Dwikozy
50°44′08″N 21°47′21″E/50,735556 21,789167
| wieś | |
 Panorama wsi Dwikozy | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2020) |
1796[2] |
| Strefa numeracyjna |
15 |
| Kod pocztowy |
27-620[3] |
| Tablice rejestracyjne |
TSA |
| SIMC |
0789996[4] |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa świętokrzyskiego  | |
Położenie na mapie powiatu sandomierskiego  | |
Położenie na mapie gminy Dwikozy  | |
| 50°44′08″N 21°47′21″E/50,735556 21,789167[1]
| |
Dwikozy – wieś w Polsce położona w województwie świętokrzyskim, w powiecie sandomierskim, w gminie Dwikozy. Historycznie położone są w Małopolsce, w ziemi sandomierskiej[4][5].
W obszar wsi wchodzą:
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
|---|---|---|
| SIMC | Nazwa | Rodzaj |
| 1018930 | Cegielnia | część wsi |
| 1018947 | Górki | część wsi |
| 1018953 | Krzywda | część wsi |
| 1018960 | Pasternik | część wsi |
| 1018976 | Za Koleją | część wsi |
| 1018982 | Zamłynie | część wsi |
| 1018999 | Zaprzykopie | część wsi |
| 1019007 | Zarzecze | część wsi |
Miejscowość jest siedzibą gminy Dwikozy oraz rzymskokatolickiej parafii św. Andrzeja Boboli i św. Antoniego Pustelnika należącej do dekanatu Zawichost w diecezji sandomierskiej.
W latach 1975–1998 miejscowość położona była w województwie tarnobrzeskim.
Partnerską gminą Dwikozów są Mošovce na Słowacji.
Położenie
[edytuj | edytuj kod]Dwikozy – miejscowość będąca siedzibą gminy, leży w centralnej jej części na trasie Sandomierz – Lublin w odległości 7 km od Sandomierza. Zajmuje 703 ha, jest zamieszkana przez 2100 mieszkańców.
Przez miejscowość prowadzi droga wojewódzka nr 777 oraz linia kolejowa nr 25 ze stacją Dwikozy.
Na terenie wsi znajduje się też rezerwat przyrody porośnięty roślinnością stepową – stipa capillata i stipa pennata, która to roślinność występuje tylko w dwóch miejscach w Polsce – w Górach Pieprzowych koło Sandomierza i w Dwikozach.
Przez Dwikozy przepływa rzeka Opatówka, będąca lewym dopływem Wisły.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Pierwsza wzmianka historyczna o Dwikozach datowana jest w okresie panowania Kazimierza Sprawiedliwego, księcia sandomierskiego w 1167. W tym czasie Dwikozy stanowiły własność kanonika kapituły kolegiaty sandomierskiej. Według Długosza w XV w. Dwikozy należały do fary w Górach Wysokich (kościół parafialny niedaleko Dwikóz), a właścicielem wsi był Mikołaj Dembowiec Kornicz.
Spis z 1827 wykazał w Dwikozach 60 domów i 517 mieszkańców[6]. Według Słownika Geograficznego Królestwa Polskiego już w latach 80. XIX w. w Dwikozach znajdował się urząd gminy. Wieś miała w tym czasie 77 domów, 548 mieszkańców, 514 mórg ziemi dworskiej i 481 ziemi włościańskiej[6].
W Dwikozach urodzili się błogosławiony ks. Kazimierz Grelewski oraz błogosławiony ks. Stefan Grelewski beatyfikowani w gronie 108 błogosławionych męczenników.
6 października 1943 oddział Gwardii Ludowej im. Langiewicza pod dowództwem Czesława Boreckiego ps. „Brzoza” liczący 20 gwardzistów rozbił obóz pracy przymusowej Baudienstu uwalniając 200 junaków[7].
W Dwikozach urodził się pisarz Wiesław Myśliwski, autor takich powieści, jak m.in. Nagi sad (1967), Pałac (1970), Kamień na kamieniu (1984), Ostatnie rozdanie (2013). Był dwukrotnym laureatem Nagrody Literackiej „Nike” za powieści Widnokrąg (1997) oraz Traktat o łuskaniu fasoli (2007).
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]Wśród zabytków Dwikozów można wymienić zabytkową kapliczkę z 1884, stację kolei żelaznej wybudowaną w 1915 za czasów zaboru rosyjskiego i pomnik powstańców pomordowanych w bitwie z wojskami rosyjskimi pod Słupczą 8 lutego 1863.
Turystyka
[edytuj | edytuj kod]Przez miejscowość biegnie niebieski szlak turystyczny od podnóża Gór Świętokrzyskich, doliną rzeki Opatówki do Wisły.
Dwikozy są punktem początkowym 
niebieskiego szlaku turystycznego prowadzącego do Gołoszyc. Przez wieś przechodzi 
czerwony szlak turystyczny z Gołoszyc do Piotrowic.
Instytucje i przedsiębiorstwa
[edytuj | edytuj kod]W Dwikozach funkcjonują:
- rzymskokatolicka parafia św. Andrzeja Boboli i św. Antoniego Pustelnika.
- Szkoła Podstawowa im. Powstańców Styczniowych (istniejąca od 1925)
- Zakład Przetwórstwa Owocowo Warzywnego ZPOW Dwikozy
- Chłodnia spożywcza T.B. Fruit
- Urząd pocztowy
- Piekarnia
Ludzie związani z Dwikozami
[edytuj | edytuj kod]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 27443
- ↑ Raport o stanie gminy w roku 2020. Stan ludności 31.12.2020 str. 13 [dostęp 2022-05-20]
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 238 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
- ↑ a b c TERYT (Krajowy Rejestr Urzędowego Podziału Terytorialnego Kraju). Główny Urząd Statystyczny. [dostęp 2015-11-18].
- ↑ a b Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
- ↑ a b Filip Sulimierski, Bronisław Chlebowski, Władysław Walewski, Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, Warszawa 1880-1885, Tom II, s. 233.
- ↑ Józef Bolesław Gargas, Oddziały Gwardii Ludowej i Armii Ludowej 1942–1945, Wydawnictwo MON, Warszawa 1971, s. 278.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Dwikozy, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 233.
- Dwikozy, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XV, cz. 1: Abablewo – Januszowo, Warszawa 1900, s. 454.
| Wsie | |
|---|---|
| Kolonie | |
| Integralne cz. miejscowości |
|
