Partia stulecia

Partia stulecia, gra stulecia – określenie partii szachowej, rozegranej 17 października 1956 roku między Donaldem Byrnem a Bobby Fischerem w Nowym Jorku. Autorem określenia był redaktor „Chess Review”, Hans Kmoch, który zwrócił uwagę na bardzo dojrzałą grę kombinacyjną trzynastoletniego Fischera.

Tło

Partia odbyła się w prestiżowym Marshall Chess Club w ramach turnieju Rosenwald Memorial. Fischer został zaproszony do rozgrywek z uwagi na jego triumf w mistrzostwach USA juniorów trzy miesiące wcześniej i był to jego pierwszy poważny turniej seniorski. W siódmej rundzie Fischer miał zagrać z Byrnem, dawnym mistrzem USA, którego grę cechowała agresywność. Do tego momentu Fischer odniósł w turnieju trzy remisy i trzykrotnie przegrał, z kolei Byrne pokonał wcześniej m.in. Samuela Reshevsky'ego. Byrne grał białymi, a Fischer czarnymi.

Przebieg partii

Źródła komentarzy: chessgames.com, chess.com

	a	b	c	d	e	f	g	h
8									8
7									7
6									6
5									5
4									4
3									3
2									2
1									1
	a	b	c	d	e	f	g	h

11. Gg5?

Białe: Donald Byrne

Czarne: Bobby Fischer

Otwarcie: Obrona Grünfelda, D92

	a	b	c	d	e	f	g	h
8									8
7									7
6									6
5									5
4									4
3									3
2									2
1									1
	a	b	c	d	e	f	g	h

17. … Ge6!!

1. Sf3 Sf6 2. c4 g6 3. Sc3 Gg7

Fischer pozwala Byrne'owi opanować centrum pionami, w zamian fianchettując gońca z zamiarem rozwoju innych figur.

	a	b	c	d	e	f	g	h
8									8
7									7
6									6
5									5
4									4
3									3
2									2
1									1
	a	b	c	d	e	f	g	h

25. … S:d1

4. d4 O-O 5. Gf4 d5

Następuje transpozycja do obrony Grünfelda.

	a	b	c	d	e	f	g	h
8									8
7									7
6									6
5									5
4									4
3									3
2									2
1									1
	a	b	c	d	e	f	g	h

41. … Wc2X

6. Hb3 dc4

Fischer pozbywa się swojego piona z centrum, zmuszając jednak hetmana do zajęcia pola, które można zaatakować.

7. H:c4 c6 8. e4 Sbd7

Bardziej aktywnym ruchem jest 8. … b5, po którym następuje 9. … Ha5.

9. Wd1 Sb6 10. Hc5

Kolejne pole, na którym biały hetman może być zaatakowany. Lepszym posunięciem było 10. Hb3.

10. … Gg4 11. Gg5?

Lepsze byłoby Ge2, po którym nastąpiłaby roszada.

11. … Sa4!!

Fischer oferuje ofiarę skoczka. Na jej przyjęcie Fischer odpowiedziałby … S:e4 z możliwą dalszą grą 13. Hb4 S:g5 14.S:g5 G:d1 15.K:d1 G:d4 16.Hd2 G:f2 i wygraną czarnych.

12. Ha3 S:c3 13. bc3 S:e4!

Fischer wykorzystuje fakt, iż Byrne jeszcze nie zrobił roszady, i otwiera linię e.

14. G:e7 Hb6 15. Gc4

Byrne nie bije wieży z uwagi na możliwe 15. G:f8 G:f8 16. Hb3 S:c3! 17. H:b6 (17. H:c3?? Gb4) ab6 18. Wa1 We8+ 19. Kd2 Se4+ 20. Kc2 S:f2 21. Wg1 Gf5+.

15. … S:c3! 16. Gc5 Wfe8+

Fischer kontynuuje swój plan, szachując króla, który pozostał w centrum.

17. Kf1 Ge6!!

Fischer poświęca hetmana, aby zastosować taktykę młynka i zyskać materiał.

18. G:b6?

Byrne przyjmuje ofiarę hetmana. Jej odrzucenie również mogłoby być problematyczne: 18. G:e6 Hb5+ 19. Kg1 Se2+ 20. Kf1 Sg3+ 21. Kg1 Hf1+ 22. W:f1 Se2X. Z kolei na 18. H:c3 Fischer mógłby odpowiedzieć 18. … H:c5.

18. … G:c4+ 19. Kg1 Se2+ 20. Kf1 Sxd4+ 21. Kg1 Se2+ 22. Kf1 Sc3+ 23. Kg1 ab6 24. Hb4 Wa4! 25. H:b6 S:d1

Za hetmana Fischer otrzymał piona, wieżę i dwa gońce, uzyskując przewagę materialną.

26. h3 W:a2 27. Kh2 S:f2 28. We1 W:e1 29. Hd8+ Gf8 30. S:e1 Gd5 31. Sf3 Se4 32. Hb8 b5

Każda bierka czarnych jest broniona, natomiast hetman białych jest pasywny.

33. h4 h5 34. Se5 Kg7 35. Kg1 Gc5+

Następuje mat forsowny.

36. Kf1 Sg3+ 37. Ke1 Gb4+ 38. Kd1 Gb3+ 39. Kc1 Se2+ 40. Kb1 Sc3+ 41. Kc1 Wc2X

Po partii

Rozgrywka została szeroko doceniona za granicą, między innymi w Wielkiej Brytanii i ZSRR, gdzie Jurij Awerbach pochwalił talent Fischera. Sędzia turnieju, Hans Kmoch, przyznał, że zbierał już wówczas zapisy z partiami Fischera, przyrównując je do wczesnej twórczości Rembrandta.