Orzesznica leszczynowa
| Muscardinus avellanarius[1] | |
| (Linnaeus, 1758) | |
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Nadgromada | |
| Gromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Podrodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
orzesznica leszczynowa |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |
 | |
| Zasięg występowania | |
| |
Orzesznica leszczynowa[3], orzesznica[4][5] (Muscardinus avellanarius) – gatunek niewielkiego, rudego gryzonia z rodziny popielicowatych, jedynego żyjącego współcześnie przedstawiciela rodzaju orzesznica (Muscardinus), mieszkającego w lasach. Żywi się orzechami, jagodami i żołędziami.
Nazewnictwo
[edytuj | edytuj kod]W polskiej literaturze zoologicznej gatunek Muscardinus avellanarius był oznaczany nazwą „orzesznica”[4][5]. W wydanej w 2015 roku przez Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk publikacji „Polskie nazewnictwo ssaków świata” gatunkowi nadano nazwę „orzesznica leszczynowa”, rezerwując nazwę „orzesznica” dla rodzaju tych gryzoni[3].
Wygląd
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała 6–9 cm, długość ogona 5–8 cm, masa ciała 9–23 g. Grzbiet ma brązowo-szary ubarwienie rude, spód ciała jest kremowy. Przejście między tymi barwami jest stopniowe.
Występowanie
[edytuj | edytuj kod]Orzesznica leszczynowa występuje od Wielkiej Brytanii poprzez Francję aż do zachodniej Rosji. Na północy zamieszkuje tylko południową część Szwecji[6][2]. W Polsce być może występuje na całym jej terytorium, ale najliczniejsza jest w południowo-wschodniej i południowej części kraju; brak jest jakichkolwiek znanych stanowisk (również historycznych) z Pomorza Środkowego i Pomorza Gdańskiego. Lokalnie może być gatunkiem bardzo rzadkim – w środkowej Wielkopolsce znane jest tylko jedno stanowisko tego gatunku w okolicach Promna.
Siedlisko
[edytuj | edytuj kod]Występuje głównie w lasach i większych zadrzewieniach, szczególnie preferuje zarośla leszczynowe. W lasach przebywa najczęściej w warstwie podszytu.
Tryb życia
[edytuj | edytuj kod]Prowadzi nocny tryb życia. W dzień przebywa w wybudowanych przez siebie gniazdach. Buduje dwa rodzaje gniazd. Jedno z nich to gniazdo lęgowe. Ma ono jedno tylko wejście, jest umieszczone nisko nad ziemią w gęstych krzakach i miękko wyścielone. Drugi typ gniazda służy jej jako dzienna kryjówka. Jest ono zbudowane mniej starannie i umieszczone wyżej. Na zimę zapada w sen zimowy, trwający od października do początku kwietnia. Żywi się przede wszystkim pokarmem roślinnym – jagodami i innymi owocami, żołędziami, orzechami, nasionami buka. Oprócz tego zjada też pewne ilości owadów.
Rozród
[edytuj | edytuj kod]Ciąża trwa około 4 tygodnie. W ciągu roku samica rodzi 2 mioty, w każdym od 1 do 7 młodych. Młode rodzą się ślepe, oczy otwierają dopiero po 18 dniach, Mlekiem matki żywią się przez miesiąc, a usamodzielniają się po 6 tygodniach. Żyją 3–4 lata.
Ochrona
[edytuj | edytuj kod]W Polsce podlega ścisłej ochronie gatunkowej[7].
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Muscardinus avellanarius, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Muscardinus avellanarius, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk, 2015, s. 297. ISBN 978-83-88147-15-9.
- ↑ a b Kazimierz Kowalski (redaktor naukowy), Adam Krzanowski, Henryk Kubiak, G. Rzebik-Kowalska, L. Sych: Mały słownik zoologiczny: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991. ISBN 83-214-0637-8.
- ↑ a b Zygmunt Kraczkiewicz: SSAKI. Wrocław: Polskie Towarzystwo Zoologiczne – Komisja Nazewnictwa Zwierząt Kręgowych, 1968, s. 81, seria: Polskie nazewnictwo zoologiczne.
- ↑ Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Muscardinus avellanarius. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 12 grudnia 2009]
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2014 r. poz. 1348).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Włodzimierz Serafiński: Ssaki Polski. Atlas. Elżbieta Fido-Drużyńska (ilustracje). Warszawa: Wyd. Szkolne i Ped., 1995. ISBN 83-02-04976-X.