Karl Lueger
Karl Lueger (ur. 24 października 1844 w Wiedniu, zm. 10 marca 1910 tamże) – prawnik i prawicowy polityk austriacki, burmistrz Wiednia.
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Syn Leopolda i Juliany Schuhmayer[1]. Ukończył prawo na Uniwersytecie Wiedeńskim, był adwokatem, który prowadził praktykę w Wiedniu (prowadził kancelarię do 1896, gdy zdecydował się poświęcić całkowicie polityce). Karierę polityczną rozpoczął w latach 70. XIX w. uczestnicząc w życiu samorządowym miasta (od 1875 aż do 1910, z przerwą w latach 1876–1878 był członkiem rady gminnej w Wiedniu). W 1885 został członkiem Rady Państwa, a w 1890 posłem dolnoaustriackiego sejmu krajowego (Landtagu). W roku 1895 został wiceburmistrzem Wiednia, a w latach 1897–1910 był jego burmistrzem.
Początkowo liberał, stopniowo skłaniał się ku konserwatyzmowi, w efekcie założył w 1893 Austriacką Partię Chrześcijańsko-Społeczną. Był świetnym mówcą o wielkiej charyzmie. Krytykował liberalizm i potęgę prasy. W walce politycznej często posługiwał się przeciw swoim przeciwnikom hasłami antysemickimi, wierząc, że poprawa bytu ludności może być osiągnięta przez ustawodawstwo antyżydowskie. Z tego powodu powoływał się na niego jako na jeden swoich wzorów Adolf Hitler, a cesarz Franciszek Józef I czterokrotnie odmawiał jego nominacji na stanowisko burmistrza (po raz pierwszy wybrany został na to stanowisko w 1894, na trzy lata przed faktycznym objęciem stanowiska) i żądał powtórzenia wyborów do rady miejskiej (ustąpił dopiero na prośbę papieża Leona XIII). Lueger jako burmistrz zwalczał socjaldemokratów, ale także radykalne niemieckie dążenia narodowe.
Zapisał bardzo znaczącą kartę w historii Wiednia. Jego rządy w stolicy zaznaczyły się dużym jej unowocześnieniem – zrealizowano wówczas liczne duże projekty komunalne dotyczące m.in. doprowadzenia wodociągów, elektryfikacji i gazyfikacji, rozwoju komunikacji miejskiej, szkół, szpitali i opieki społecznej. Zdobył dzięki temu popularność i uznanie mieszkańców stolicy, której efektem było upamiętnienie Luegera w nazwie części wiedeńskiego Ringu[2], a także pomnik wzniesiony w 1926. Jego postać pojawiała się także w piosenkach oraz dramacie i operetce, wykorzystano ją także w nazistowskim filmie propagandowym.
Zmarł na cukrzycę. Po jego śmierci popularność jego stronnictwa w Wiedniu spadła – częściowo z powodu odejścia jego przywódcy, bardzo popularnego, częściowo także wskutek zniesienia kurialnego systemu wyborczego, zapewniającemu decydującą rolę w wyborach bogatszej części społeczeństwa.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Karl Lueger. Wien Geschichte Wiki. [dostęp 2022-02-03]. (niem.).
- ↑ W 2012 r. rada miejska Wiednia postanowiła o odebraniu patronatu Luegera ulicy z uwagi na jego kontrowersyjne poglądy. Por. Karl Lueger nie będzie już miał swojej ulicy. [w:] WP Wiadomości [on-line]. 2012-07-04. [dostęp 2017-07-24].
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Lueger Karl. W: Österreichisches Biographisches Lexikon 1815–1950. Helmuth Grössing (red.). T. 5. Wien: Österreichische Akademie der Wissenschaften, 2003–2007, s. 352–353. ISBN 978-3-7001-3213-4. [dostęp 2009-10-30]. (niem.).
- Lueger, Karl. W: Österreich Lexikon. Johann Lehner (red.). Wien: Verlagsgemeinschaft Österreich-Lexikon, 1995. ISBN 3-9500438-0-2. [dostęp 2009-10-30]. (niem.).
- Karl Schwarz: Lueger, Karl. W: Biographisch-Bibliographisches Kirchenlexikon. Friedrich Wilhelm Bautz (red.). T. 5. Nordhausen: Verlag Traugott Bautz, 1993, s. 394–396. ISBN 3-88309-043-3. [dostęp 2014-09-04]. (niem.).
- Karl Lueger. „Głos Rzeszowski”, s. 1, nr 11 z 13 marca 1910.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]
- AustriaN Newspapers Online: śmierć Luegera w prasie austriackiej z 11 października 1910 r.. [dostęp 2009-10-30]. (niem.).