Przejdź do zawartości

Ewa Szelburg-Zarembina

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ewa Szelburg-Zarembina
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

10 kwietnia 1899
Bronowice

Data i miejsce śmierci

28 września 1986
Warszawa

Odznaczenia
Order Sztandaru Pracy I klasy Order Sztandaru Pracy II klasy Złoty Krzyż Zasługi (II RP) Medal Niepodległości Złoty Wawrzyn Akademicki Medal 10-lecia Polski Ludowej Order Uśmiechu
Odznaka honorowa „Za Zasługi dla Warszawy” (złota)
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Ewa Szelburg-Zarembina, właśc. Irena Ewa Szelburg[1] (ur. 10 kwietnia 1899 w Bronowicach, zm. 28 września 1986 w Warszawie) – polska powieściopisarka, poetka, dramaturg, eseistka, najbardziej znana z twórczości dla dzieci i młodzieży. Pierwszy Kanclerz Kapituły Orderu Uśmiechu, funkcję tę pełniła w latach 1968–1976[2].

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]
Ewa Szelburg-Zarembina ok. 1925 r.
Z mężem Józefem Zarembą w latach 60.

Urodziła się w zubożałej rodzinie szlacheckiej[3], Antoniego, ogrodnika dworskiego, i Elżbiety z Kałużyńskich[4], krawcowej. Wkrótce rodzina przeniosła się do Nałęczowa, gdzie Ewa Szelburg uczęszczała do szkoły. W 1916 r. ukończyła gimnazjum Władysława Kunickiego w Lublinie. W 1916 r. założyła III Żeńską Lubelską Drużynę Skautową[5][6] przy prywatnym gimnazjum Arciszowej w Lublinie. Była członkinią organizacji „Zet”[4]. W tym okresie podjęła również pracę jako nauczycielka w lubelskiej szkole powszechnej[3].

W latach 1918–1922 studiowała filologię polską i pedagogikę na UJ w Krakowie. Jej studia przerwała wojna polsko-bolszewicka, w której brała udział jako sanitariuszka[3]. W latach 1921–1928 pracowała jako nauczycielka w seminariach pedagogicznych. Od 1928 mieszkała w Warszawie. W okresie okupacji była działaczką podziemia oświatowego i redaktorką konspiracyjnego miesięcznika „W świetle dnia”.

Życie prywatne

[edytuj | edytuj kod]
Grób Ewy Szelburg-Zarembiny na cmentarzu parafialnym w Nałęczowie

Dwukrotnie zamężna: w latach 1921–1925 z pedagogiem i pisarzem Jerzym Ostrowskim, oraz w latach 1926–1986 z polonistą i urzędnikiem Józefem Zarembą[3].

Działalność społeczno–polityczna

[edytuj | edytuj kod]

W roku 1949 była członkiem Zarządu Stołecznego Towarzystwa Przyjaźni Polsko-Radzieckiej[2]. W 1964 podpisała list pisarzy polskich, protestujących przeciwko Listowi 34, wyrażając protest przeciwko uprawianej na łamach prasy zachodniej oraz na falach dywersyjnej rozgłośni radiowej Wolnej Europy, zorganizowanej kampanii, oczerniającej Polskę Ludową[7].

20 kwietnia 1965 zwróciła się do społeczeństwa z apelem uczczenia pamięcią bohaterstwa i męczeństwa młodzieży i dzieci w dziejach Polski. Apel wywołał gromki odzew i ze składek społecznych powstał Pomnik – Centrum Zdrowia Dziecka w Warszawie.

Zmarła w Warszawie, pochowana na cmentarzu parafialnym w Nałęczowie (sektor B1-9-3)[8].

Twórczość

[edytuj | edytuj kod]

Debiutowała w 1922 r. na łamach tygodnika „Moje Pisemko” jako autorka utworów dla dzieci. Dla dorosłego czytelnika wydała w 1924 r. Legendy żołnierskie i od tej pory pisała zarówno dla dzieci, jak i dla dorosłych.

Znana przede wszystkim jako autorka książek i wierszy dla dzieci, w swoich pracach często wracała do młodości spędzonej w Nałęczowie i Lublinie. Pisała[9]:

Wracając do Nałęczowa, choćby tylko w myślach, za każdym razem zastanawiać się muszę, czy wszyscy – godni pamięci nałęczowianie zostali uczczeni trwałym wyrazem pamięci, chociażby tylko zwyczajnie tablicami na murach domów, w których przebywali. Wprawdzie stary cmentarz cały jest – jak już pisałam – jakby jedną tablicą godną szacunku i głębszego jej poznania. Chciałabym bardzo, aby moja twórczość jako nałęczowianki i lublinianki, dziecka ziemi lubelskiej, ziemi, która była kolebką mowy polskiej, i która wydała tylu polskich twórców, mogła być nie tylko literaturą, ale świadectwem pracy społecznej, tak bardzo przenikającej całe moje życie.

Publikacje

[edytuj | edytuj kod]
  • 1922: A było to tak
  • 1922: Przedziwne przygody duszka Dzińdzinnika
  • 1924: Legendy żołnierskie
  • 1925: A…a…a… Kotki dwa
  • 1928: Wesołe historie
  • 1928: Za siedmioma górami
  • 1928: Najmilsi
  • 1929: Rzemieślniczek-Wędrowniczek
  • 1930: Jasełka
  • 1932: Ecce homo
  • 1935: Dzieci miasta
  • 1945: Dom wielki jak świat
  • 1946: Zuch: powieść dla dzieci
  • 1947: Niedziela
  • 1947: Ziarno gorczyczne
  • 1947: Chusta świętej Weroniki
  • 1947: Wesoła praca
  • 1947: Każdy Tomek ma swój domek
  • 1948: Młodość
  • 1948: Polne grusze
  • 1949: Rycerze Tatr
  • 1949: Jedzie traktor
  • 1950: Marcjanna Fornalska
  • 1951: Dom młodości
  • 1951: Spotkania
  • 1954: Przedziwna historia Don Kichota z Manczy i jego autora
  • 1954: O warszawskiej syrenie
  • 1954: Kije samobije i inne baśnie
  • 1954: Przygoda Misia
  • 1954: W cieniu kolumny
  • 1955: Krzyże z papieru
  • 1955: Na listeczku kalinowym
  • 1957: Tomek zuch
  • 1958: Chłopiec z perły urodzony
  • 1958: Dzieci z Wysp Koralowych
  • 1959: Królestwo bajki
  • 1961: Matka i syn
  • 1961: Samotność
  • 1961: Zakochany w miłości
  • 1962: Dziwne przygody Ignasia[10]
  • 1963: Marcowy deszcz
  • 1964: Imię jej Klara
  • 1966: Opowiem wam…
  • 1966: Pożegnanie ogrodu
  • 1966: Idzie niebo ciemną nocą
  • 1970: Pięknie być człowiekiem
  • 1971: Przez różową szybkę
  • 1971: I otwarły się drzwi… O bracie Eliaszu medytacje
  • 1974: Bardzo dziwne opowieści
  • 1975: Królestwo bajki
  • 1979: Lech, Czech i Rus
  • Cykl Rzeka kłamstwa:
    • 1935: Wędrówka Joanny
    • 1936: Ludzie z wosku
    • 1959: Miasteczko aniołów
    • 1963: Iskry na wiatr
    • 1968: Gaudeamus

Twórczość w piosenkach

[edytuj | edytuj kod]
  • 1998: Grzegorz Turnau, Księżyc w misce – tekst utworu Szedł czarodziej
  • 1979: Anna Jantar, Zamiast słuchać bajek – program TV przygotowany z okazji Międzynarodowego Roku Dziecka. Zdjęcia kręcono w wałbrzyskiej Palmiarni. Muzykę do piosenek napisał Antoni Kopff. Piosenki: Buciczkowa wróżka, Jak słonko szło spać, Złoty jeż, Zamiast słuchać bajek, Szklana góra. Ostatni program TV Anny Jantar.

Adaptacje

[edytuj | edytuj kod]

Ordery i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Nagrody

[edytuj | edytuj kod]

Upamiętnienie

[edytuj | edytuj kod]

Jest patronką szkół podstawowych w Skidziniu, nr 312 w Warszawie, w Drzewcach, w Niezabitowie[19], a także publicznego przedszkola w Górze Puławskiej, przedszkola nr 118 w Poznaniu, Przedszkola Publicznego nr 9 w Radomiu, Szkoły Podstawowej w Płośnicy i od 2009 roku – Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego w Karczmiskach[20]. Jej imię nosi również Dom Dziecka w Lublinie[21]. W Kołobrzegu jedna z ulic nosi nazwę Szelburg-Zarembiny.

We wrześniu 1996, w 10 rocznicę śmierci pisarki, na placu przed Nałęczowskim Ośrodkiem Kultury umieszczono kamień z tablicą pamiątkową ufundowaną przez Towarzystwo Przyjaciół Nałęczowa[22].

Od 1988 r. imię Ewy Szelburg-Zarembiny nosi ulica w Łodzi na osiedlu Andrzejów.[23]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Anna Marchewka: Ślady nieobecności. Poszukiwanie Ireny Szelburg. Kraków: DodoEditor, 2014, s. 9. ISBN 978-83-62972-12-8.
  2. ↑ a b Ks. Dominik Zamiatała, Towarzystwo Przyjaźni Polsko-Radzieckiej, w: Encyklopedia Białych Plam, t. XVII, Radom 2006, s. 179.
  3. ↑ a b c d Katarzyna Wajda: "Wszystko opowiedziałam w książkach". Ewa Szelburg-Zarembina w niewoli u dzieci. gazeta.pl, 2019-05-10. [dostęp 2024-04-10].
  4. ↑ a b c Czy wiesz kto to jest?. Stanisław Łoza (red.). Warszawa: Wydawnictwo Głównej Księgarni Wojskowej, 1938, s. 718.
  5. ↑ Chorągiew Lubelska ZHP.
  6. ↑ Hanna Musur-Bzdak. Harcerstwo z herstorią w tle. „Czuwaj”. 4, s. 25–28, kwiecień 2018. Warszawa. ISSN 0867-2024. 
  7. ↑ Dziennik Polski, rok XX, nr 111 (6303), 12 maja 1964 roku, s. 2.
  8. ↑ Cmentarz Parafialny w Nałęczowie – wyszukiwarka osób pochowanych [online], naleczow.grobonet.com [dostęp 2020-06-08].
  9. ↑ Ewa Szelburg-Zarembina, Gazeta Nałęczowska.
  10. ↑ Ewa Szelburg-Zarembina, Dziwne przygody Ignasia, Julita Karwowska-Wnuczak (ilustr.), Warszawa: Biuro Wydawnicze „Ruch”, 1962, OCLC 827723913 (pol.).
  11. ↑ M.P. z 1950 r. nr 6, poz. 58 „za zasługi położone dla Narodu i Państwa w dziedzinie (...), kultury i sztuki”.
  12. ↑ Odznaczenia dla wybitnych działaczek [w:] "Trybuna Robotnicza", nr 7, 8 marca 1960, s. 2
  13. ↑ M.P. z 1936 r. nr 263, poz. 469 „za zasługi na polu pracy zawodowej”.
  14. ↑ M.P. z 1931 r. nr 87, poz. 137 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
  15. ↑ Odznaczenia Krzyżem i Medalem Niepodległości. „Słowo Polskie”. Nr 104, s. 8, 17 kwietnia 1931. 
  16. ↑ M.P. z 1937 r. nr 257, poz. 406 „za wybitną twórczość literacką”.
  17. ↑ Rocznik Polskiej Akademii Literatury 1937–1938, Warszawa 1939, s. 174.
  18. ↑ M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/196 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.
  19. ↑ Strony szkoły.
  20. ↑ Rada Powiatu w Opolu Lubelskim, Uchwała Nr XXVIII/200/09, 18 września 2009.
  21. ↑ Dom Dziecka Lublin [online], domdziecka.lublin.pl [dostęp 2018-05-25] (ang.).
  22. ↑ Praca zbiorowa, Uzdrowisko Nałęczów, Nałęczów 2007, wyd. II, s. 75, ISBN 83-909571-8-3.
  23. ↑ Danuta Bieńkowska, Elżbieta Umińska-Tytoń, Słownik nazewnictwo miejskiego Łodzi [online], Łódzki Ośrodek Geodezji [dostęp 2023-03-27].

Linki zewnętrzne

[edytuj | edytuj kod]
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ewa_Szelburg-Zarembina&oldid=74378141”