Persian Gulf Pro League

Iran Pro League
Puchar Zatoki Perskiej
	2024/2025
Państwo	Iran
Data założenia	2001
Poprzednia nazwa	Azadegan League
Przekształcona; na zawodową	2001
Partner TV	IRIB
	Rozgrywki
Liczba drużyn	16
Niższy poziom ligowy	Azadegan League
	Zwycięzcy
Pierwszy zwycięzca	Persepolis FC
Obecny zwycięzca	Persepolis FC
Najwięcej zwycięstw	Persepolis FC (9)
	Strona internetowa

Persian Gulf Pro League (perski لیگ برتر خلیج فارس) – najwyższa, profesjonalna liga piłkarska w Iranie.

System ligowy jest podobny do angielskiego. Zespoły spadają do Azadegan League (1, dywizja), potem kolejno do 2. i 3. dywizji. Niżej znajdują już się ligi lokalne.

Historia

Ligi regionalne

Do wczesnych lat 70. Iran nie miał oficjalnej ligi krajowej. Wiele drużyn uczestniczyło w mistrzostwach swoich miast. Taj Teheran^[1] i Szahin Teheran^[2] były dwoma najpopularniejszymi zespołami w połowie lat 60. i są nimi nadal. W tym okresie lokalną ligę w Teheranie zwyciężały ekipy PAS Teheran, Szahin Teheran, Taj Teheran oraz Daraei Teheran.

Puchar Takht Jamshid

Puchar Takht Jamshid był pierwszą narodową ligą w Iranie. Nazwa Jamshid to ważna część irańskiej historii starożytnej. Nazwa ligi miała także podkreślać wielkość starożytnych Persów. Pierwsze rozgrywki Pucharu Takht Jamshid odbyły się w sezonie 1972/1973. Drużyny grały u siebie i na wyjeździe, a mistrzem zostawała ta z największą liczbą punktów. Większość klubów biorących udział były powiązane z organizacjami rządowymi, ale niektóre były własnością prywatną (np. Persepolis Teheran).

Po rewolucji w 1978, ponieważ trwała wojna iracko-irańska rozgrywek nie wznowiono. Piłkarska liga w Iranie została reaktywowana dopiero po latach, już pod inną nazwą. Mimo krótkiej działalności Pucharu Takth Jamshid można uznać te rozgrywki za pierwszą krajową ligę irańską, która miała duży wpływ na poprawę poziomu irańskiej piłki nożnej.

Lata 80.

W latach 80. ze względu na rewolucję i wojnę z Irakiem piłka nożna zeszła na dalszy plan. Kluby miały bardzo mało pieniędzy. Z powodów politycznych zmieniano nazwy drużyn oraz zarządy i ich środki finansowe. W latach 1980–1989 nie było rozgrywek o mistrzostwo kraju, toczyło się jedynie kilka zawodów pucharowych oraz mistrzostw danego miasta, jak np. Liga Herdah-Shahrivar lub Qods Cup.

W 1985 powstał Puchar Qods, gdzie występowały zespoły z poszczególnych ostanów. Teheran miał 2 zespoły: Teheran A i Teheran B. Teheran A wygrał puchar w 1985 i 1988, natomiast Esfahan w 1986 i 1987. Najważniejsze zawody lat 80. to Puchar Klubów Teheranu. Najwięcej tytułów mistrzowskich w tych rozgrywkach ma Persepolis Teheran.

Qods League

Po zakończeniu wojny została podjęta decyzja o zmianie formatu Pucharu Qods. W związku z tym w 1989 powstała Qods League. Zespoły rywalizowały w 2 grupach po 11 drużyn. Po 2 najlepsze drużyny z każdej zmierzyły się w półfinałach. Zwycięzcy spotkali się w finale, gdzie Esteghlal Teheran pokonał 2-1 Persepolis Teheran. Była to pierwsza edycja ligi krajowej po rewolucji. Esteghlal Teheran wygrał także ostatnią edycję ligi teherańskiej w sezonie 1991/1992. W ostatnim finale także wygrali z Persepolis Teheran.

Azadegan League

W 1991 Qods League została przemianowana na Azadegan League. Nazwa została nadana na cześć irańskich jeńców wojennych, który zostali uwolnieni. Liga rozpoczęła działalność w sezonie 1991/1992. Pierwszym mistrzem była drużyna PAS Teheran. Liczba uczestniczących zespołów była zróżnicowana z roku na rok. PAS Teheran i Saipa Karadż zdominowały pierwsze cztery lata rozgrywek. Na początku lat zespołom PAS Teheran i Esteghlal Teheran udało się zdobyć Azjatycką Ligę Mistrzów, a Persepolis Teheran zwyciężył w rozgrywkach Azjatyckiego Pucharu Zdobywców Pucharów. W połowie lat 90. ligę ponownie zdominowały zespoły Esteghlal i Persepolis. W latach 1995–2001 tylko te dwa zespoły sięgały po mistrzostwo kraju. Te dwa kluby zawsze składały się z najbardziej utalentowanych irańskich piłkarzy. Na zawodnikach obu ekip opierała się reprezentacja narodowa. W tym okresie Persepolis Teheran czterokrotnie był mistrzem Iranu, natomiast Esteghlal Teheran wywalczył ten tytuł 2 razy.

Iran Pro League

W sezonie 2001/2002 w Iranie powstała pierwsza zawodowa liga piłkarska. Niestety można powiedzieć, że liga profesjonalna jest jedynie z nazwy ponieważ brakuje wielu potrzebnych elementów zawodowej ligi. Wynagrodzenia piłkarzy jednak znacznie wzrosły, a także zaczęły powstawać zespoły prowincjonalne oraz zajęto się wyszukiwaniem talentów, za które to postępy można pochwalić każdy klub Iran Pro League. Zespoły takie jak Sepahan Isfahan, Foolad Ahwaz, Zob Ahan Isfahan i Esteghlal Ahwaz mogą teraz z powodzeniem konkurować z wielkimi teherańskimi firmami. Liga nadal się rozwija i jest nadzieja na to, że pomoże irańskiej piłce poprawić poziom i jej reputację.

Puchar Zatoki Perskiej

W dniu 12 sierpnia 2006 Irańska Federacja Piłkarska podjęła decyzję o kolejnej zmianie nazwy ligi. Od tamtej pory brzmi Puchar Zatoki Perskiej. Stało się tak, aby promować nazwę Zatoki Perskiej zamiast nieprawidłowych odmian używanych przez inne narody i organizacje. Nowe logo ligi zostało wybrane spośród 130 projektów i zaprezentowane 14 listopada 2006.

Drużyny w sezonie 2009/2010

W sezonie 2009/2010 uczestniczyło 18 zespołów

Klub	Miasto	Stadion	Miejsca	Trener	Kapitan	Poprzedni sezon
Abu Moslem Meszhed	Meszhed	Samen	35 tys.	Nasser Pourmehdi	Said Chani	15
Esteghlal Ahwaz	Ahwaz	Tachti	30 tys.	Chodadad Azizi	Afszin Komaei	14
Esteghlal Teheran	Teheran	Azadi	90 tys.	Samad Marfawi	Farhad Madżidi	Mistrz
Fulad Ahwaz	Ahwaz	Tachti	15 tys.	Luka Bonačić	Ali Badawi	7
Malawan Bandar-e Anzali	Bandar-e Anzali	Tachti	20 tys.	Mohammad Ahmadzadeh	Masoud Gholamalizad	13
Mes Kerman	Kerman	Szahid Bahonar	15 tys.	Parwiz Mazlumi	Farzad Hossejnchani	3
Moghawemat Sepasi Sziraz	Sziraz	Hafezieh	20 tys.	Dawoud Mahabadi	Mostafa Sabri	9
PAS Hamedan	Hamadan	Ghods	5 tys.	Alireza Mansourian	Omid Chouradż	12
Pajkan Kazwin	Kazwin	Szahid Radżaei	5 tys.	Hamid Derachszan	Mohammad Reza Tahmasebi	8
Persepolis Teheran	Teheran	Azadi	90 tys.	Zlatko Kranjčar	Karim Bageri	5
Rah Ahan Rej	Rej	Rah Ahan	15 tys.	Ernie Brandts	Ahmad Taghawi	11
Saba Kom	Kom	Yadegar Emam	15 tys.	?	?	6
Saipa Karadż	Karadż	Engelab	15 tys.	Mohammad Majeli Kohan	Ebrahim Sadegi	10
Sepahan Isfahan	Isfahan	Naghsz-e-Dżahan	50 tys.	Amir Ghalenoei	Moharram Nawidkia	4
Szahin Buszehr	Buszehr	Szahid Beheszti	10 tys.	Hamid Kololi Fard	Reza Baziari	Zwycięzca play-offów
Steel Azin Teheran	Teheran	Tachti	30 tys.	Hamid Reza Estili	?	Awans do IPL
Teraktor Sazi Tebriz	Tebriz	Yadegar Emam	71 tys.	Faraz Kamalwand	Abbas Agaji	Awans do IPL
Zob Ahan Isfahan	Isfahan	Fulad Szahr	25 tys.	Mansour Ebrahimzadeh	Mohammad Salsali	2

Format rozgrywek i sponsoring

Rozgrywki

W lidze jest 18 klubów. Sezon trwa od sierpnia do maja, każdy klub mierzy się z rywalem dwukrotnie – raz na własnym boisku, raz na wyjeździe. W sumie każdy z zespołów w trakcie sezonu rozgrywa 34 spotkania, co daje łącznie 306 meczów na sezon. Za zwycięstwo przyznaje się 3 punkty, natomiast 1 punkt za remis. Punkty za porażkę nie są przyznawane. Zespoły są klasyfikowane według liczby zdobytych punktów. W następnej kolejności decyduje bilans bramek i liczba goli strzelonych. Na koniec sezonu zespół za największą liczbą punktów zostaje mistrzem. Do Azadegan League spadają 3 najsłabsze zespoły. Awans zdobywają zwycięzcy 2 grup Azadegan League i wygrany baraży pomiędzy ekipami z drugich miejsc.

Kwalifikacje do azjatyckich pucharów

Od 2008 roku do Azjatyckiej Ligi Mistrzów awansują 4 zespoły. Są to 3 najlepsze drużyny ligi oraz zwycięzca Pucharu Hazfi. Jeżeli zwycięzca Pucharu Hafzi jest zespołem z pierwszej trójki, wtedy prawo gry w Lidze Mistrzów przechodzi na zespół z 4. miejsca w tabeli ligi.

Sponsoring

Od momentu powstania w 2001 roku liga nie posiada prywatnego sponsoringu z wyjątkiem zespołów Zob Ahan Isfahan i Saba Kom. Liga jest w pełni finansowana przez irański rząd.

Mistrzowie ligi

Ligi lokalne

1960: Szahin Teheran
1961: Nie rozstrzygnięto
1963: Daraei Teheran
1964-1966: Nie rozstrzygnięto
1967: PAS Teheran
1968: PAS Teheran
1969: Nie rozstrzygnięto
1970: Taj Teheran
1971: Persepolis Teheran

Puchar Takht Jamshid

Osobny artykuł: Puchar Takht Jamshid.

1973/1974: Persepolis Teheran
1974/1975: Taj Teheran
1975/1976: Persepolis Teheran
1976/1977: PAS Teheran
1977/1978: PAS Teheran
1978/1979: Nie dokończono^[3]

Liga Herdah-Szahriwar

1988: Persepolis Teheran

Qods League

Osobny artykuł: Qods League.

1989/1990: Esteghlal Teheran

Azadegan League

Osobny artykuł: Azadegan League.

Iran Pro League/Puchar Zatoki Perskiej

Liczba tytułów Iran Pro League

Klub	Mistrz	Wicemistrz
Sepahan Isfahan	4	1
Esteghlal Teheran	3	3
Persepolis Teheran	2	1
Fulad Ahwaz	2	-
PAS Teheran	1	2
Saipa Karadż	1	-
Zob Ahan Isfahan	-	3
Teraktor Sazi Tebriz	-	2
Esteghlal Ahwaz	-	1

Tytuły mistrzowskie od 1970

Klub	Mistrz	Wicemistrz
Persepolis Teheran	9	8
Esteghlal Teheran	8	8
PAS Teheran	5	5
Sepahan Isfahan	4	1
Saipa Karadż	3	0
Fulad Ahwaz	2	0
Zob Ahan Isfahan	0	3
Bahman Karadż	0	2
Esteghlal Ahwaz	0	1

Tabela wszech czasów Iran Pro League/Puchar Zatoki Perskiej

Od pierwszego sezonu 2001/2002 profesjonalnej ligi w Iranie odbyło się kolejnych 10 edycji. Oto tabela pokazująca statystyki drużyn jakie osiągnęły w trakcie swojej gry na najwyższym szczeblu ligowym od 2001 roku.

	Drużyna	Liczba sezonów	Mecze	Z	R	P	Br+	Br-	Br+/-	Pkt	Najlepszy wynik
1	Esteghlal Teheran	10	304	145	98	61	468	308	+160	533	Mistrz
2	Persepolis Teheran	10	304	136	101	67	440	323	+117	503	Mistrz
3	Sepahan Isfahan	10	304	135	95	74	447	309	+138	497	Mistrz
4	Zob Ahan Isfahan	10	304	134	92	78	396	303	+93	494	2.
5	Fulad Ahwaz	9	270	105	90	75	337	286	+51	405	Mistrz
6	Saipa Karadż	10	304	95	108	101	349	362	-13	393	Mistrz
7	Abu Moslem Meszhed	9	270	83	90	97	299	305	-6	339	4.
8	Pajkan Kazwin	9	274	88	75	111	300	336	-36	339	5.
9	Malawan Bandar-e Anzali	9	278	79	90	109	248	328	-80	327	7.
10	Fajr Sepasi Sziraz	9	270	75	101	94	254	296	-42	326	4.
11	Saba Kom	7	226	74	87	65	278	258	20	309	3.
12	Esteghlal Ahwaz	8	244	78	71	95	310	344	-34	305	2.
13	PAS Teheran	6	168	72	59	37	263	181	82	275	Mistrz
14	Bargh Sziraz	8	236	60	78	98	250	334	-84	258	8.
15	Mes Kerman	5	166	60	56	50	221	195	26	236	3.
16	Rah Ahan Rej	6	196	50	62	84	203	253	-50	212	11.
17	PAS Hamedan	4	136	38	47	51	140	166	-26	161	5.
18	Teraktor Sazi Tebriz	3	94	28	35	31	97	107	-10	119	5.
19	Sanat Naft Abadan	3	94	28	19	47	98	134	-36	103	9.
20	Pegah Gilan Raszt	3	90	20	28	42	70	122	-52	88	9.
21	Steel Azin Teheran	2	68	19	23	26	85	112	-27	80	5.
22	Szahin Buszehr	2	68	17	23	28	68	74	-6	74	13.
23	Szemuszak Noszahr	3	86	16	26	44	64	118	-54	74	14.
24	Szahrdari Tebriz	1	34	8	13	13	45	53	-8	37	12.
25	Naft Teheran	1	34	7	15	12	37	44	-7	36	13.
26	Pajam Meszhed	1	34	9	8	17	33	52	-19	35	16.
27	Damasz Gilan	1	34	7	12	15	40	55	-15	33	17.
28	Szirin Faraz	1	34	3	12	19	25	59	-34	21	18.
29	Szahid Ghandi Jazd	1	30	4	7	19	21	43	-22	19	16.
30	Esteghlal Raszt	1	26	3	7	16	18	44	-26	16	13.

Ranking

Miejsce Iran Pro League w rankingu IFFHS na najmocniejszą ligę piłkarską świata^[4].

Rank	+/-	Liga	Pkt
20	23	Arabia Saudyjska	265,0
21	33	Nigeria	263,0
22	9	Iran	260,0
23	8	Grecja	258,0
24	12	Algieria	255,5

Piłkarze

Okienka transferowe

W Iranie trwają dwa okienka transferowe:

Letnie okienko transferowe w trwa od 18 czerwca do północy 8 sierpnia.
Zimowe okienko transferowe w trwa od 31 grudnia do północy 20 stycznia.

Zagraniczni piłkarze

Każdy zespół może mieć w kadrze dowolną liczbę piłkarzy spoza Iranu, jednak podczas meczu ich liczba w składzie na dane spotkanie nie może przekroczyć 3. W przeszłości nie było naruszenia tej zasady, dopiero w sezonie 2006/2007 PAS Teheran odebrano 1 punkt za występ 4 zagranicznych piłkarzy w meczu 20. kolejki z Malawan Bandar-e Anzali.

Ponadto począwszy od sezonu 2008/2009 kluby Iran Pro League nie mogą zatrudniać zagranicznych bramkarzy, w celu rozwijania rodzimych bramkarskich talentów. Drużyny, które miały wcześniej podpisane kontrakty z zagranicznymi golkiperami nie obowiązuje ta reguła.

Zawieszenia

Zawodnicy karani są zawieszeniem na kolejny mecz w przypadku jeśli otrzymają 3 żółte kartki w dowolnej części sezonu.

Najlepsi strzelcy

Najlepsi strzelcy Iran Pro League

#	Piłkarz	Gole
1	Reza Enajati	80
2	Ferejdoon Fazli	75
3	Mehdi Radżabzadeh	51
4	Ali Daei	48
5	Abbas Aghaei	47
6	Arasz Borhani	45
7	Rasoul Chatibi	42
8	Siawasz Akbarpour	40
9	Alireza Wahedi Nikbacht	40
10	Iman Razagi Rad	36

Najlepsi strzelcy wszech czasów I ligi irańskiej

#	Piłkarz	Lata	Gole
1	Edmond Bezik	1994-2006	84
2	Ali Asghar Modir Rusta	1991-2003	82
3	Reza Enajati	2001-2006	80
4	Ferejdoon Fazli	2001-2002, 2003-obecnie	79
5	Ali Daei	1994-1996, 2003-2007	72
6	Reza Sahebi	1989-2003	67
7	Rasoul Chatibi	1997-1999, 2000-2006	66
8	Gholam Hossejn Mazloumi	1971-1979	63
9	Mohsen Garousi	1989-2002	61
10	Behnam Seradż	1996-2004	59
11	Mohammad Momeni	1989-2003	58

Źródło:(arab.)شهريار به‌ بزيک، مديرروستا و عنايتى‌ نرسيد على‌ دايى‌ در 72 متوقف‌ شد. [dostęp 2009-07-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-02-01)].

Media

Channel 3 transmituje mecze krajowe. IRIB 2 emituje zarówno spotkania międzynarodowe jak i IPL. Jednak z powodu ogromnej popularności zespołów teherańskich Persepolis Teheran i Esteghal Teheran tylko mecze tych drużyn są pokazywane na międzynarodowym IRIB 2. Kluby nie otrzymują żadnych dochodów z praw do transmisji, bowiem IRIB, a także kluby są własnością rządu. Jest to często związane ze słabą rentownością klubów piłkarskich w Iranie.

Zobacz też

Przypisy

↑ Zespół Taj Teheran zmienił nazwę na Esteghlal Teheran w 1979.
↑ Szahin Teheran w 1968 zmieniło nazwę na Persepolis Teheran, które z kolei w 1987 zostało przemianowane na Pirouzi Teheran. Mimo to nadal używaną i powszechną nazwą jest Persepolis Teheran.
↑ Rozgrywek nie dokończono ze względu na rewolucję. W chwili przerwania rozgrywek, ich liderem był zespół Shahbaz Teheran.
↑ IFFHS: The strongest National League in the World 2010. [dostęp 2011-02-26]. (ang.).

Linki zewnętrzne

Persian Football Center. persianfootballcenter.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-02-09)].
Iran Football Online
Iranian Football Page
Havadarha - strona fanów irańskiego futbolu. havadarha.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-09-25)].
Piłkarska Federacja Islamskiej Republiki Iranu. ffiri.ir. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-10-21)].
Statystyki Iran Pro League
Iran Goals
Iran Sport Press
Pars Football
Persian League
Persian Football. persianfootball.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-07-28)].
Liga irańska na RSSSF
Team Melli
Iranian FIFA online. irfo.ir. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-07-19)].
Fifa4Persian
Iran's Sport. zoodi.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-09-14)].

[1] Zespół Taj Teheran zmienił nazwę na Esteghlal Teheran w 1979.

[2] Szahin Teheran w 1968 zmieniło nazwę na Persepolis Teheran, które z kolei w 1987 zostało przemianowane na Pirouzi Teheran. Mimo to nadal używaną i powszechną nazwą jest Persepolis Teheran.

[3] Rozgrywek nie dokończono ze względu na rewolucję. W chwili przerwania rozgrywek, ich liderem był zespół Shahbaz Teheran.

[4] IFFHS: The strongest National League in the World 2010. [dostęp 2011-02-26]. (ang.).

[5] Liga już nie istnieje

[1]

[2]

[3]

[4]

[A]