Ludwik Zajdler

Ludwik Zajdler

Data i miejsce urodzenia	27 kwietnia 1905 Warszawa
Data i miejsce śmierci	3 marca 1985 Warszawa
Miejsce spoczynku	Cmentarz Ewangelicko-Augsburski w Warszawie
Zawód, zajęcie	popularyzator astronomii
Tytuł naukowy	dr inż.
Alma Mater	Uniwersytet Warszawski
Pracodawca	Główny Urząd Miar
Odznaczenia

Ludwik Zajdler (ur. 27 kwietnia 1905 w Warszawie, zm. 3 marca 1985 tamże) – polski astronom, pisarz historyczny, miłośnik i popularyzator astronomii, pracownik Instytutu Badań Technicznych Lotnictwa i Głównego Urzędu Miar.

Życiorys

Okres II Rzeczypospolitej

Po ukończeniu w 1925 roku Gimnazjum Męskiego Kazimierza Kulwiecia w Warszawie odbył studia astronomiczne (w latach 1925 – do ok. 1930) na Uniwersytecie Warszawskim. Po odbyciu służby wojskowej w 45. Pułku Piechoty Strzelców Kresowych w Równem został zatrudniony jako asystent w Obserwatorium Astronomicznym Uniwersytetu Warszawskiego, gdzie pracował do wybuchu wojny. Zajmował się głównie organizacją, rozbudową i utrzymaniem służby czasu. Z tego okresu pochodzi m.in. jego praca pt. Chód zegara Shortt Głównego Urzędu Miar. W 1938 roku podjął równocześnie pracę konstruktora w dziale przyrządów pokładowych, a następnie kierownika działu nawigacji w Instytucie Badań Technicznych Lotnictwa, był współautorem podręcznika dla oficerów lotnictwa pt. Nawigacja lotnicza.

Okres II wojny światowej

Po wybuchu wojny wraz z całym Instytutem został ewakuowany za Bug, ponieważ miał w nim przydział mobilizacyjny, jako podporucznik rezerwy. Za kampanii wrześniowej od 1939 roku został zatrudniony jako pracownik naukowy - asystent - w Obserwatorium Astronomicznym Uniwersytetu Lwowskiego, na etacie Akademii Nauk ZSRR. Zajmował się tam przygotowaniami do obserwacji całkowitego zaćmienia słońca widocznego w Ałma-Acie (przewidywanego na wrzesień 1941 roku), co nie doszło do skutku, z powodu wybuchu wojny niemiecko-radzieckiej. Pod koniec 1941 roku wrócił do Warszawy i znalazł zatrudnienie jako matematyk w Towarzystwie Ubezpieczeń „Przyszłość”, w którym pracował do wybuchu powstania warszawskiego. Po jego upadku został wysiedlony do Częstochowy, gdzie pracował jako kierownik Miejskiego Obserwatorium Astronomicznego oraz kierownik stacji meteorologicznej Państwowego Instytutu Hydrologiczno-Meteorologicznego.

Okres powojenny

Do Warszawy wrócił pod koniec 1945. Pracował przez krótko w Głównym Urzędzie Statystycznym, utrzymując jednak cały czas kontakt z Głównym Urzędem Miar (GUM). Oficjalne zatrudnienie w GUM podjął w połowie 1947 roku jako współpracownik naukowy i przepracował w nim ponad 20 lat do przejścia na emeryturę w 1970 roku. W trakcie swojej pracy w GUM konsultował, a następnie utworzył pracownię pomiarów czasu, która dzisiaj jest Samodzielnym Laboratorium Czasu i Częstotliwości. Zorganizował całą służbę czasu, pomieszczenia laboratoryjne wyposażył w najnowocześniejsze ówcześnie przyrządy pomiarowe (wzorce czasu, chronometry cylindryczne itp). Dzięki niemu od 1952 roku sygnał czasu nadawany jest z GUM (wcześniej - z Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Warszawskiego i Uniwersytetu Jagiellońskiego).

Był aktywnym miłośnikiem astronomii: był członkiem Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii od 1927 roku, w latach 1964–1979 był członkiem Zarządu Głównego, w latach 1979–1983 członkiem Głównej Rady Naukowej PTMA, a w latach 1966–1976 pełnił funkcję prezesa Oddziału Warszawskiego PTMA. W latach 1965-1982 był redaktorem naczelnym czasopisma astronomicznego Urania.

Został pochowany na cmentarzu ewangelicko-augsburskim w Warszawie (aleja 36, grób 24).

Książki i artykuły

• M. Bielicki, S. Domańska, W. Opalski, L. Zajdler, Efemeryda komety Daniel'a (1909 IV), [w:] „Uranja" 1929, nr 5/6, s. 70-72.
• Wyznaczanie dokładnego czasu za pomocą lunety południowej, [w:] „Uranja" 1932, nr 3, s. 43-47.
• Dzieje zegara, 1956, 1977, 1980
• Atlantyda, 1963, 1967, 1972, 1981, tłumaczona na język rosyjski, czeski i słowacki.
• 50 lat naszego Towarzystwa, [w:] „Urania" 1972, nr 2, s. 34-45.
• 50 lat sygnału czasu w Polskim Radiu, [w:] „Urania" 1978, nr 10, s. 301-307.
• Na marginesie sześćdziesięciolecia „Uranii", [w:] „Urania" 1979, nr 10, s. 305-309.
• Spójrzmy w niebo, [w:] „Urania" 1985, nr 7/8, s. 197-201.
• Ziemska rachuba czasu, [w:] „Urania" 1985, nr 7/8, s. 201-206.
• Kometa Halleya i katastrofa Atlantydy, [w:] „Urania" 1985, nr 7/8, s. 207-211.
• Planety, Gwiazdy, Wszechświat (współautor: Tadeusz Zbigniew Dworak, KAW 1989 ISBN 83-03-02491-4)

Order, odznaczenia i wyróżnienia

• Medal 10-lecia Polski Ludowej, 1955
• Złoty Krzyż Zasługi, 1970
• Zasłużony Działacz Kultury, 1971
• Złota Odznaka Honorowa PTMA, 1971
• Medal Kopernikowski, 1973
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, 1975
• tytuł Honorowego Członka PTMA, 1985.

Bibliografia

• Krzysztof Ziołkowski. Ludwik Zajdler 1905-1985. „Urania”. nr 7–8, s. 194–197, 1985. ISSN 0042-0794. [dostęp 2020-04-24]. 
• Magdalena Klarner-Śniadowska, Barbara Piotrowska, Słownik biograficzny pracowników Głównego Urzędu Miar, wyd. 2, Warszawa: Główny Urząd Miar, 2019, s. 220-221.