Lech Majewski (reżyser)

Lech Majewski

Lech Majewski (2019)
Data i miejsce urodzenia	30 sierpnia 1953 Katowice
Zawód	reżyser poeta, malarz
Odznaczenia
Strona internetowa

Lech Majewski (ur. 30 sierpnia 1953 w Katowicach) – polski reżyser filmowy i teatralny, pisarz, poeta i malarz.

Członek Amerykańskiej Akademii Sztuki i Wiedzy Filmowej, Gildii Reżyserów Amerykańskich i Europejskiej Akademii Filmowej. Studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie oraz na Wydziale Reżyserii PWSFTviT w Łodzi.

Życiorys

Podczas studiów zrealizował etiudy „Bisowanie” i „Grand Hotel” (1975); Grand Prix na Międzynarodowym Festiwalu Szkół Filmowych). Jego dyplomem była nowela „Zwiastowanie” w filmie fabularnym „Zapowiedź ciszy”. Samodzielnym debiutem fabularnym Majewskiego stał się Rycerz (1980), wysoko oceniony w Wielkiej Brytanii i USA.

Jesienią 1981 roku reżyser został zaproszony do Cambridge i pozostał w Anglii. W 1982 roku wyreżyserował na Tamizie Odyseję Homera. Przedstawienie zdobyło uznanie krytyki i publiczności: Times określił je jako „potężny teatr”. Plenerowa Odyseja zwróciła również uwagę Michaela Hausmana, producenta m.in. „Amadeusza” Miloša Formana, w wyniku czego Majewski został zaproszony do Stanów Zjednoczonych, gdzie zrealizował Lot świerkowej gęsi oparty na motywach swojej debiutanckiej powieści „Kasztanaja”.

W 1986 Majewski wyjechał do Rio de Janeiro, by napisać scenariusz wspólnie z Ronaldem Biggsem, „mózgiem” słynnego napadu stulecia. Więzień Rio został ukończony w 1988 w Pinewood Studios pod Londynem. W filmie, dystrybuowanym przez Columbię Pictures-TriStar, grają: Florinda Bolkan, Peter Firth oraz Breno Mello, pamiętny odtwórca Czarnego Orfeusza.

W 1990 r. przeniósł się do Hollywood, gdzie rozpoczął współpracę ze studiem Davida Lyncha, realizując Ewangelię według Harry’ego opartą na własnym scenariuszu. Film ten rozpoczął karierę Viggo Mortensena, późniejszego odtwórcy roli Aragorna w trylogii Władca Pierścieni.

W 1993 r. Majewski zajął się operą, reżyserując polską prapremierę Króla Ubu Krzysztofa Pendereckiego w Teatrze Wielkim w Łodzi, uhonorowanym Złotą Maską za najlepszy spektakl sezonu oraz Złotym Orfeuszem Warszawskiej Jesieni w 1994 roku. W tym samym czasie jego inscenizacja The Black Rider Boba Wilsona, Toma Waitsa i Williama Burroughsa w Heilbronn w Niemczech otrzymała nagrodę Kilianpreis za najlepszą reżyserię w sezonie 1994/95. O tym spektaklu krytyka niemiecka pisała, iż jest stworzony z „mistrzowską wirtuozerią” (Stuttgarter Zeitung), a jego wspaniałe obrazy „wywołują hipnotyczny nastrój” (Stimme) i „porywają jak jazda w otchłań” (Rundblick).

W 1995 r. w Nowym Jorku współprodukował oparty na własnym scenariuszu film Basquiat – Taniec ze śmiercią, w którym grali: Benicio del Toro, Willem Dafoe, Gary Oldman, Dennis Hopper, Tatum O’Neal, Courtney Love i David Bowie jako Andy Warhol. Tego samego roku Teatr Wielki w Warszawie otworzył nowy sezon jego inscenizacją Carmen, którą francuskie pismo Opera International określiło jako spektakl posiadający „niezwykłą potęgę dramatycznego wyrazu”.

W 1996 r. Lech Majewski debiutował jako kompozytor, pisząc wspólnie z Józefem Skrzekiem muzykę i libretto do autobiograficznej opery Pokój saren, której prapremiera odbyła się 31 marca w Operze Śląskiej w Bytomiu. PolyGram Records wydało podwójny CD w wykonaniu Wielkiej Orkiestry Symfonicznej Polskiego Radia, a Międzynarodowy Instytut Teatru wybrał Pokój saren do grona dwunastu najlepszych oper współczesnych powstałych w latach 90 XX w. i zaprezentował ją w grudniu 1998 r. w Düsseldorfie. Operę tę uhonorowano Złotą Maską; stała się także kanwą wideoartu pod tym samym tytułem. Nagrodzony Grand Prix na Festiwalu Sztuki w Houston wideoart prezentowało m.in. nowojorskie Museum of Modern Art, Galerie Nationale du Jeu de Paume w Paryżu, Museum of Fine Arts w Buenos Aires, Whitechapel Art Gallery w Londynie oraz weneckie Biennale.

W styczniu 1997 roku Majewski wystawił i sfilmował w Heilbronn własną adaptację Snu nocy letniej Szekspira. W 1998 wyprodukował serię płyt „Mistycy i wirtuozi” z muzyką współczesną, m.in. Henryka Mikołaja Góreckiego, Andrzeja Krzanowskiego i Józefa Skrzeka. W tym samym roku zrealizował w Katowicach spektakl eksperymentalny Tramwaj, przeniesiony w roku 2002 do Düsseldorfu.

W 1999 roku Majewski wyreżyserował Wojaczka. Film zaprezentowany na wielu festiwalach, m.in. w Rotterdamie, Berlinie, Jerozolimie, Rio de Janeiro, Londynie, mieście Meksyk, São Paulo, Nowym Jorku, Montrealu i Los Angeles, otrzymał ponad 20 nagród, m.in. Nagrodę Europejską w Strasburgu, a w Barcelonie Międzynarodowa Federacja Klubów Filmowych uznała „Wojaczka” za Najlepszy Niezależny Film Europejski roku 2000. Odtwarzający główną postać aktor niezawodowy Krzysztof Siwczyk otrzymał nominację Europejskiej Akademii Filmowej na Najlepszego Aktora Europejskiego obok Bruno Ganza i Richarda Harrisa.

W październiku 2001 roku odbyła się premiera Angelusa, dedykowanego Ireneuszowi Siwińskiemu. Tragicznie zmarły filmoznawca był pomysłodawcą filmu i współtwórcą scenariusza. Kanwą filmu stała się historia okultystycznej gminy działającej w latach międzywojennych w katowickim Janowie. Darryl Macdonald z Międzynarodowego Festiwalu Filmowego w Seattle określił Angelusa jako „film niezwykłego piękna”. Spośród licznych nagród wspomnieć należy Grand Prix Camerimage oraz nagrodę im. Felliniego.

W roku 2002 Lech Majewski wyreżyserował Carmen w Litewskiej Operze Narodowej, powrócił też do Heilbronn, by otworzyć sezon Operą za trzy grosze Brechta. Kolejny film fabularny Ogród rozkoszy ziemskich (2003) był adaptacja jego powieści Metafizyka. Film otrzymał Grand Prix na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Rzymie. Tego samego roku opublikował powieść Hipnotyzer, a także stworzył zbiór dwunastu wideoartów Divinities.

W roku 2005 zorganizowane zostały dwie duże retrospektywy prac Lecha Majewskiego – pierwsza w Buenos Aires i Mar del Plata w Argentynie, druga w Londynie, gdzie jego filmy pokazano równocześnie w Brytyjskiej Akademii Filmowej, w Riverside Studios i Curzon Cinemas, podczas gdy Whitechapel Art Gallery zainstalowała jego wideoarty. Rok później twórczość Majewskiego uhonorowało najbardziej prestiżowe muzeum sztuki współczesnej, The Museum of Modern Art w Nowym Jorku, organizując w maju 2006 indywidualną retrospektywę jego twórczości. Jej otwarcie uświetniła premiera Krwi poety, unikalnej sekwencji 33 wideoartów prezentowanych symultanicznie, które, w opinii kuratora MoMA Laurence’a Kardisha, „poruszają zaniedbane przez inne media, niezagospodarowane obszary psyche współczesnego człowieka”.

21 sierpnia 2020 roku do kin trafiła polsko-hollywoodzka produkcja Lecha Majewskiego – Dolina Bogów. W rolach głównych wystąpiły gwiazdy światowego kina: John Malkovich, Josh Hartnett, Bérénice Marlohe, John Rhys-Davies i Keir Dullea.

Nagody, odznaczenia i wyróżnienia

• W 2012 roku Lech Majewski został laureatem Nagrody im. Lecha Kaczyńskiego.
• W 2013 za twórczość filmową został nagrodzony Złotą Sową Polonii.
• W 2014 został odznaczony Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.
• W 2017 został członkiem czynnym Polskiej Akademii Umiejętności.

Twórczość

Filmografia

• Zwiastowanie (1978) – debiut
• Rycerz (1980)
• Lot świerkowej gęsi (1986)
• Więzień Rio (1988)
• Ewangelia według Harry’ego (1992)
• Basquiat – Taniec ze śmiercią (1996)
• Pokój saren (1998)
• Wojaczek (1999)
• Angelus (2000)
• Ogród rozkoszy ziemskich (2004)
• Szklane usta (2007)
• Młyn i krzyż (2011)
• Onirica (2013)
• Dolina Bogów (2019)
• Brigitte Bardot cudowna (2021)

Dyskografia

• Pokój saren piano wraz z Józefem Skrzekiem

Inne

• Odyseja (reżyseria teatralna w Londynie)
• opera Król Ubu Pendereckiego (reżyseria w Teatrze Wielkim w Łodzi)
• opera Carmen Bizeta (reżyseria w Teatrze Wielkim w Warszawie)
• Basquiat. Taniec ze śmiercią (autorstwo noweli filmowej i współprodukcja)

Nagrody

• Orzeł
  • 2002: 4 nominacje za film Angelus
  • (najlepszy film, reżyseria, scenariusz, scenografia): 2000: 3 nominacje za film Wojaczek
  • (najlepszy film, reżyseria, scenariusz)
• Nagroda na FPFF w Gdyni 2011: nagroda indywidualna za dźwięk w filmie Młyn i krzyż

Bibliografia

• Magdalena Lebecka, Lech Majewski, Więź, Warszawa 2010, ISBN 978-83-62610-04-4.

Linki zewnętrzne

• Lech Majewski w bazie IMDb (ang.)
• Lech Majewski w bazie Filmweb
• Lech Majewski w bazie filmpolski.pl
• Oficjalna strona Lecha Majewskiego (ang. • pol.)
• Lech J. Majewski: Rycerz, Wojaczek, Bruegel – wywiad z reżyserem [online] [dostęp 2011-07-29] [zarchiwizowane z adresu 2012-03-04] .
• Rozmowa z Lechem Majewskim w serwisie YouTube
• Stanisław Błaszczyna, Kto idzie pod prąd ten dojdzie do źródeł - wywiady z Lechem Majewskim przeprowadzone w Chicago w 1996 i 2019 [dostęp 2021-07-23]