Ezop

Ezop

Aisopos

Starożytna rzymska rzeźba marmurowa, przedstawiająca Ezopa jako człowieka brzydkiego i niekształtnego (Zbiór z Villa Albani)
Miejsce śmierci	Delfy
Narodowość	grecka
Dziedzina sztuki	literatura
Epoka	starożytność
Ważne dzieła
Chłopiec, który wołał o pomoc Gęś, która zniosła złote jajka Lew i mysz Lis i winogrona Mrówka i konik polny Mysz miejska i mysz wiejska Pies i kość Pies w żłobie Trzcina i oliwka Wiatr północny i słońce Wilk w owczej skórze Wrona i dzban Żaba i wół Żaby, które pragnęły króla Żółw i zając

Aesopus moralisatus, 1485

Ezop (gr. Αἴσωπος Aisopos) – grecki bajkopisarz pochodzący z Frygii w Azji Mniejszej. Przyjmuje się, że żył w VI wieku p.n.e., za panowania Krezusa, według tradycji był niewolnikiem Jadmosa z Samos. Postać na wpół legendarna, o której życiu i twórczości mało wiadomo. Daty jego urodzin i śmierci nie są znane.

Uważany jest za twórcę bajki zwierzęcej, czyli takiej, w której bohaterami są zwierzęta (aczkolwiek pierwszą znaną bajkę tego typu – „Jastrząb i słowik” – stworzył (czy spisał) Hezjod), oraz moralizującej i satyrycznej. Z początku bajki nie były uznawane za typowe utwory dla dzieci, lecz dla dorosłych. W swoich bajkach wyśmiewał ludzi, ukazując ich pod postaciami zwierząt. Z pozoru zabawne, pisane prozą bajki Ezopa zawierały gorzką prawdę i głęboką mądrość. Urzekły one nawet Sokratesa, który podczas pobytu w więzieniu doszedł – według Platona (Plat. Fed. IVB) – do przekonania, że „poeta, jeśli ma być poetą, powinien przypowieści spisywać a nie myśli, choćby sam nie był bajarzem; dlatego, mając pod ręką i znając na pamięć bajki Ezopa, ułożyłem je wierszami”. Z próbek tych nic się nie zachowało, prawdopodobnie było to literackie zmyślenie Platona, niemniej dowodzi wielkiej popularności Ezopa

Nie zachował się oryginalny zbiór jego utworów, ani ich adaptacja dokonana przez Demetriusza z Faleronu (IV/III wiek p.n.e.). Znane są przede wszystkim z przeróbek wierszowanych Fedrusa i Babriosa.

Na początku XIV w. zebrał przypisane mu bajki Maksym Planudes. Do literatury polskiej wprowadził go Biernat z Lublina. W dużej mierze z Ezopa zaczerpnął treść swoich utworów XVII-wieczny francuski bajkopisarz Jean de La Fontaine.

Bibliografia

• Piotr Gruszka: Bajka, jej geneza, istota i dzieje. W: Fedrus (wyzwoleniec Augusta): Bajki. Gdańsk: Wydawnictwo Gdańskie, 1999. ISBN 83-8735-929-7.
• Ezop – dzieła w bibliotece Polona