File

File
‏فيله‎
	; Świątynie na wyspie widziane z Nilu
Kontynent	Afryka
Państwo	Egipt
Populacja ; • liczba ludności	; 0
	Położenie na mapie Egiptu File
	24°01′18,2640″N 32°53′20,0760″E/24,021740 32,888910
	Multimedia w Wikimedia Commons

Ten artykuł od 2022-03 zawiera treści, przy których brakuje odnośników do źródeł.

Należy dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł. Dodanie listy źródeł bibliograficznych jest problematyczne, ponieważ nie wiadomo, które treści one uźródławiają.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

File (arab. فيله, gr. Φιλαί) – egipska wyspa na Nilu na wysokości I katarakty. W czasach starożytnych na wyspie znajdował się ośrodek kultu Izydy.

Historia świątyni

W starożytnym Egipcie wierzono, że pierwszym kawałkiem lądu, który wynurzył się z wód Chaosu, była właśnie wyspa File. Najstarsze odkryte na wyspie ruiny datowane są na IV wiek p.n.e. W czasach Ptolemejskich i rzymskich na wyspie wybudowano wielką świątynię Izydy – mammisi, kaplice Ozyrysa i Horusa, świątynie Hathor, Imhotepa oraz kiosk (pawilon) Trajana i kaplicę Augusta. Budowę świątyni Izydy rozpoczął Nektanebo I, król XXX dynastii. W okresie rządów greckich i rzymskich świątynia została rozbudowana.

Świątynia na File była jednym z ostatnich funkcjonujących miejsc kultu wierzeń egipskich. W następstwie agresywnych działań chrześcijańskich zelotów została zamknięta dopiero w połowie VI wieku oficjalnie z rozkazu cesarza Justyniana^[1].

Układ świątyni

Do wnętrza świątyni prowadzi przejście pomiędzy dwoma pylonami o wysokości 18,0 m. Pylony ozdobione są reliefami ukazującymi króla Ptolemeusza XII zabijającego wrogów. Na dziedzińcu, po zachodniej jego stronie znajduje się mammisi z czasów Ptolemeusza Euergestesa II i Ptolemeusza XII. Za dziedzińcem, po przejściu przez drugi pylon o wysokości 22,0 m, dochodzi się do sali hypostylowej. Wewnątrz sanktuarium znajduje się otoczony kilkoma salami naos z kryptą.

Położony nad brzegiem Nilu pawilon (kiosk) Trajana (z początku II wieku) to portyk o 14 kolumnach. Służył on jako miejsce wypoczynku podczas ceremonii kultowych. Budowla ta należy do najmniej zniszczonych. Zespół świątynny był ostatnim miejscem kultu wierzeń egipskich, gdzie ostatnią inskrypcję hieroglificzną zapisano w 452 roku^[2].

Przeniesienie świątyni

Wybudowanie Wysokiej Tamy w Asuanie spowodowało spiętrzenie wód Nilu. Skutkiem tego, wyspa przez około 9 miesięcy w roku jest zatopiona. Z tego powodu świątynia w znacznym stopniu uległa zniszczeniu. Przede wszystkim ucierpiała polichromia. Działania UNESCO doprowadziły do uratowania zabytku.

W 1970 r. rozpoczęto prace, które doprowadziły do przeniesienia i rekonstrukcji zespołu świątynnego Izydy na wyżej położonej wyspie Agilkia. Prace zakończono w 1980 r. W 1979 zabytki z wyspy File zostały wpisane na Listę światowego dziedzictwa UNESCO.

Pierwszy pylon i kolumnada sanktuarium Izydy
Wejście do Kiosku Trajana
Kiosk Trajana

Nazwą wyspy (Philae) nazwano lądownik sondy kosmicznej Rosetta^[3].

Zobacz też

Architektura i rzeźba starożytnego Egiptu

Przypisy

↑ Paul Johnson: Cywilizacja starożytnego Egiptu. Warszawa: Wydawnictwo '69, 1997, s. 219; James A.S. Evans: The Age of Justinian. The Circumstances of Imperial Power. London: Routledge, 2001, s. 250.
↑ Jadwiga Lipińska: W cieniu piramid. Wrocław: Ossolineum, 2003, s. 197.
↑ NASA: Philae. National Space Science Data Center. [dostęp 2014-08-07]. (ang.).

[1] Paul Johnson: Cywilizacja starożytnego Egiptu. Warszawa: Wydawnictwo '69, 1997, s. 219; James A.S. Evans: The Age of Justinian. The Circumstances of Imperial Power. London: Routledge, 2001, s. 250.

[2] Jadwiga Lipińska: W cieniu piramid. Wrocław: Ossolineum, 2003, s. 197.

[3] NASA: Philae. National Space Science Data Center. [dostęp 2014-08-07]. (ang.).

[1]

[2]

[3]