Palpata
| Palpata | |
| Rouse et Fauchald, 1997 | |
 Hermodice carunculata z grupy Aciculata | |
 Spirobranchus giganteus z grupy Canalipalpata | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Gromada | |
| Podgromada |
Palpata |
Palpata – takson pierścienic z gromady wieloszczetów, zwykle wyodrębniany w randze podgromady.
Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]Tradycyjnie wieloszczety dzieli się na podgromady błędków i osiadków[1][2][3][4]. Wielu autorów powątpiewając w naturalność takich taksonów rezygnowała z wyróżniania podgromad i dzieliła wieloszczety bezpośrednio na rzędy[4], np. w systemie Rodneya Phillipsa Dalesa z 1962 roku było to 14 rzędów[5], w systemie Kristiana Fauchalda z 1977 roku 17 rzędów[6], w systemie Mariana H. Pettibone’a z 1982 roku 25 rzędów[7], a w systemie Gesy Hartmann-Schröder z 1996 roku 22 rzędy[8].
W 1997 roku Greg W. Rouse i Kristian Fauchald na podstawie morfologicznych analiz kladystycznych wprowadzili inny podział wieloszczetów, wyróżniając w ich obrębie klady Scolecida i Palpata, ten drugi dzieląc na klady Canalipalpata i Aciculata[9]. Scolecida i Palpata nadano następnie rangi podgromad. Do Palpata zaliczono większość rodzin wieloszczetów[2]. Szczegółowy podział Palpata wprowadzony przez Rouse’a i Fauchalda prezentował się następująco po uwzględnieniu rang[9][2]:
- nadrząd: Aciculata
- rząd: Eunicida
- rząd: Phyllodocida
- rodziny: Acoetidae, Alciopidae, Aphroditidae, Chrysopetalidae, Eulepethidae, Glyceridae, Goniadidae, Hesionidae, Ichthyotomidae, lospilidae, Lacydoniidae, Lopadorhynchidae, Myzostomidae, Nautillienellidae, Nephtyidae, Nereididae, Paralacydoniidae, Pholoidae, Phyllodocidae, Pilargidae, Pisionidae, Polynoidae, Pontodoridae, Sigalionidae, Sphaerodoridae, Syllidae, Typhloscolecidae, Tomopteridae
- rząd: Aciculata incertae sedis
- rodziny: Aberrantidae, Nerillidae, Spintheridae
- nadrząd: Canalipalpata
- rząd: Sabellida
- rodziny: Oweniidae, Siboglinidae, Sabellidae, Sabellariidae, Serpulidae
- rząd: Spionida
- rząd: Terebellida
- rząd: Canalipalpata incertae sedis
- rodziny: Polygordiidae, Protodrilidae, Protodriloididae, Saccocirridae
- rząd: Sabellida
Synapomorfią tak zdefiniowanych Palpata ma być obecność na prostomium pary przydatków zwanej głaszczkami, z zastrzeżeniem że uniknęły zatraceniu u Lumbrineridae[9]. Dowodów na rzecz homologiczności głaszczków wieloszczetów dostarczyły zwłaszcza prace Larsa Orrhage’a z lat 1966–1996 poświęcone głównie anatomii ich układu nerwowego[10][11][12][13][14][15]. Sami jednak kreatorzy Palpata zauważają, że głaszczki mogą być synapomorfią wszystkich wieloszczetów, a ich wtórny zanik nastąpił również u Scolecida, o czym świadczyć może wykrycie u niektórych rodzin Scolecida szczątkowych nerwów głaszczkowych[9][13].
Naturalność podziału na Palpata i Scolecida ostatecznie odrzucono na podstawie molekularnych analiz filogenetycznych z XXI wieku. Tak w molekularnej analizie filogenetycznej Torstena H. Strucka i innych z 2007 roku, jak i w molekularno-morfologicznej analizie filogenetycznej Jana Zrzavego i współpracowników z 2009 roku przedstawiciele Scolecida zagnieżdżają się w trzech różnych miejscach w obrębie kladogramu Palpata. U obu autorów w ich obrębie zagnieżdżają się także siodełkowce, szczetnice i sikwiaki[16][17], a oprócz tego Aphanoneura u Zrzavego i innych (2009)[17]. Według stanu na 2021 rok World Polychaeta database listuje Palpata jako nomen dubium[18].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Czesław Jura: Bezkręgowce: podstawy morfologii funkcjonalnej, systematyki i filogenezy. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2007. ISBN 978-83-01-14595-8.
- ↑ a b c Jacek Siciński: Typ: pierścienice – Annelida. W: Czesław Błaszak: Zoologia. Tom 1. Bezkręgowce. Wtórojamowce bez stawonogów. Część 2. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2013, s. 601-684. ISBN 978-83-01-17336-4.
- ↑ Mały słownik zoologiczny. Bezkręgowce. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1984. ISBN 83-214-0428-6.
- ↑ a b Gregory W. Rouse, Kristian Fauchald. Recent views on the status, delineation, and classification of the Annelida. „American Zoologist”. 38 (6), s. 953–964, 1998. DOI: 10.1093/icb/38.6.953.
- ↑ R.P. Dales. The polychaete stomadeum and the interrelationships of the families of the Polychaeta. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 139, s. 289-328, 1962.
- ↑ Kristian Fauchald: The Polychaete Worms. Definitions and Keys to the Orders, Families and Genera. Natural History Museum of Los Angeles County, The Allan Hancook Fundation (University of Southern California), 1977.
- ↑ M.H. Pettibone, Annelida, [w:] S.P. Parker (red.), Synopsis and classification of living organisms, Vol. 2, New York: McGraw-Hill Book Co, 1982, s. 1-43,.
- ↑ G. Hartmann-Schroder: Annelida, Borstenwiirmer, Polychaeta. Jena: Gustav Fischer, 1996.
- ↑ a b c d G.W. Rouse, K. Fauchald. Cladistics and polychaetes. „Zoologica Scripta”. 26 (2), s. 139-204, 1997. DOI: 10.1111/j.1463-6409.1997.tb00412.x.
- ↑ Lars Orrhage. Über die Anatomie des zentralen Nervensystemes der sedentären Polychaeten. „Arkiv för zoologi”. 19, s. 99-133, 1966.
- ↑ Lars Orrhage. On the structure and homologues of the anterior end of the polychaete families Sabellidae and Serpulidae. „Zoomorphology”. 96, s. 113-168, 1980.
- ↑ Lars Orrhage. On the innervation and homologues of the cephalic appendages of the Aphroditacea (Polychaeta). „Acta Zoologica (Stockholm)”. 72, s. 233-246, 1991.
- ↑ a b Lars Orrhage. On the microanatomy of the cephalic nervous system of Nereidae (Polychaeta) with a preliminary discussion of some earlier theories on the segmentation of the polychaete brain. „Acta Zoologica (Stockholm)”. 74, s. 145-172, 1993.
- ↑ Lars Orrhage. On the innervation and homologues of the anterior end appendages of the Eunicea (Polychaeta), with a tentative outline of a fundamental constitution of the cephalic nervous system of the polychaetes. „Acta Zoologica (Stockholm)”. 76, s. 229-248, 1995.
- ↑ Lars Orrhage. On the microanatomy of the brain and the innervation and homologues of the cephalic appendages of Hesionidae and Syllidae. „Acta Zoologica (Stockholm)”. 77, s. 137-151, 1996.
- ↑ Torsten H. Struck, Nancy Schult, Tiffany Kusen, Emily Hickman, Christoph Bleidorn, Damhnait McHugh, Kenneth M. Halanych. Annelid phylogeny and the status of Sipuncula and Echiura. „BMC Evolutionary Biology”. 7 (57), s. 1-11, 2007. DOI: 10.1186/1471-2148-7-57.
- ↑ a b Jan Zrzavy, Pavel Ríha, Lubomír Piálek, Jan Janouškovec. Phylogeny of Annelida (Lophotrochozoa): Total-evidence analysis of morphology and six genes. „BMC Evolutionary Biology”. 9 (1), s. 189, 2009. DOI: 10.1186/1471-2148-9-189.
- ↑ G. Read, K. Fauchald: Palpata. [w:] World Polychaeta database (World Register of Marine Species) [on-line]. [dostęp 2021-11-21].