległa zniszczeniu pod wpływem grząskiego gruntu. W 1701 dokonano całkowitej przebudowy prezbiterium cerkwi, w 1783 dobudowano wieżę (prace wykonali majstrowie Dimitr Dekowekin i Teodor Rusinka), zaś w 1870 poszerzono przedsionek, by osiągnął równą szerokość z nawą. W 1938 wykonano we wnętrzu polichromię. Po Akcji „Wisła” cerkiew przejęła parafia rzymskokatolicka, adaptując ją na kościół, lecz zachowując wezwanie, jakie nosiła. Po powrocie części wysiedlonych do wsi po 1956 w budynku okazjonalnie były odprawiane również nabożeństwa greckokatolickie. W latach 1983–1985 dokonano gruntownego remontu całości, w tym przywrócono pokrycie dachu gontem. Renowację tę Ministerstwo Kultury i Sztuki nagrodziło specjalnym wyróżnieniem. W 1995 cerkiew otrzymała nagrodę Prix Europa Nostra dla najlepiej utrzymanego obiektu zabytkowego. Począwszy od 1998 świątynia jest wspólną siedzibą parafii rzymsko- i greckokatolickiej. W czerwcu 2013, po kilkuletnim staraniu Cerkiew została wpisana na Światową Listę Dziedzictwa UNESCO wraz z 15 pozostałymi podobnymi obiektami w Polsce i na Ukrainie[2].

  • Widok od frontu
    Widok od frontu
  • Widok od strony prezbiterium
    Widok od strony prezbiterium
  • Elewacja zachodnia
    Elewacja zachodnia

Architektura i wyposażenie

[edytuj | edytuj kod]

Cerkiew reprezentuje typ łemkowski, jest trójdzielna, z wieżą o konstrukcji słupowo-ramowej ponad przedsionkiem. Prezbiterium i nawa, po przebudowach, są równej szerokości. Kryte gontem dachy nad trzema częściami świątyni wieńczą hełmy z pseudolatarniami i krzyżami. Pierwotnie prostokątne okna znajdowały się jedynie w południowej ścianie cerkwi, gdyż część północną utożsamiano z siłami diabelskimi. Ze względu na konieczność ochrony przed wilgocią cerkiew wzniesiono na fundamencie z wykarczowanych pni drzewnych.

We wnętrzu znajduje się osiemnastowieczny ikonostas malowany na niebiesko, czerwono i złoto, dekorowany ażurowymi kolumnami z motywem liści winorośli. Ikony w ikonostasie wykonał artysta Jan Medycki, tworzący wizerunki świętych zarówno dla cerkwi, jak i dla kościołów, stąd znajdujące się w cerkwi w Owczarach ikony pozostają pod wyraźnym wpływem barokowej sztuki zachodniej, poza wizerunkami Matki Bożej i Chrystusa. Kilka wizerunków napisał natomiast anonimowy malarz wiejski. Poza ikonostasem cerkiew posiada również boczne ołtarze św. Mikołaja, Matki Bożej oraz Chrystusa. Ikona w tym ostatnim pochodzi z 1664 i pierwotnie znajdowała się w starszym ikonostasie w tej samej świątyni.

  • Wejście
    Wejście
  • Wnętrze
    Wnętrze
  • Szczegół nad wejściem
    Szczegół nad wejściem

Wokół cerkwi

[edytuj | edytuj kod]

Teren cerkwi otoczony jest murem z kamienia łamanego z wejściami: od strony południowej w formie murowanej bramki i od zachodu przez zbudowaną z cegły masywną dzwonnicę bramną. Jest to budowla z około połowy XIX w., dwukondygnacyjna o tynkowanych i bielonych ścianach, nakryta blaszanym dachem namiotowym z baniastym hełmem zwieńczonym krzyżem.

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024.
  2. ↑ [http://www.drewniana.malopolska.pl/?page=obiekty&id=141 Owczary Cerkiew pw. Opieki Bogurodzicy NMP w Owczarach]. www.drewniana.malopolska.pl. [dostęp 2023-12-29]. (pol.).

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • G. i Z. Malinowscy, E. i P. Marciniszyn, Ikony i cerkwie. Tajemnice łemkowskich świątyń, Carta Blanca, Warszawa 2009, ISBN 978-83-61444-15-2
  • Magdalena i Artur Michniewscy, Marta Duda, Cerkwie drewniane Karpat. Polska i Słowacja, Wydawnictwo Rewasz, Pruszków, 2003, ss.138,139 ISBN 83-89188-08-2
  • Praca zbiorowa, Szlak Architektury Drewnianej Małopolska, Kraków 2010, ss. 199-203, ISBN 978-83-60538-61-6

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Obiekty z listy Światowego Dziedzictwa UNESCO w Polsce

Kulturowe
Przyrodnicze

Polska

  1. ↑ Wspólnie z Niemcami
  2. ↑ Wspólnie z Ukrainą
  3. ↑ Wspólnie z Białorusią
  4. ↑ Wspólnie z Albanią, Austrią, Belgią, Bośnią i Hercegowiną, Bułgarią, Chorwacją, Czechami, Francją, Hiszpanią, Macedonią Północną, Niemcami, Rumunią, Słowacją, Słowenią, Szwajcarią, Ukrainą i Włochami
Cerkwie w powiecie gorlickim

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Cerkiew_Opieki_Matki_Bożej_w_Owczarach&oldid=75009845”