Dudy żywieckie
.jpg)
Dudy żywieckie – typ dud związany z Beskidem Żywieckim. Umiejętność gry na tym instrumencie oraz sposób ich wytwarzania zostały w 2017 roku wpisane na Krajową listę dziedzictwa niematerialnego[1].
Budowa
[edytuj | edytuj kod]Dudy żywieckie składają się z:
- wora rezerwoarowego (tomlow, tymlow, tymel);
- ustnika (duhac, dumac);
- piszczałki melodycznej (gajdzica);
- piszczałki basowej (bordunowej) (huk)[2].
Stroiki dud żywieckich (w gajdzicy i huku) są pojedyncze[2].
Strój i skala
[edytuj | edytuj kod]Strój instrumentu wyznacza wysokość dźwięku wydawanego przez piszczałkę bordunową. W przypadku dud żywieckich jest to F (i już w okresie międzywojennym nie było dużych różnic pod tym względem między instrumentami)[2].
Historia
[edytuj | edytuj kod]W okresie międzywojennym zmodyfikowane dudy żywieckie włączono do orkiestry wojskowej 5 Pułku Strzelców Podhalańskich[3].
Praktyka wykonawcza
[edytuj | edytuj kod]Grającego na dudach żywieckich nazywano dudziorzem, dudzistą, dudą, dudosem, a niekiedy gajdziorzem, gajdą, gajdosem i gajdoskiem. Na dudach tych grano solowo lub w dwuosobowych kapelach ze skrzypcami[2].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa: Krajowa lista niematerialnego dziedzictwa kulturowego. [dostęp 2022-07-13]. (pol.).
- ↑ a b c d Stefan Marian Stoiński: Dudy Żywieckie. Żywiec: 1938.
- ↑ Aleksandra Anna Kozłowska. Tradycje ludowe w muzyce wojskowych jednostek podhalańskich (1918–1939). Wybrane zagadnienia i postacie. „Zeszyty Wiejskie”. XXII, s. 185-208, 2016. [dostęp 2022-07-18]. (pol.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Strona Przemysława Ficka o dudach żywieckich
- Szkoła mistrzów budowy instrumentów ludowych - dudy żywieckie - dokumentacja budowy dud żywieckich przez Edwarda Byrtka i Łukasza Cula