Mączniak rzekomy krzyżowych
Mączniak rzekomy krzyżowych[1], mączniak rzekomy kapustowatych[2] lub mączniak rzekomy roślin kapustnych[3] (ang. downy mildew of brassicas, downy mildew of cabbage, downy mildew of rape, downy mildew of turnip[4]) – choroba roślin z rodziny kapustowatych (Brassicaceae) wywołana przez Hyaloperonospora brassicae i Hyaloperonospora parasitica[1]. Są to organizmy grzybopodobne zaliczane do lęgniowców, a wywołana przez nie choroba należy do grupy chorób zwanych mączniakami rzekomymi[2].
Występowanie i szkodliwość
[edytuj | edytuj kod]W dotychczasowych opracowaniach jako sprawca choroby wymieniany był H. parasitica[5][3], ale gatunek ten został rozbity na kilka innych i obecnie za sprawcę chorób wywołujących mączniaka rzekomego u rodzajów kapusta (Brassica), rzodkiew (Raphanus) i gorczyca (Sinapis) uważa się H. brassicae[6]. Patogen ten występuje we wszystkich rejonach uprawy roślin kapustowatych na świecie{[7]. Atakuj rzepak i kapustę, a także wiele dziko rosnących roślin z rodziny kapustowatych. W uprawach choroba jest szczególnie groźna dla rzepaku i siewek roślin kapustowatych. Rzadko zdarza się całkowite obumarcie siewek, jednak obumarcie części liści osłabia rośliny i skutkuje zmniejszeniem plonu[3]. Ponadto u kapusty porażone liście są dodatkowo zasiedlane przez bakterie z rodzaju Erwinia i niektóre gatunki grzybów, co powoduje późniejsze gnicie główek. Może ono następować jeszcze na polu, lub później, w okresie ich przechowywania[5].
Nawet przy sprzyjających patogenowi warunkach mączniak rzekomy kapustnych nie występuje w formie epidemii, większość uprawianych odmian posiada bowiem dużą odporność na tę chorobę. Czynnikiem osłabiającym tę odporność jest zbyt słabe nawożenie potasowe[5].
Objawy
[edytuj | edytuj kod]Choroba poraża rośliny w różnych fazach rozwojowych. Dostrzegalnymi jej objawami są plamy na nadziemnych częściach roślin, głównie na liściach i liścieniach. Początkowo są one żółte, chlorotyczne, potem brunatne. W rejonie tych plam na dolnej stronie liści tworzy się początkowo biały, potem szary nalot. Silnie porażone liście i liścienie obumierają. Szczególnie podatne na infekcję są liście starsze[5].
Etiologia i epidemiologia
[edytuj | edytuj kod]Źródłem infekcji pierwotnej są oospory zimujące w glebie na porażonych, obumarłych resztkach roślin, a czasami także w okrywach nasion. Czasami mogą także zimować strzępki patogenów (np. na liściach rzepaku ozimego). W sezonie wegetacyjnym na porażonych roślinach wytwarzane są zarodniki sporangialne, które rozprzestrzeniają chorobę dokonując infekcji wtórnych[5]. Zarodniki te zachowują żywotność przez kilka dni, a rozprzestrzeniają się i dokonują infekcji podczas deszczowej pogody. Przy temperaturze wynoszącej 15–20 °C cykl rozwojowy od infekcji do wytworzenia zarodników sporangialnych trwa zaledwie 3–4 dni[3].
Ochrona
[edytuj | edytuj kod]Zapobiega się chorobie lub ogranicza ją poprzez głębokie przyorywanie resztek pożniwnych i przestrzeganie płodozmianu. Przy produkcji rozsady należy unikać nadmiernej wilgotności powietrza poprzez przestrzeganie właściwego rozstawu rzędów i gęstości siewu, wietrzenie pomieszczeń i zwalczanie chwastów. Opryskiwanie stosuje się tylko w razie konieczności. W tym celu do opryskiwania rozsady stosuje się fungicydy ditiokarbaminianowe, tiokarbamylowe, z grupy pochodnych amidooksynu cyjanooctowego, fenyloamidowe i strobilurinowe, a na plantacjach nasiennych fungicydy chloronitrylowe[5].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b Zbigniew Borecki, Małgorzata Solenberg (red.), Polskie nazwy chorób roślin uprawnych, wyd. 2, Poznań: Polskie Towarzystwo Fitopatologiczne, 2017, ISBN 978-83-948769-0-6.
- ↑ a b Joanna Marcinkowska, Oznaczanie rodzajów grzybów sensu lato ważnych w fitopatologii, Warszawa: PWRiL, 2012, ISBN 978-83-09-01048-7.
- ↑ a b c d Zofia Fiedorow, Barbara Gołębniak, Zbigniew Weber, Choroby roślin rolniczych, Poznań: Wyd. AR Augusta Cieszkowskiego w Poznaniu, 2008, ISBN 978-83-7160-468-3.
- ↑ EPPO Global Database [online] [dostęp 2018-02-27].
- ↑ a b c d e f Selim Kryczyński, Zbigniew Weber (red.), Fitopatologia. Choroby roślin uprawnych, t. 2, Poznań: PWRiL, 2011, s. 251,252, ISBN 978-83-09-01077-7.
- ↑ J.J. Hladilova. Downy Mildew Caused By Hyaloperonospora (Peronospora) spp. on Wild Rocket (Diplotaxis tenuifolia) and Other Crops from Brassicaceae Family [online] [dostęp 2015-12-16] (ang.).
- ↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2018-02-27].