Osa (rzeka)
 Osa na północ od Grudziądza | |||||||||||||||||||
| Kontynent | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Państwo | |||||||||||||||||||
| Lokalizacja |
Województwo warmińsko-mazurskie | ||||||||||||||||||
| Rzeka | |||||||||||||||||||
| Długość | 96,2 km | ||||||||||||||||||
| Spadek |
0,94‰ | ||||||||||||||||||
| Powierzchnia zlewni |
1594,5 km² | ||||||||||||||||||
| Średni przepływ |
2,5 m³/s na granicy województw | ||||||||||||||||||
| Źródło | |||||||||||||||||||
| Miejsce | jezioro Perkun, na pn. od Iławy | ||||||||||||||||||
| Wysokość |
108,9 m n.p.m. | ||||||||||||||||||
| Współrzędne | |||||||||||||||||||
| Ujście | |||||||||||||||||||
| Recypient | Wisła | ||||||||||||||||||
| Miejsce |
w Kotlinie Grudziądzkiej, we wsi Zakurzewo | ||||||||||||||||||
| Wysokość |
18 m n.p.m. | ||||||||||||||||||
| Współrzędne | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego  | |||||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||||||
Osa (także pol. i niem. Ossa) – rzeka II rzędu w północnej Polsce o długości 96,2 km i dorzeczu 1594,5 km², prawy dopływ dolnej Wisły. Wypływa na Pojezierzu Iławskim z jeziora Perkun i kieruje się na południe, przepływa przez jeziora: Osa, Gardzień, Szymbarskie, Ząbrowskie, Popówko, Trupel i Płowęż, uchodzi do Wisły koło Zakurzewa, na północ od Grudziądza. Przy ujściu na wysokim wzgórzu (68,1 m n.p.m.) tuż przy skarpie wiślanej, od północy i wschodu opływa cytadelę grudziądzką[1].
W okolicach Grudziądza charakterystyczne dla Osy są cofki.
Zlewnia posiada zróżnicowaną rzeźbę terenu, charakteryzuje się gęstą siecią hydrologiczną i występowaniem wielu jezior. Zlewnia jest głównie zbudowana z glin zwałowych i piasków sandrowych. W podmokłych obniżeniach terenu występują torfy. Większość zlewni zajmują gleby brunatne wyługowane, a w niewielkich płatach gleby brunatne właściwe, bielicowe i hydrogeniczne. Pod względem struktury użytkowania gruntu 50% stanowią lasy, pozostała część to głównie grunty rolne[1].
Osa w 2003 roku na prawie całej swojej długości prowadziła wody pozaklasowe[1].
Rzeka była wzmiankowana już w 1222 r. jako północna granica ziemi chełmińskiej, będąc tym samym granicą między ówczesnym Mazowszem i Prusami. W latach 1920–1939 jej środkowym odcinkiem biegła granica Polski i Prus Wschodnich.
Ochrona przyrody
[edytuj | edytuj kod]Osa wraz z nurtem przepływa przez następujące formy ochrony[2]:
- Park Krajobrazowy Pojezierza Iławskiego
- Obszar Chronionego Krajobrazu Pojezierza Iławskiego
- Obszar Chronionego Krajobrazu Jeziora Goryńskiego
- Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Osy i Gardęgi
- Rezerwat przyrody Dolina Osy
- Obszar Chronionego Krajobrazu Strefy Krawędziowej Doliny Wisły.
- Park Krajobrazowy Góry Łosiowe
Miejscowości nad Osą
[edytuj | edytuj kod]- Gardzień
- Szymbark
- Ząbrowo
- Zazdrość
- Czachówki
- Biskupiec
- Osówko
- Płowężek
- Mędrzyce
- Świecie nad Osą
- Słupski Młyn
- Rogóźno-Zamek
- Owczarki
- Zakurzewo
- Mózgowo
- Gałdowo
- Grudziądz
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]- rzeki Polski
- Łasinka (rzeka)
- Gardęga (rzeka)
- Mała Osa
- Młynówka (dopływ Osy)
- Kanał Trynka
- Rzeki Polski
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Program Ochrony Środowiska Gminy Iława na lata 2011–2014 z perspektywą na lata 2015– 2018. bip.warmia.mazury.pl, 29 grudnia 2011. s. 128. [dostęp 2013-11-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-02)].
- ↑ Geoserwis GDOŚ. [dostęp 2013-11-29].