Izanami i Izanagi

Izanami i Izanagi
イザナミ, イザナギ
Występowanie	mitologia japońska (shintō)
Teren kultu	Wyspy Japońskie
Szczególne miejsce kultu	Chram Shirayamahime
	Rodzina
Dzieci	Amaterasu,; Tsukuyomi,; Susanoo,; inne kami

Izanagi (jap. イザナギ, 伊弉諾, 伊邪那岐 Uśmierzający Szlachetne Łono) i Izanami (jap. イザナミ, 伊弉冉, 伊邪那美, 伊弉弥 Wzburzająca Szlachetne Łono) – w mitologii shintō para prabogów japońskich, demiurgów, którzy stworzyli świat i bogów.

Tworzenie świata

Izanagi i Izanami byli rodzeństwem, ósmą z kolei parą istot, które wyłoniły się z przedwiecznego chaosu. Stojąc na niebiańskim moście Amanoukihashi (Ame-no-uki-hashi; most, po którym bogowie zstępowali z niebios na ziemię) zastanawiali się, czy istnieje coś w wodach znajdującego się pod nimi oceanu. Izanagi zanurzył w nim wówczas włócznię i uniósł ją; kropla, która spadła, utworzyła pierwszą wyspę – Onogoro. Rodzeństwo zstąpiło na nią i wzięło tam ślub^[1].

Po zaślubinach para rozpoczęła płodzenie świata. Najpierw Izanami wydała na świat dwa twory, Hiruko („pływający w rozchybotaniu”) i Ahashima („wyspa z piany”), które z braku stałej konsystencji nie spełniły oczekiwań rodziców, zostały uznane za wadliwe, odrzucone i nie zostały wliczone w poczet potomstwa demiurgów. Następnie na świat przyszło osiem Wysp Japońskich, kolejno: Awaji, Sikoku (Shikoku), Oki, Kiusiu (Kyūshū), Iki, Cuszima (Tsushima), Sado i Honsiu (Honshū)^[a]. Następnie w drugim rzucie pojawiły się wyspy: Shōdo, Suō, Hime, archipelagi Gotō i Danjo oraz półwysep Kojima.

Kraina Ciemności

Boskie małżeństwo powoli zapełniało świat górami, rzekami, lasami. Izanami rodziła kolejno coraz to nowe bóstwa, aż w końcu wydała na świat boga ognia Homusubi. Podczas porodu została śmiertelnie poparzona i odeszła do krainy ciemności Yomi^[2]. Pogrążony w rozpaczy Izanagi porąbał dziecko na kawałki, a z kropli krwi, które spadły z jego miecza i części ciała Kagutsuchi narodzili się kolejni bogowie. Wówczas Izanagi podążył do piekielnego Yomi, błagając żonę, aby powróciła do świata żywych. Zgodziła się ona pod warunkiem, że mąż zaczeka na nią przed wejściem. Nie dotrzymał on jednak obietnicy i podążył za Izanami. Zobaczywszy, że w Krainie Ciemności jej ciało się rozkłada, przeraził się i rzucił się do ucieczki. Rozwścieczona Izanami ścigała go przez jakiś czas z pomocą zmór i złych duchów, próbując zabić męża, któremu jednak, dzięki magicznym przedmiotom, udało się zbiec. Podczas gdy Izanagi postanowił rozstać się z partnerką i rozkazał jej wracać do Yomi, ta w złości oświadczyła, że za jej przyczyną codziennie będzie umierało 1000 osób. Izanagi odpowiedział na to, że za jego sprawą codziennie będzie rodziło się kolejne 1500^[3].

Po powrocie z krainy ciemności Izanagi obmył się w morzu z podziemnych nieczystości. Z rzeczy, które nosił przy sobie powstały duchy reprezentujące moce zabezpieczające, broniące oraz zapewniające godne warunki oczyszczenia. Wówczas wydał na świat trzy najważniejsze bóstwa japońskiego panteonu: gdy przemywał oczy, narodzili się bogini słońca Amaterasu i bóg księżyca Tsukuyomi, zaś gdy wydmuchiwał nos, na świat przyszedł bóg burzy Susanoo^[4]. Izanagi oddał Amaterasu władzę nad światem i zgodnie z podaniami odszedł z tego świata.

Głównym chramem poświęconym parze demiurgów jest Shirayamahime-jinja na górze Haku-zan (2700 m) w prefekturze Ishikawa.

Potomkowie Izanagiego i Izanami

Odrzucone potomstwo

Hiruko → „pływający w rozchybotaniu”
Ahashima → „wyspa z piany”

Wielka Kraina Ośmiu Wysp

Awaji

Honosawake → Dawca Wczesnych Kłosów

Sikoku

Ehime → Nadobna Dziewoja
Ihiyorihiko → Młodzian Opływający w Ryż
Ohogetsuhime → Wieszczka Obfitego Pożywienia
Takeyoriwake → Wódz Obdarzony Męstwem

Oki

Ameno'oshikorowake → Niebiański Pan Wielu Skamielin

Kiusiu

Shirahiwake → Pan z Mocą Dawania Władzy
Toyohiwake → Pan z Mocą Dawania Bogactwa
Takehimukahitoyokujihinewake → Pan Zdający się Huczeć Szczytów Skierowanych w Stronę Potężnego Słońca
Takehiwake → Pan z Mocą Dawania Męstwa

Iki

Amehitotsubashira → Jedna z Prowadzących w Niebo Kolumn

Cuszima

Amenosadeyorihime → Niebiańska Dziewoja Urzekająca Nieprzystępnością

Sado

(brak odrębnego przydomka)

Honsiu

Amatsumisoratoyoakitsunewake → Pan Ziemi Szczodrych Jesieni pod Świętym Nieboskłonem

Uwagi

↑ W czasie gdy powstawał mit o Izanami i Izanagi, wyspa Hokkaido nie była jeszcze zasiedlona przez Japończyków.

Przypisy

↑ Paula R. Hartz, Joanne O'Brien: Shinto. New York: Chelsea House, 2009, s. 18-19. ISBN 978-1-60413-113-0.
↑ Izanagi and Izanami, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2010-12-14] (ang.).
↑ Helen McAlpine, William McAlpine: Tales from Japan. Oxford: Oxford University Press, 2002, s. 20. ISBN 0-19-275175-1.
↑ Jeremy Roberts: Japanese Mythology A to Z. New York: Chelsea House, 2010, s. 61. ISBN 978-1-60413-435-3.

Bibliografia

Jolanta Tubielewicz: Mitologia Japonii. Warszawa: Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, 1980. ISBN 83-221-0109-0.

Linki zewnętrzne

Strona oficjalna chramu Shirayamahime (ang.)
Informacja o górze Haku (ang.)

[wod-2] W czasie gdy powstawał mit o Izanami i Izanagi, wyspa Hokkaido nie była jeszcze zasiedlona przez Japończyków.

[1] Paula R. Hartz, Joanne O'Brien: Shinto. New York: Chelsea House, 2009, s. 18-19. ISBN 978-1-60413-113-0.

[3] Izanagi and Izanami, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2010-12-14] (ang.).

[4] Helen McAlpine, William McAlpine: Tales from Japan. Oxford: Oxford University Press, 2002, s. 20. ISBN 0-19-275175-1.

[5] Jeremy Roberts: Japanese Mythology A to Z. New York: Chelsea House, 2010, s. 61. ISBN 978-1-60413-435-3.

[1]

[a]

[2]

[3]

[4]

Mityczne teksty	Kojiki Nihon-shoki Fudoki Kujiki Kogo shūi Hotsuma tsutae Nihon ryōiki Konjaku-monogatari Shintōshū
Japoński mit stworzenia	Kotoamatsukami Kamiyonanayo Kuniumi Kamiumi Izanami i Izanagi Watatsumi
Mitologia Takamagahara	Amaterasu Susanoo Tsukuyomi Amenouzume
Mitologia Izumo	Yamata no Orochi Zając z Inaby Ōkuninushi
Mitologia Hyūga	Tenson kōrin Ninigi Konohanasakuya-hime Hoderi Hoori Toyotama-hime Ugayafukiaezu
Wiek ludzi	Jimmu Tagishimimi Kesshi Hachidai
Mityczne miejsca	Ryūgū-jō Takamagahara Amanoiwato Yomi Izumo Ashihara no Nakatsukuni Hyūga
Buddyzm w Japonii	Amida Daruma Budda medytacyjny
Siedmioro bogów szczęścia	Benzaiten Bishamonten Daikokuten Ebisu Fukurokuju Hotei Jurōjin Kichijōten