Pałac Burgallera w Rzeszowie

Pałac Burgallera
	nr rej. A – 334 (z 22 VIII 1968)
	; Fasada pałacu od strony Zamkowej
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Miejscowość	Rzeszów
Adres	Zamkowa 1
Typ budynku	pałac/willa
Styl architektoniczny	klasycyzm
Architekt	Burgaller
Kondygnacje	2 + piwnice
Rozpoczęcie budowy	1818
Ukończenie budowy	1823
Ważniejsze przebudowy	1889
Pierwszy właściciel	Burgaller
Obecny właściciel	Polskie Radio Rzeszów
	Położenie na mapie Polski Pałac Burgallera
	Położenie na mapie województwa podkarpackiego Pałac Burgallera
	Położenie na mapie Rzeszowa Pałac Burgallera
	50°02′04″N 22°00′34″E/50,034444 22,009444
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Pałac Burgallera (zwany czasem willą lub domem) – zabytkowy dom wraz z ogrodem znajdujący się u zbiegu ulic Zamkowej, 3 Maja oraz alei Lubomirskich. Budynek posiada status zabytku rejestrowego, wpisanego do ewidencji w latach 60. Obecnie mieści się tu siedziba Polskiego Radia Rzeszów.

Pałac ten jest przykładem nowego trendu w budownictwie, jaki miał miejsce w Rzeszowie po I rozbiorze Polski. Nowo przybyli z Austrii architekci czy budowniczy projektowali z reguły budynki 2-piętrowe, prawie zawsze murowane. Jednym z nich najprawdopodobniej był Burgaller. Z powodu niezachowanych do dziś akt miejskich o jego postaci nie wiadomo zbyt wiele^[a]. Wedle kronik parafialnych był on budowniczym. Dlatego też należy przypuszczać, że zaprojektował sam dla siebie dom w bardzo dogodnej lokalizacji. Na fragmentarycznym planie miasta (Ideal Plan des südlicher Theiles der Stadt) z 1828 roku posesja wraz z domem figuruje jako własność pani Burgallerowej i nosi nr 385. Dom powstał po parcelacji zamkowego ogrodu przy nowo powstałej ulicy. Wpisuje się on w nurt budowy tzw. "dworku pod blachą".

Budynek jest w swej formie prosty, wzniesiony na planie regularnego prostokąta. Charakteryzuje go zachowawcza skromność i dobre proporcje. Cechą charakterystyczną są staromodne sklepienia piwnic, analogiczne do tych występujących w rzeszowskich kamienicach w XVII wieku, które sugerują wcześniejszą metrykę budynku, badania jednak wykluczają taką możliwość. Willa przetrwała prawie wiek bez większych zmian, do czasu, gdy w 1910 T. Tekielski zaprojektował przewiązek do wybudowanej w 1902 roku kamienicy Towarzystwa Wzajemnych Ubezpieczeń. Generalny remont dom przeszedł w latach 80., natomiast zniszczoną przewiązkę zrekonstruowano w 2000 roku.

Uwagi

↑ dr Johann Burggaller, w drugiej dekadzie XIX wieku był adiunktem II wydziału Galizische Provinzial Baudirektion, odpowiedzialny między innymi za powstanie pierwszych budynków w Krynicy (np. Pawilon nad głównym źródłem)

Zobacz też

Bibliografia

Kiryk, F. (red.), Dzieje Rzeszowa t. II, Rzeszów 1998
Hennig, W., Ewidencja zabytków architektury, budownictwa, urbanistyki i archeologii dla miasta Rzeszowa [1]

[1] r Johann Burggaller, w drugiej dekadzie XIX wieku był adiunktem II wydziału Galizische Provinzial Baudirektion, odpowiedzialny między innymi za powstanie pierwszych budynków w Krynicy (np. Pawilon nad głównym źródłem)

[a]