Gore Vidal

Gore Vidal

Edgar Box

Imię i nazwisko	Eugene Luther Gore Vidal
Data i miejsce urodzenia	3 października 1925 West Point
Data i miejsce śmierci	31 lipca 2012 Hollywood Hills
Narodowość	amerykańska
Język	angielski
Dziedzina sztuki	powieść, dramat, scenariusz, esej
Ważne dzieła
Myra Breckinridge

Gore Vidal, właśc. Eugene Luther Gore Vidal, ps. Edgar Box (ur. 3 października 1925 w West Point, zm. 31 lipca 2012 w Hollywood Hills) – amerykański pisarz, dramaturg, scenarzysta i polityk, tworzący zarówno w USA, jak i we Włoszech.

Życiorys

Urodzony w Nowym Jorku na terenie Akademii Wojskowej USA, West Point, gdzie instruktorem był jego ojciec, Eugene Vidal. Jego matka była córką Thomasa P. Gore’a – senatora USA z ramienia Demokratów. W młodości przyjął nowe nazwisko Gore Vidal, powstałe z połączenia nazwisk ojca i matki. Był spokrewniony m.in. z byłym wiceprezydentem USA Alem Gore’em.

Swoją humanistyczną i politologiczną edukację rozpoczął w dzieciństwie, które spędzał w Waszyngtonie. Musiał wówczas czytać na głos wiele książek i dokumentów swemu niewidomemu dziadkowi. Uczył się w Philips Exeter Academy w New Hampshire.

W wieku 18 lat wstąpił do marynarki wojennej i brał udział w II wojnie światowej m.in. jako korespondent wojenny. Literacko zadebiutował potem powieścią Williwaw, opartą na jego własnych morskich przeżyciach.

Po wojnie kilka lat spędził w Gwatemali. Napisał wówczas swoją pierwszą szokującą (jak na ówczesne warunki amerykańskie) powieść The City And The Pillar (Nie oglądaj się w stronę Sodomy). Była to historia o amerykańskich gejach z lat 40. Dzięki podjęciu tej tematyki w sposób niemoralizatorski, zyskał wówczas sławę jako dojrzały pisarz.

Przez większość swego życia zajmował się pisarstwem, w tym publicystyką o tematyce społecznej i politycznej. W 1960 r. bez sukcesu kandydował do Kongresu Stanów Zjednoczonych. W latach 70. był współzałożycielem lewicującej Partii Ludowej (People's Party). W 1982 r. zajął drugie miejsce w wyborach do Senatu USA w Kalifornii.

W międzyczasie napisał kilka scenariuszy filmowych i zagrał w kilku filmach obyczajowych. Przewodniczył też jury konkursu głównego na 47. MFF w Wenecji (1990).

Czas spędzał głównie we Włoszech. W 2003 przeprowadził się na stałe do USA.

Był osobą biseksualną. Swojego partnera, Howarda Austena, poznał w roku 1950.

Zmarł 31 lipca 2012 w swoim domu w Hollywood Hills wskutek powikłań zapalenia płuc.

Dorobek pisarski

Pierwszą powieść opublikował w wieku 21 lat. Był to Williwaw – typowa powieść morska w stylu Hemingwaya. Książka została dobrze przyjęta, zwłaszcza że pamiętano jego wcześniejsze korespondencje wojenne. Kilka lat później jego powieść The City and the Pillar (Nie oglądaj się w stronę Sodomy), która bez moralizowania neutralnie odnosiła się do tematu homoseksualizmu, spowodowała skandal obyczajowy. Doprowadziło to m.in. do odmowy recenzowania kilku jego kolejnych książek w „New York Timesie”. Książka zadedykowana była dla „J.T.” W końcu Vidal został zmuszony przez prasę do wyjawienia, że były to inicjały jego pierwszej homoseksualnej miłości w życiu – Jimmiego Trimble’a. Jimmie posłużył Vidalowi do nakreślenia głównego bohatera powieści.

W okresie zmniejszonej sprzedaży jego powieści Vidal pracował nad sztukami teatralnymi, filmami i serialami telewizyjnymi jako scenarzysta. Dwie z jego sztuk – The Best Man i Visit to a Small Planet odniosły spory sukces na Broadwayu, po czym zostały zaadaptowane na potrzeby filmów.

Na początku lat 50., pod pseudonimem Edgar Box, Vidal napisał trzy powieści detektywistyczne o detektywie Peterze Sergeancie. W 1956 r. Vidal został zatrudniony jako scenarzysta w wytwórni filmowej MGM. Napisał wówczas scenariusz do remake’u filmu Ben-Hur jako współautor, jednak z powodu chaosu po śmierci producenta filmu nie został wówczas wymieniony wśród twórców filmu.

W latach 60. Vidal napisał trzy powieści, które odniosły wielki sukces. Były to Julian, dziennik Juliana Apostaty, cesarza Rzymu, który sprzeciwił się chrześcijaństwu, Washington, D.C. (Waszyngton) o działalności politycznej jednej rodziny w latach 1937–1952 oraz Myra Breckinridge o zabawnych poczynaniach tytułowej transseksualistki. Po napisaniu dwóch nieudanych sztuk (Weekend i An Evening With Richard Nixon) i dziwnej na poły autobiograficznej powieści Two Sisters, Vidal skupił się głównie na pisaniu esejów i powieści o historii Stanów Zjednoczonych (Burr, 1876, Lincoln, Empire, Hollywood i The Golden Age). Napisał też powieść o historii starożytnej Persji – Creation (Stworzenie świata), kontynuację przygód Myry Breckinridge pt. Myron oraz inne dowcipne powieści – Kalki, Duluth, Live From Golgotha (Na żywo z Golgoty) i The Smithsonian Institution.

Vidal wracał czasem do tworzenia filmów dla kina i telewizji. Był autorem scenariusza do filmu Billy the Kid z Valem Kilmerem w roli głównej i miniserialu o Lincolnie. Napisał też pierwotną wersję scenariusza do szokującego filmu Caligula (Kaligula), jednak później wycofał nazwisko z powodu narzuconych mu zmian.

W esejach Vidal podejmował tematykę polityki, historii i literatury. W 1993 r. otrzymał nagrodę National Book Award za United States (1952–1992). Kontynuacją tej historycznej powieści jest niedawna powieść The Last Empire. W latach 90. napisał m.in. esej Inventing A Nation o założycielach USA oraz spisał pamiętniki (Palimpsest). W latach 60. zagrał sam siebie w filmie Federico Felliniego Roma.

Publikacje

Powieści

• Williwaw (1946)
• In a Yellow Wood (1947)
• Nie oglądaj się w stronę Sodomy (The City and the Pillar 1948)
• The Season of Comfort (1949)
• Trubadur króla Ryszarda (A Search for the King 1950)
• Dark Green, Bright Red (1950)
• The Judgment of Paris (1953)
• Mesjasz (Messiah 1955)
• A Thirsty Evil (1956)
• Julian [Julian] (1964)
• Waszyngton (Washington, D.C. 1967)
• Myra Breckinridge (Myra Breckinridge 1968)
• Two Sisters (1970)
• Burr (1973)
• Myron (1975)
• 1876 (1976)
• Kalki (1978)
• Stworzenie świata (Creation 1981)
• Duluth (1983)
• Lincoln (1984)
• Empire (1987)
• Hollywood (1989)
• Na żywo z Golgoty (Live from Golgotha: the Gospel according to Gore Vidal 1992)
• The Smithsonian Institution (1998)
• The Golden Age (2000)
• Clouds and Eclipses: The Collected Short Stories (2006)

Eseje i literatura faktu

• Rocking the Boat (1963)
• Reflections Upon a Sinking Ship (1969)
• Sex, Death and Money (1969)
• Homage to Daniel Shays (1973)
• Matters of Fact and of Fiction (1977)
• The Second American Revolution (1982)
• Armageddon? (1987)
• At Home (1988)
• A View From The Diner’s Club (1991)
• Screening History (1992)
• Decline and Fall of the American Empire (1992)
• United States: essays 1952–1992 (1993)
• Palimpsest: a memoir (1995)
• Virgin Islands (1997)
• The American Presidency (1998)
• Sexually Speaking: Collected Sex Writings (1999)
• The Last Empire: essays 1992-2000 (2001)
• Perpetual War for Perpetual Peace or How We Came To Be So Hated (2002)
• Dreaming War: Blood for Oil and the Cheney-Bush Junta (2002)
• Inventing a Nation: Washington, Adams, Jefferson (2003)
• Imperial America: Reflections on the United States of Amnesia (2004)
• Point to Point Navigation: A Memoir (2006)

Powieści wydane pod pseudonimami

• A Star’s Progress (lub Cry Shame!, 1950) jako Katherine Everard
• Thieves Fall Out (1953) jako Cameron Kay
• Death Before Bedtime (1953) jako Edgar Box
• Death in the Fifth Position (1952) jako Edgar Box
• Death Likes It Hot (1954) jako Edgar Box

Scenariusze filmowe

• The Catered Affair (1956)
• I Accuse! (1958)
• Suddenly, Last Summer (1959)
• The Best Man (1964)
• Is Paris Burning? (1966)
• Last of the Mobile Hot Shots (1970)
• Caligula (1979)
• Dimenticare Palermo (1990)

Sztuki

• Przejażdżka na małą planetę (Visit to a Small Planet 1957)
• Ten najlepszy (The Best Man 1960)
• On the March to the Sea (1960–1961, 2004)
• Romulus (adapcja sztuki Friedricha Duerrenmatta, 1962)
• Weekend (1968)
• Drawing Room Comedy (1970)
• An evening with Richard Nixon (1970)

Linki zewnętrzne

Strony anglojęzyczne:

• The Gore Vidal Index
• „The Enemy Within” (The Observer, 27 X 2002). 9-11congress.netfirms.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-02-10)].
• Wywiad dla „City Pages”, Marzec 2005
• The Gore Vidal Pages
• Gore Vidal. christinesmith.us. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-10-07)].
• Wywiad (RealAudio) z Gorem Vidalem z 1992 r.. wiredforbooks.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-01-10)].
• The Edge, wywiad z grudnia 2005
• „I Do What I Think Needs Doing” – wywiad z Vidalem
• GLBTQ: Vidal, Gore (b. 1925)