Jehoszua Heszel Schorr
| |
| Data i miejsce urodzenia |
1812/1814/1818 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
2 września 1895 |
| Zawód, zajęcie |
publicysta, pisarz |
Jehoszua Heszel Schorr (ur. 1812/1814/1818 w Brodach, zm. 2 września 1895 tamże) – żydowski publicysta i pisarz tworzący w języku hebrajskim. Przedstawiciel haskali, zwany „galicyjskim Wolterem”.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]W zależności od źródeł, Jehoszua Heszel Schorr urodził się w 1812[1], 1814[2] lub 1818 roku[3], w Brodach[1][2][4], w majętnej rodzinie[4]. Zaangażował się w działalność maskilów[1], tworzył pod wpływem Izaaka Ertera, z którym połączyła go wieloletnia przyjaźń[4], utrzymywał kontakty także z Leopoldem Zunzem, Nachmanem Krochmalem czy Heinrichem Graetzem[1][3]. Pierwszy krytyczny tekst (poświęcony utworowi Izaaka Bera Lewinsona) opublikował początkiem lat 40. XIX w.[1] Wiele z jego wczesnych artykułów ukazało się na łamach niemieckiego periodyku hebrajskojęzycznego „Zion”[3].
W 1852 roku zaczął publikować pismo „He-Chaluc”[1][4] (Pionier)[1], które stało się jego narzędziem konfrontacji z problemami, które maskilowie dostrzegali w społeczeństwie żydowskim[3][4]. Słowo wstępne pierwszego numeru miał przygotować Erter, który jednak zmarł przed ukończeniem tekstu[4]. Do 1889 roku ukazało się trzynaście numerów, które z początku wydawano we Lwowie, a następnie po kolei we Frankfurcie, Pradze i Wiedniu[4]. Od siódmego numeru Schorr stał się jedynym autorem tekstów pisma[3][4], na łamach którego pisał rozprawy na takie tematy, jak literatura biblijna i rabiniczna, halacha, językoznawstwo czy średniowieczna literatura żydowska[4]. Należał do grona pierwszych badaczy hebrajskich[3], którzy analizowali teksty biblijne przy pomocy narzędzi krytyki literackiej[3][4], czym wywołał wzburzenie pośród swoich ortodoksyjnych oponentów[3].
Był postrzegany jako czołowa postać galicyjskiej judaistyki swojego pokolenia[4], nazwano go także „galicyjskim Wolterem”[1]. Jako czołowy przedstawiciel skrajnego skrzydła haskali zwalczał ortodoksję i chasydyzm[1][3]. Jego prace wpłynęły m.in. na twórczość Moszego Lejba Lilienbluma i Jehudę Lejba Gordona[3]. W swej działalności wykorzystywał całą gamę form literackich, od prac naukowych po satyrę i epigramaty[1]. Jednak z czasem, wraz z powstaniem Chowewej Syjon, jego wpływ zaczął maleć[4]. Pisał w języku hebrajskim[1][3].
Swe rozległe zbiory biblioteczne, na które składały się m.in. jego rękopisy czy cenne pierwsze wydania[3], zapisał w spadku seminarium rabinackiemu w Wiedniu[1][3].
Zmarł 2 września[2] 1895 roku w Brodach[1][2].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c d e f g h i j k l m Rafał Żebrowski, Schorr Jehoszua Heszel, [w:] Polski słownik judaistyczny [online], delet.jhi.pl [dostęp 2023-06-08] (pol.).
- ↑ a b c d N. Vielmetti, Schorr, Osias (Josua) Heschel, [w:] Österreichisches Biographisches Lexikon und biographische Dokumentation, 2003, ISBN 978-3-7001-3213-4 [dostęp 2023-06-08] (niem.).
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Ezra Spicehandler, Schorr, Joshua Heschel, [w:] Encyclopaedia Judaica [online], Encyclopedia.com [dostęp 2023-06-08].
- ↑ a b c d e f g h i j k l Oded Menda-Levy, Schorr, Yehoshu‘a Heshel [online], YIVO Encyclopedia [dostęp 2023-06-08].