Linia kolejowa nr 214
| Somonino – Kartuzy | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Dane podstawowe | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Zarządca | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Numer linii |
214 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Tabela SRJP |
440 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Długość |
8,394[1] km | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Rozstaw szyn |
1435 mm | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Sieć trakcyjna |
brak | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Prędkość maksymalna |
0 km/h | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
 Linia kolejowa nr 214 pomiędzy Kartuzami a Lesznem Kartuskim | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Linia kolejowa nr 214 Somonino – Kartuzy – wyłączona z eksploatacji[2], drugorzędna, niezelektryfikowana, jednotorowa linia kolejowa w województwie pomorskim, fragment dawnej linii kolejowej Kościerzyna – Kartuzy, a w latach 1918–1930 jedyna polska linia do Gdyni pozwalająca na ominięcie terytorium Wolnego Miasta Gdańska. W 2003 na linii zawieszono regularny ruch pociągów pasażerskich (w latach 2010–2014 prowadzono przewozy w sezonie wakacyjnym).
Przebieg linii
[edytuj | edytuj kod]Linia kolejowa nr 214 zaczyna się na stacji Somonino, gdzie odbija w lewo od linii 201. Następnie w przebiegu zbliżonym do drogi wojewódzkiej nr 224 biegnie początkowo na północny wschód, po czym skręca na północny zachód. Mija jedyną miejscowość na trasie (Leszno). Za Lesznem linia ponownie biegnie na północny wschód i kończy się w Kartuzach.
W latach 2022–2023 wybudowano nowy odcinek linii kolejowej nr 214, który umożliwi jazdę pociągów z Kościerzyny i Somonina przez Kartuzy w kierunku Trójmiasta bez konieczności zmiany czoła składu, co skróci czas podróży[3].
Linia w całości znajduje się na terenie powiatu kartuskiego oraz na terenie mezoregionu Pojezierze Kaszubskie[4].
Historia
[edytuj | edytuj kod]1901–1945
[edytuj | edytuj kod]Linia kolejowa nr 214 powstała w 1901 jako linia łącząca Kartuzy z Kościerzyną. Linia ta była typową pruską linią, która łączyła stolice ościennych powiatów[5]. Odcinek obecnej linii 214 został oddany do użytku 14 listopada 1901, jednakże pociągi pasażerskie poruszały się tędy dopiero od 1 grudnia. Po 16 dniach, ze względu na ostry atak zimy, który spowodował wykolejenie pociągu relacji Kościerzyna – Kartuzy, ruch pociągów został zawieszony[6]. W 1909 zbudowano dworzec w Kartuzach[7]. W latach 1918–1930, czyli od odzyskania przez Polskę niepodległości do zbudowania Magistrali Węglowej, linia Kościerzyna – Kartuzy była jedynym połączeniem Gdyni omijającym terytorium Wolnego Miasta Gdańska. Z tego powodu, mimo posiadania parametrów linii lokalnej, ruch był znaczny[8]. Dodatkowo niekorzystne było położenie stacji w Kartuzach, gdyż pociągi musiały zmieniać czoło, co wiązało się z koniecznością obracania parowozów[9]. Po 1930 linia ta była linią wyłącznie lokalną, jednakże jej rola wzrosła w porównaniu do czasów przed 1918, gdyż stanowiła najkrótsze połączenie Kartuz z Gdynią[5].
1945–1989
[edytuj | edytuj kod]W wyniku działań wojennych, podczas II wojny światowej, spłonął dworzec w Kartuzach, a sama linia w momencie zakończenia działań wojennych była nieprzejezdna[10]. Ruch pasażerski na odcinku Kartuzy – Somonino został przywrócony w maju 1945. Pociągi z i do Kartuz były skomunikowane w Somoninie z pociągami do Gdyni i Kościerzyny[11]. Nowy dworzec został oddany do użytku w 1953[10]. W 1979 powstał jedyny przystanek osobowy pomiędzy Somoninem a Kartuzami – w Lesznie[12].
Po 1989
[edytuj | edytuj kod]W marcu 2001 dzięki interwencji i dofinansowaniu samorządu województwa pomorskiego linia została uratowana przed likwidacją[13].
1 lutego 2003 ruch pasażerski został zawieszony, mimo iż przewozy były realizowane autobusami szynowymi[14].
Te ostatnie częściowo reaktywowano w 2010, gdy uruchamiono przewozy do Kartuz w sezonie wakacyjnym (wyjątkiem był rok, kiedy pociągi do Kartuz nie kursowały ze względu na przebudowę linii 201 i 229).
W 2010 wznowiono sezonowy ruch pasażerski na trasie Gdynia Główna – Kartuzy. Połączenie funkcjonowało do 2014 roku. W 2015 połączenie nie mogło funkcjonować ze względu na remont linii nr 201 i 229. 1 października uruchomiono regularne połączenie Kartuz z Trójmiastem przez linię nr 229[15][16].
25 września 2017 PKP PLK podpisały ze spółką Egis Poland umowę na opracowanie dokumentacji projektowej elektryfikacji linii nr 214[17].
13 lipca 2022 ogłoszono przetarg na modernizację i elektryfikację całej linii w formie zaprojektuj i zbuduj[18].
W latach 2022–2023 wybudowano nowy odcinek linii kolejowej nr 214, który umożliwi jazdę pociągów z Kościerzyny i Somonina przez Kartuzy w kierunku Trójmiasta bez konieczności zmiany czoła składu, co skróci czas podróży[3].
Infrastruktura
[edytuj | edytuj kod]Na całej długości linia jest jednotorowa i niezelektryfikowana[8]. W latach 2022–2023 wybudowano nowy odcinek linii kolejowej nr 214, który umożliwi jazdę pociągów z Kościerzyny i Somonina przez Kartuzy w kierunku Trójmiasta bez konieczności zmiany czoła składu, co skróci czas podróży[3].
Stacje węzłowe
[edytuj | edytuj kod]| Miejsce | Schemat | Linie i kierunki |
|---|---|---|
| Somonino | 
|
201 Nowa Wieś Wielka, Gdynia Port |
| Kartuzy | 229 Pruszcz Gdański, Łeba | |
| [19][20] | ||
Punkty eksploatacyjne
[edytuj | edytuj kod]Każdy z dworców na linii został wybudowany w innym czasie i innym stylu i żaden z nich nie zachował pierwotnego stylu pruskiego[21]. Budynek dworcowy w Somoninie jest przykładem połączenia dwóch brył – starszej, pochodzącej z czasów budowy linii, do której został dostawiony budynek w stylu zbliżonym do obiektów z linii Bydgoszcz – Gdynia, w którym zostało zbudowane większość dworców w północnej część Magistrali Węglowej[8]. W Lesznie Kartuskim, ze względu na powstanie przystanku w latach 70. oraz niewielkie znacznie, funkcję dworca pełni blaszana buda podobna do stosowanych na przystankach autobusowych[12]. Dworzec w Kartuzach został zbudowany w latach 50., gdyż poprzedni spłonął w czasie wojny[11]. Nowy budynek powstał od podstaw, stąd nie jest nawet podobny do budynku przedwojennego. W listopadzie 2016 dokonano jego rozbiórki w celu budowy nowego dworca nawiązującego formą do historycznego[22].
| Rodzaj i nazwa | Zdjęcie | Liczba krawędzi peronowych |
Infrastruktura |
|---|---|---|---|
| stacja kolejowa Somonino |
|
2 | wiata[23] urządzenia nagłaśniające[23] |
| przystanek osobowy Leszno Kartuskie |
|
1 | |
| stacja kolejowa Kartuzy |
|
2 | nieczynna lokomotywownia[24], nieczynna wieża wodna[25] wiata[26] urządzenia nagłaśniające[26] |
| [20] | [23][26] |
Ruch pociągów
[edytuj | edytuj kod]
Stały ruch pociągów został zawieszony w 2003. W 2010 nastąpiła reaktywacja pociągów w wakacje letnie. Do 2013 na linii kursowały włącznie dwie pary pociągów relacji Gdynia Główna – Kartuzy.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Id-12 (D29) Wykaz linii. plk-sa.pl, 2020-07-27. [dostęp 2020-09-25]. (pol.).
- ↑ Wykaz maksymalnych prędkości. plk-sa.pl, 2019-12-15. [dostęp 2020-09-25]. (pol.).
- ↑ a b c Nowe wiadukty kolejowe w Kartuzach po próbach obciążeniowych. rynek-kolejowy.pl, 2023-08-20. [dostęp 2023-08-20].
- ↑ Jerzy Kondracki: Geografia regionalna Polski. Warszawa: PWN, 2002, s. 46, 126. ISBN 83-01-13897-1.
- ↑ a b Mieczysław Widernik (red.): Dzieje Kartuz. Kartuzy: Gmina Kartuzy, 2001, s. 40.
- ↑ Filip Karoński, Marcin Przegiętka. O tym pisano w grudniu. „Świat kolei”. 12/2011, s. 6. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962.
- ↑ Filip Karoński, Marcin Przegiętka. O tym pisano w lutym. „Świat kolei”. 2/2009, s. 6. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962.
- ↑ a b c Bernard Sobczyk. Kościerzyna – Kartuzy. „Świat kolei”. 1/2002, s. 16–17. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962.
- ↑ Grzegorz Kotlarz, Henryk Dąbrowski, Edward Wieczorek: Magistrala Węglowa. Rybnik: 2008, s. 7. ISBN 978-83-926946-0-1.
- ↑ a b Mieczysław Widernik (red.): Dzieje Kartuz. Kartuzy: Gmina Kartuzy, 2001, s. 244.
- ↑ a b Mieczysław Widernik (red.): Dzieje Kartuz. Kartuzy: Gmina Kartuzy, 2001, s. 246.
- ↑ a b Jarosław Woźny, Marek Potocki (red.): Leszno Kartuskie. bazakolejowa.pl. [dostęp 2011-12-19].
- ↑ A. Sito. Umowa z PKP. „Świat Kolei”. 5/2001, s. 4. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962.
- ↑ Tomasz Sonntag. Koniec Kartuz. „Świat Kolei”. 4/2003, s. 5. Łódź: Emi-press. ISSN 1234-5962. .
- ↑ PKM dojechała do Kartuz. rynek-kolejowy.pl, 2015-10-01. [dostęp 2015-10-01].
- ↑ Plakat promocyjny – połączenia sezonowe Przewozów Regionalnych w 2014 r.. przewozyregionalne.pl. [dostęp 2016-02-06].
- ↑ Linia Gdynia – Kościerzyna – Bydgoszcz dwutorowa i zelektryfikowana. inforail.pl, 2017-09-25. [dostęp 2018-01-08]. (pol.).
- ↑ Przetarg na modernizację i elektryfikację całej linii w formie zaprojektuj i zbuduj. ted.europa.eu. [dostęp 2023-08-20].
- ↑ Mapy ogólne. W: Ryszard Stankiewicz, Marcin Stiasny: Atlas Linii Kolejowych Polski 2014. Wyd. pierwsze. Rybnik: Eurosprinter, 2014. ISBN 978-83-63652-12-8.
- ↑ a b Wykaz posterunków ruchu i punktów ekspedycyjnych. plk-sa.pl, 2014-06-26. [dostęp 2014-11-03].
- ↑ Przystanek Leszno Kartuskie został wybudowany w latach 70. XX wieku, stąd nie został wybudowany w stylu pruskim.
- ↑ Kartuzy. Trwa wyburzanie starego budynku dworca. expresskaszubski.pl, 2016-11-19. [dostęp 2016-11-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-11-26)].
- ↑ a b c Wykaz peronów. plk-sa.pl, 2015-07-28. [dostęp 2015-09-14].
- ↑ Mapy ogólne. W: Ryszard Stankiewicz, Marcin Stiasny: Atlas Linii Kolejowych Polski 2014. Wyd. pierwsze. Rybnik: Eurosprinter, 2014, s. A6. ISBN 978-83-63652-12-8.
- ↑ Wieża ciśnień sprzedana. expresskaszubski.pl, 2008-11-14. [dostęp 2015-03-09]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-04-02)].
- ↑ a b c Pociągi wróciły do Kartuz. inforail.pl, 2015-10-01. [dostęp 2015-10-05].