Georg Wenzeslaus von Knobelsdorff
| |
| Data i miejsce urodzenia |
17 lutego 1699 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
16 września 1753 |
| Zawód, zajęcie |
architekt, malarz |
Georg Wenzeslaus von Knobelsdorff (ur. 17 lutego 1699 we wsi Kukadło koło Krosna Odrzańskiego, zm. 16 września 1753 w Berlinie) – architekt i malarz niemiecki.
Zasłynął przede wszystkim jako architekt tworzący w stylu rokoko i wczesnym klasycyzmie.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]W 1714 wstąpił do wojska – batalionu piechoty w Kostrzynie nad Odrą[1]. Od 1715 w regimencie piechoty Lottum brał udział w działaniach wojennych pod dowództwem księcia Leopolda von Dessau Theil[2], m.in. uczestniczył w oblężeniu Stralsundu[1]. W 1729 przeniesiono jego regiment do Berlina, gdzie zetknął się pracami Andreasa Schlütera[2]. Pozostając pod ich wrażeniem, miał podjąć decyzje o podjęciu studiów artystycznych – jego pierwsze prace malarskie pod kierunkiem m.in. Antoine’a Pesnego zostały dobrze ocenione, co skłoniło go do wystąpienia z wojska w stopniu kapitana[3][2]. Inne źródła podają, że przyczyną odejścia z armii było cherlactwo[1].
Von Knobelsdorff był początkowo samoukiem[1]. Dalszą wiedzę w zakresie malarstwa zdobywał pod kierunkiem malarzy nadwornych Carla Emila Weidemanna (1684–1735) i Antoine’a Pesnego[1]. Architektury uczyli go A. von Wangenheim (zm. 1734) i Johann Gottfried Kemmeter (zm. 1748)[1].
W 1732 von Knobelsdorff przybywał w Neuruppin, dokąd właśnie przeniósł się z Küstrin następca tronu Fryderyk interesujący się sztuką i architekturą – obu połączyły wspólne zainteresowania i więzi przyjaźni[2]. W 1734 von Knobelsdorff towarzyszył Fryderykowi w wyprawie wojennej przeciw Francuzom[1]. W latach 1736–1737 von Knobelsdorff odbył podroż studyjną do Włoch, gdzie m.in. odwiedził Rzym[1]. Szkicownik z tego wyjazdu, zawierający szkice architektoniczne i rysunki krajobrazów, jest pierwszym zbiorem prac plastycznych von Knobelsdorffa[1]. Po powrocie do Prus, von Knobelsdorff otrzymał pierwsze zlecenia książęce nadzorowania budów w Neuruppin i Rheinsbergu[1]. Po wstąpieniu na tron, Fryderyk mianował w 1740 von Knobelsdorffa głównym intendentem pałaców i ogrodów (niem. Oberintendant der Schlösser und Gärten)[1]. W 1740 von Knobelsdorff udał się ponownie w podroż studyjną – opłaconą przez króla[3]. Trasa wiodła przez Drezno, gdzie zwiedził gmach opery wzniesiony przez Matthäusa Daniela Pöppelmanna, do Paryża i z powrotem przez Flandrię[1].
Stosunki pomiędzy von Knobelsdorffem a królem pogorszyły się podczas prac nad zabudową Poczdamu – von Knobelsdorff z niechęcią ulegał pod naporem pomysłów i sugestii Fryderyka; przepracowany i często męczony chorobami wycofał się z kierowania pracami budowlanymi, ustępując miejsca młodszym architektom[1]. Król jednak wysoko oceniał kunszt von Knobelsdorffa, czemu dał wyraz w mowie upamiętniającej architekta wygłoszonej w 1754 przed Berlińską Akademią Nauk[1]. Schorowany von Knobelsdorff zmarł w 1753, pomimo kuracji w Spa[1].
Dzieła
[edytuj | edytuj kod]- ok.1701 – Pałac Chichy w Polsce[4]
- ok. 1754 – Magnus-Haus w Berlinie[5]
- 1752–1753 – budynek Garde du Corps w Poczdamie[6]
- 1751–1754 – Grota Neptuna (Sanssouci) w parku Sanssouci w Poczdamie[7]
- 1751–1753 – projekt kościoła francuskiego (niem. Französische Kirche) w Poczdamie[8]
- 1751–1753 – obelisk przy Am Alten Markt w Poczdamie[9]
- 1751 – pałac w Poczdamie[10]
- 1748–1766 – gmach Uniwersytetu Humboldta w Berlinie[11]
- 1748 – Ruinenberg w parku Sanssouci[12]
- 1747–1774 – pałac Neue Kammern w Poczdamie[13]
- 1747–1773 – projekt kościoła św. Jadwigi w Berlinie (dalekie echo rzymskiego Panteonu)[14]
- 1745–1747 – pałac Sanssouci w Poczdamie, na zlecenie króla Prus Fryderyka II Wielkiego, według szkiców fundatora[15]
- 1740–1746 – nowe skrzydło pałacu w Charlottenburgu[16]
- 1734–1740 – pałac Rheinsberg (razem z Johannem Gottfriedem Kemmeterem)[17]
- 1741–1743 – barokowy gmach opery narodowej w Berlinie[18]
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Hans Reuther: Knobelsdorff Georg Wenceslaus, von. W: Neue Deutsche Biographie (NDB). T. 12. 1979, s. 191-193. (niem.).
- ↑ a b c d Donop, von: Knobelsdorff, Hans Georg Wenceslaus. W: Allgemeine Deutsche Biographie (ADB). T. 16. 1882, s. 305-307. (niem.).
- ↑ a b Knobelsdorff. W: Meyers Großes Konversations-Lexikon. T. 11. Leipzig: 1907, s. 176. (niem.).
- ↑ Pałac Chichy » Historia Pałacu Chichy [online], Pałac Chichy [dostęp 2023-08-19] (pol.).
- ↑ Archinform: Magnushaus. [dostęp 2010-09-11]. (fr.).
- ↑ Archinform: ehem. Komandeurhaus der Garde du Corps. [dostęp 2010-09-11]. (fr.).
- ↑ Stiftung Schlösser und Gärten Potsdam-Sanssouci (wyd.): Potsdamer Schlösser und Gärten. Bau- und Gartenkunst vom 17. bis 20. Jahrhundert. Poczdam: Potsdamer Verlagsbuchhandlung, 1993, s. 113 f. ISBN 3-910196-14-4. (niem.).
- ↑ Archinform: Französiche Kirche. [dostęp 2010-09-11]. (fr.).
- ↑ Archinform: Obelisk. [dostęp 2010-09-11]. (fr.).
- ↑ Archinform: Stadtpalais. [dostęp 2010-09-11]. (fr.).
- ↑ Archinform: Humboldt University (former Prince Heinrich Palace). [dostęp 2010-09-11]. (fr.).
- ↑ Archinform: Ruinenberg. [dostęp 2010-09-11]. (fr.).
- ↑ Archinform: New Chambers. [dostęp 2010-09-11]. (fr.).
- ↑ Archinfo: Cathédrale Sainte-Edwige. [dostęp 2010-09-11]. (fr.).
- ↑ Archinform: Sanssouci Palace. [dostęp 2010-09-11]. (fr.).
- ↑ Archinformjęzyk=fr: Le château de Charlottenburg. [dostęp 2010-09-11].
- ↑ Archinform: Schloss Rheinsberg. [dostęp 2010-09-11]. (fr.).
- ↑ Archinform: German National Opera House. [dostęp 2010-09-11]. (fr.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Der Große Herder (kolumny 1555–1556). T. 6. Freiburg im Breisgau: 1933.
- PWN: 3923300
- Britannica: biography/Georg-Wenzeslaus-von-Knobelsdorff
- Treccani: georg-wenzeslaus-von-knobelsdorff
- Universalis: georg-wenceslas-von-knobelsdorff
- БРЭ: 2075273
- NE.se: georg-von-knobelsdorff
- SNL: George_Wenzeslaus_von_Knobelsdorff
- VLE: georg-wenzeslaus-von-knobelsdorff
- Catalana: 0035786
- DSDE: Georg_Wenzeslaus_von_Knobelsdorff
- Hrvatska enciklopedija: 32095