Emanuel Lasker

Emanuel Lasker

Emanuel Lasker, 1929
Data i miejsce urodzenia	24 grudnia 1868 Berlinchen/Barlinek
Data i miejsce śmierci	11 stycznia 1941 Nowy Jork
Obywatelstwo	Niemcy

Tablica w Barlinku, przy ul. Chmielnej 7, upamiętniająca Emanuela Laskera

Emanuel Lasker (ur. 24 grudnia 1868 w Barlinku, zm. 11 stycznia 1941 w Nowym Jorku) – niemiecki szachista pochodzenia żydowskiego, drugi mistrz świata w szachach. Tytuł zdobył w 1894 roku pokonując Wilhelma Steinitza w meczu, w którym wygrał 10 partii, 4 zremisował i 5 przegrał. Tytuł mistrza świata zachował przez następne 27 lat, najdłużej w historii. Był również matematykiem, filozofem i brydżystą, przyjaźnił się z Albertem Einsteinem. Jest autorem gry planszowej laska, opartej na warcabach.

Życiorys

Do największych osiągnięć Laskera w grze praktycznej należy zaliczyć zwycięstwa w wielkich turniejach w Londynie (1899), Petersburgu (1896 i 1914), Nowym Jorku (1924). W 1921 roku stracił tytuł mistrza świata w meczu przeciwko Capablance. Rok wcześniej Lasker uznał swego przeciwnika za najlepszego szachistę świata, jednak Capablanca chciał pokonać Laskera w oficjalnym meczu.

W 1933 roku Lasker wraz z żoną Martą Koh, oboje będąc pochodzenia żydowskiego, musieli opuścić Niemcy. Przeprowadzili się do Anglii, a następnie do ZSRR. Jako szachista występował pod flagą radziecką. Oczarowany radziecką rzeczywistością pisał: „Związek Radziecki uczynił szachy, będące udziałem tylko nielicznych – dostępnymi dla szerokich mas. Znaczenie kulturowe tysiącletniej gry zostało wzbogacone twórczymi myślami. Nigdy i nigdzie wcześniej nie uczyniono podobnego doświadczenia. Droga, którą zaproponował Związek Radziecki – to droga przyszłości”. Pod koniec 1937 roku osiedlił się w Nowym Jorku.

Lasker był znany ze swoich psychologicznych metod gry. Czasami wybierał posunięcia teoretycznie słabsze, które jednak miały zrobić wrażenie na przeciwniku. W sławnej partii przeciwko Capablance (Petersburg 1914) Laskerowi bardzo zależało na wygranej, jednak w celu uśpienia czujności przeciwnika wybrał wariant debiutowy uznawany za remisowy. W rezultacie Capablanca zagrał nieostrożnie i partię przegrał. „Lasker analizował postępowanie i charaktery swych przeciwników – wyciągał odpowiednie wnioski, a następnie podczas gry wszystko to starał się wykorzystać”.

Do kanonu szachów przeszła również inna słynna partia Lasker – Bauer (Amsterdam 1889), w której Lasker poświęcił dwa gońce i doprowadził partię do zwycięstwa. Jego nazwiskiem nazwano kilka wariantów szachowych debiutów, np. wariant Laskera w gambicie hetmańskim (1.d4 d5 2.c4 e6 3.Sc3 Sf6 4.Gg5 Ge7 5.e3 O-O 6.Sf3 h6 7.Gh4 Se4).

Wg Chessmetrics najwyższy ranking 2878 osiągnął Lasker w roku 1894.

Mecze Laskera o mistrzostwo świata

Rok	Przeciwnik	Wynik
1894	Steinitz	wygrana (+10; −5; =4)
1896/97	Steinitz	wygrana (+10; −2; =5)
1907	Marshall	wygrana (+8; −0; =7)
1908	Tarrasch	wygrana (+8; −3; =5)
1910	Schlechter	remis (+1; −1; =8)
1910	Janowski	wygrana (+8; −0; =3)
1921	Capablanca	przegrana (+0; −4; =10)
W nawiasach: liczba wygranych (+), przegranych (−) i zremisowanych (=) partii.

Upamiętnienie

Na cześć Emanuela Laskera w Barlinku organizowane są Międzynarodowe Festiwale Szachowe Pamięci Emanuela Laskera. Działa tam również miejscowy klub szachowy „Lasker” Barlinek. Jego imieniem nazwany jest także jeden z parków w tym mieście.

Bibliografia

• Reuben Fine, Fred Reinfeld Lasker’s Greatest Chess Games, 1889–1914 (Dover, 1965);
• Dr. J. Hannak Emanuel Lasker: The Life of a Chess Master (Dover, 1991);
• Kenneth Whyld The Collected Games of Emanuel Lasker (1998);
• Emanuel Lasker Lasker’s Manual of Chess (Dover, 1976);
• Irving Chernev Twelve Great Chess Players and Their Best Games (Dover, 1995);
• W. Litmanowicz, J. Giżycki, Szachy od A do Z, tom I, Warszawa 1986, s. 501–504;
• Hall of Fame – Emanuel Lasker. hall-of-fame-sport.de. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-30)]. (niem.);
• Emanuel Lasker – szachista, naukowiec, człowiek wielu talentów | Przegląd Dziennikarski (przegladdziennikarski.pl)[2]
• Krzysztof Pytel: Emanuel Lasker. Bielsko Biała: Wydawnictwo Szachowe 1993;
• Bill Price: Historia szachów w 50 ruchach. Warszawa: Oficyna Wydawnicza Alma-Press 2021. Tłum. z angielskiego: Jerzy J. Malinowski; Rec. Historia szachów w 50 ruchach (omówienie) | Przegląd Dziennikarski (przegladdziennikarski.pl)[3].

Linki zewnętrzne

• John J. O’Connor; Edmund F. Robertson: Emanuel Lasker w MacTutor History of Mathematics archive (ang.) [dostęp 2021-10-24].
• Gońce za króla, czyli mat Laskera. polskaniezwykla.pl (pol.)
• Emanuel Lasker – wybrane partie szachowe (ang.)
• Deutsche Biographie – Lasker, Emanuel (deutsche-biographie.de)]