Ndre Zadeja

Błogosławiony
Andrzej Zadeja
Ndre Zadeja
	prezbiter i męczennik
Data i miejsce urodzenia	3 listopada 1891 ; Szkodra
Data i miejsce śmierci	25 marca 1945 ; Szkodra
Czczony przez	Kościół katolicki
Beatyfikacja	5 listopada 2016; katedra Świętego Szczepana w Szkodrze; przez Franciszka

Ndre Zadeja (ur. 3 listopada 1891 w Szkodrze, zm. 25 marca 1945 tamże^[1]) – albański duchowny katolicki i pisarz, autor dramatów, więzień sumienia, błogosławiony Kościoła katolickiego.

Życiorys

Syn Gjoniego i Luçi (z d. Fishta). Początkowo uczył się w szkole włoskiej, a następnie w Seminarium Papieskim w Szkodrze^[2]. W latach 1913–1916 studiował teologię w Innsbrucku, ale studia przerwał z przyczyn zdrowotnych^[1]. 24 kwietnia 1916 został wyświęcony na księdza. Pracował początkowo jako sekretarz arcybiskupa Jaka Sereggiego w Szkodrze^[1]. W 1922 został mianowany proboszczem w parafii Mali të Jushi^[2]. W kolejnych latach pracował w parafiach Bogë i Shkrel. W 1934 został skierowany do parafii Sheldi, w której pracował do 1945^[1]. W tym czasie współpracował z ks. Lekiem Sirdanim, zbierając pieśni ludowe z północnej Albanii.

W 1945 ukrywał na terenie swojej parafii ks. Lazëra Shantoję. Aresztowany 4 lutego 1945 przez funkcjonariuszy Sigurimi, został poddany torturom^[1]. 25 marca 1945 rozstrzelany bez sądu pod murem cmentarza katolickiego Rrmajt w Szkodrze^[3].

Zadeja znalazł się w gronie 38 albańskich duchownych, którzy 5 listopada 2016 w Szkodrze zostali ogłoszeni błogosławionymi. Beatyfikacja duchownych, którzy zginęli „in odium fidei” została zaaprobowana przez papieża Franciszka 26 kwietnia 2016^[4].

Imię Ndre Zadei noszą ulice w Szkodrze i w zachodniej części Tirany (dzielnica Sharre).

Twórczość literacka

Oprócz utworów poetyckich Zadeja jest także autorem kilku dramatów o tematyce patriotycznej^[3]. W 1919, w czasie, kiedy toczyła się bitwa o Wlorę odbyła się premiera melodramatu Ora e Shqypnis (Godzina Albanii)^[5]. Kolejne dramaty Hijet e zeza (Czarne cienie, 1921), Rozafa (1926) i Rrrethimi e Shkodres (Oblężenie Szkodry) Zadeja poświęcił kwestii jedności Albańczyków w obliczu zagrożenia zewnętrznego. W 1936 miała miejsce premiera ostatniego dramatu Zadei Ruba e kuqe (Czerwona chusta).

Publikacje

2000: Ora e Shqypnisë : melodramë kombëtare (wydanie pośmiertne)

Uwagi

↑ W imieniu Papieża, kard. Angelo Amato (prefekt Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych).

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e Robert Elsie: A Biographical Dictionary of Albanian History. New York: I.B. Tauris, 2012, s. 494. ISBN 978-1-78076-431-3.
↑ ^a ^b I Lumi Dom Ndré Zadeja, martir, prift, poet e atdhetar i flakët [online], vaticannews.va (alb.).
↑ ^a ^b Çelo Hoxha: Fjalor Enciklopedik i Viktimave te Terrorit Komunist, tom IX. Tirana: 2020, s. 133–134. ISBN 978-9928-168-01-6. (alb.).
↑ Albanian church awaits beatification of 38 communist-era martyrs = 2018-07-12 [online], catholicphilly.com (ang.).
↑ W 2000 w Szkodrze ukazało się nowe wydanie dramatu, w opracowaniu Koleca Çefy.

Bibliografia

Markus Peters: Geschichte der Katholischen Kirche in Albanien 1919 – 1993. Harrassowitz Verlag, Wiesbaden: 2003. ISBN 3-447-04784-4. (niem.).
Atdhetari e poeti Ndre Zadeja. gazetadielli.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-11-15)].
Biogram duchownego na stronie archidiecezji szkoderskiej
Dom Ndre Zadeja në 120 vjetorin e lindjes
Utwory poetyckie Ndre Zadei. radiandradi.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-11-14)].

[uwaga1-1] W imieniu Papieża, kard. Angelo Amato (prefekt Kongregacji Spraw Kanonizacyjnych).

[elsie-2] Robert Elsie: A Biographical Dictionary of Albanian History. New York: I.B. Tauris, 2012, s. 494. ISBN 978-1-78076-431-3.

[vatican-3] I Lumi Dom Ndré Zadeja, martir, prift, poet e atdhetar i flakët [online], vaticannews.va (alb.).

[hoxha-4] Çelo Hoxha: Fjalor Enciklopedik i Viktimave te Terrorit Komunist, tom IX. Tirana: 2020, s. 133–134. ISBN 978-9928-168-01-6. (alb.).

[catholic-5] Albanian church awaits beatification of 38 communist-era martyrs = 2018-07-12 [online], catholicphilly.com (ang.).

[6] W 2000 w Szkodrze ukazało się nowe wydanie dramatu, w opracowaniu Koleca Çefy.

[a]

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]