Sanktuarium Matki Bożej Bolesnej w Jarosławiu
A-19 z dnia 24.11.1948[1] | |||||||||||||||||
kościół parafialny | |||||||||||||||||
Bazylika Matki Bożej Bolesnej | |||||||||||||||||
Państwo | |||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Województwo | |||||||||||||||||
Miejscowość | |||||||||||||||||
Wyznanie | |||||||||||||||||
Kościół | |||||||||||||||||
Bazylika mniejsza • nadający tytuł |
od 1966 | ||||||||||||||||
Wezwanie | |||||||||||||||||
Wspomnienie liturgiczne |
15 września | ||||||||||||||||
Przedmioty szczególnego kultu | |||||||||||||||||
Relikwie |
św. Jana Pawła II, św. Jacka, św. Dominika | ||||||||||||||||
Cudowne wizerunki |
cudowna pieta Matki Bożej Bolesnej | ||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
| |||||||||||||||||
Położenie na mapie Jarosławia | |||||||||||||||||
Położenie na mapie Polski | |||||||||||||||||
Położenie na mapie województwa podkarpackiego | |||||||||||||||||
Położenie na mapie powiatu jarosławskiego | |||||||||||||||||
50°00′59,77″N 22°39′52,37″E/50,016603 22,664547 | |||||||||||||||||
Strona internetowa |
Bazylika Matki Bożej Bolesnej i klasztor dominikanów – zabytkowy kościół rzymskokatolicki znajdujący się przy ul. Dominikańskiej 25 w Jarosławiu. Przy klasztorze funkcjonuje parafia. Obowiązki duszpasterskie pełnią od roku 1777 oo. dominikanie.
Historia kościoła
[edytuj | edytuj kod]Legenda
[edytuj | edytuj kod]Kościół jest miejscem związanym z legendą o cudownym pojawieniu się na polnej gruszy wizerunku Piety. Jarosław był wtedy małym miastem mieszczącym się w obrębie murów miejskich. Trzy drogi, biegnące na północ, południe i zachód, otwierały go na ówczesny świat. Przy jednej z tych dróg, biegnącej w kierunku Krakowa, w sporej odległości od miasta, 20 sierpnia 1381 grupa pasterzy znalazła figurę Matki Boskiej trzymającej na rękach ciało zmarłego Chrystusa.
Prosta figura wykonana przez nieznanego autora z drewna polnej gruszy zadziwiła pasterzy. Nie zastanawiając się długo zabrali ją i przenieśli do kościoła parafialnego w Jarosławiu. Jednak – jak podaje tradycja – w nocy, ku zdumieniu wszystkich, figura powróciła na miejsce skąd zabrali ją pasterze. Dla wszystkich był to znak, że tam ma pozostać.
Na „wzgórzu pobożności” – jak nazwano to miejsce – zbudowano drewnianą kapliczkę, w której umieszczono figurę Matki Bożej, zapewne już wówczas nazwanej Bolesną. Stała się ona celem licznych pielgrzymek, według tradycji modliła się tu m.in. królowa Jadwiga przed legendarną bitwą pod Stubnem w 1387. Liczni pielgrzymi mieli doświadczać tutaj wielu cudów zdziałanych przez wstawiennictwo Matki Bożej.
Kościół
[edytuj | edytuj kod]W 1421 na miejscu drewnianej kapliczki stanął murowany kościółek gotycki. W 1629 przekazany został jezuitom, którzy przy kościele zbudowali kolegium zamiejskie z nowicjatem i przenieśli tam również nauczanie muzyki. Jezuici przebywali tutaj do momentu skasowania ich zakonu przez papieża Klemensa XIV w 1773. Cztery lata później przybyli oo. dominikanie (sprowadzeni z Bochni po pożarze ich klasztoru i kościoła), którzy prowadzą działalność duszpasterską do chwili obecnej.
Obecny kościół powstawał etapami. W latach 1698–1709 wzniesiono nawę z kaplicami, a w latach 1709–1713 prezbiterium, zakrystię i kruchty. Fasada parawanowa z wieżami i obejście wokół prezbiterium ukończone zostały pomiędzy latami 1743–1768, według projektu architekta Pawła Giżyckiego[2].
Latem 1939 matka wicepremiera Eugeniusza Kwiatkowskiego złożyła w kościele jako wotum otrzymany wcześniej Złoty Krzyż Zasługi[3].
W 1966 kościół otrzymał miano bazyliki mniejszej. W 1970 utworzono parafię.
W 2005 r. parafia przeżywała jubileusz 250-lecia koronacji cudownej Piety z udziałem m.in. kardynała Stanisława Nagyiego z Krakowa oraz metropolity przemyskiego arcybiskupa Józefa Michalika. Przez kilka dni w sierpniu 2011 r. celebrowano uroczysty jubileusz 630-lecia znalezienia i obecności figury Matki Bożej Bolesnej z udziałem m.in. arcybiskupa Tadeusza Gocłowskiego z Gdańska oraz kardynała Henryka Gulbinowicza z Wrocławia. 16 października 2010 r. do bazyliki uroczyście wprowadzono relikwie św. Jana Pawła II. Instalacji relikwii dokonał kard. Stanisław Dziwisz, metropolita krakowski. Relikwie zostały umieszczone w ołtarzu Relikwii św.
Grupy i duszpasterstwa przy bazylice M.B. Bolesnej
[edytuj | edytuj kod]- Dominikańskie Duszpasterstwo Młodzieży „Baszta”,
- Stowarzyszenie Rodzin Katolickich,
- III zakon św. Dominika – fraternia Matki Bożej Bolesnej,
- ministranci,
- Arybractwo Straży Honorowej Serca Pana Jezusa,
- BOS (Bank Otwartych Serc),
- Chorążanki i bielanki
- grupa biblijno-dyskusyjna „Tymoteusz”.
- Oaza dorosłych
- Schola Dominikańska
- Wolontariat osób niepełnosprawnych
- Grupa Sykomora
- Stowarzyszenia „Muzyka Dawna”
- Wspólnota Sychem
Przeorowie klasztoru
[edytuj | edytuj kod]Lata | Przeorowie klasztoru | Uwagi |
---|---|---|
1777–1781 | Jan Ewangelista Prochaska | |
1781–1783 | Wiktor Gartner | |
1783–1808 | Bazyli Kędzierski | |
1808–1810 | Albert Borowicz | |
1810–1812 | Grzegorz Jędrzejewski | |
1812–1815 | Chryzostom Dębski | |
1815–1819 | Augustyn Życiński | |
1819–1822 | Justyn Łykowski | |
1822–1823 | Mateusz Żmurczyński | |
1823–1828 | Jakub Grocholski | |
1828–1830 | Chryzostom Dębski | po raz drugi |
1830–1832 | Hipolit Przesłowski | |
1832–1834 | Kajetan Pawłowski | |
1834–1836 | Benedykt Panek | |
1836–1840 | Albert Smarzewski | |
1840–1844 | Klemens Krupiński | |
1844–1846 | Ambroży Waiss | |
1846–1855 | Jakub Grocholski | po raz drugi |
1855–1861 | Dalmacy Ufryjewicz | |
1861–1864 | Donat Piątkowski | |
1864–1867 | Aleksander Mozołowski | |
1867–1870 | Nikodem Glas | |
1870–1873 | Fabian Webelun | |
1873–1880 | Jan Konstantyn Skałuba | |
1880–1884 | Andrzej Górnisiewicz | |
1884–1890 | Jakub Maria Patlewicz | |
1890–1896 | Wincenty Maria Podlewski | Pamiętany za duży wkład w odnowienie świątyni oraz życia religijnego. |
1896–1897 | Jacek Majewski | |
1897–1907 | Wincenty Maria Podlewski | po raz drugi |
1907–1910 | Stanisław Markiewicz | |
1910–1911 | Tomasz Kosior | |
1911 | Florian Bielat | |
1911–1914 | Dominik Krzanowicz | |
1914–1915 | Tomasz Szpunarowicz | |
1915–1916 | Reginald Jadowski | |
1916–1918 | Stanisław Markiewicz | po raz drugi |
1918–1919 | Dominik Kuźnik | |
1919–1921 | Augustyn Peczek | |
1921–1923 | Gabriel Matysiak | |
1923–1925 | Marcin Stręciwlik | |
1925–1930 | Ambroży Komasa | |
1930–1933 | Justyn Spyrłak | |
1933–1937 | Cyryl Markiewicz | |
1937–1938 | Łucjan Józef Wołek | |
1938–1939 | Henryk Jakubiec | (1917).
Prowincjał dominikanów i przeor konwentu w 1938–1939. |
1940–1943 | Andrzej Gmurowski | |
1943–1946 | Łucjan Józef Wołek | po raz drugi |
1946–1949 | Edmund Sochacki | |
1949–1950 | Marian Łanocha | |
1950–1958 | Rajmund Góra | |
1958–1962 | Marek Kras | |
1962–1967 | Emil Nowak | |
1967–1969 | Stanisław Dobecki | |
1969–1972 | Urban Mieczysław Szeremet | |
1972–1981 | Emil Nowak | po raz drugi |
1981–1984 | Bogusław Golak | |
1984–1987 | Emil Nowak | po raz trzeci |
1987–1990 | Eugeniusz Wawrzyniec Wawro | |
1990–1993 | Stanisław Repetowski | |
1993–1999 | Jakub Kruczek | (1962).
Działacz na rzecz dzieci i młodzieży z rodzin ubogich i zagrożonych, twórca przyklasztornej kawiarenki oraz świetlicy, laureat honorowej nagrody burmistrza Jarosławia (1998). |
1999–2005 | Dariusz Kantypowicz | (1937).
Proboszcz parafii w latach 1993–2005. Syndyk prowincji dominikanów. |
2005–2007 | Jakub Kruczek | Po raz 2. W latach 1999–2005 przeor w Krakowie, od maja 2005 ponownie przeor jarosławskiego klasztoru, od czerwca 2005 proboszcz parafii. |
2007–2013 | Jacek Skupień | święcenia kapłańskie przyjął 3 czerwca 2000 r. w Krakowie, przeor konwentu od 22 lutego 2007 r. |
2013–2014 | Lucjan Sobkowicz | W Jarosławiu od 2008 r. W jarosławskim klasztorze pełnił funkcję subprzeora klasztoru, ekonoma i wikariusza parafii. Za jego kadencji Marii spadły dwie korony do misy ołtarzowej[4]. W 2021 roku pracuje w Kapelanii Klasztoru Sióstr Dominikanek[5]. |
2014–2017 | Józef Zborzil | |
2017–2023 | Jacek Skupień | po raz drugi |
od 2023 | Marek Grubka | Przez lata mieszkał i pracował w klasztorze St. Saviour’s w Dublinie i w Sandomierzu, gdzie był dyrektorem Winnicy św. Jakuba oraz duszpasterzem grupy biblijnej, odpowiedzialny za prace archeologiczne i remonty. Przybył z Jamnej, gdzie był twórcą winnicy oraz odprawiał mszę św. w tradycyjnym rycie rzymskim. |
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo podkarpackie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 23 lipca 2024 [dostęp 2010-10-18] .
- ↑ zespół kościelno-klasztorny Jezuitów, ob. Dominikanów, Jarosław - Zabytek.pl [online], zabytek.pl [dostęp 2020-12-15] (pol.).
- ↑ Krzyż Zasługi – votum matki wicepremiera. „Wschód”. Nr 142, s. 3, 6 sierpnia 1939.
- ↑ Katolicka Agencja Informacyjna KAI , Jarosław: cudowna figura Matki Bożej Bolesnej otrzymała nowe korony papieskie | eKAI, eKAI | Portal Katolickiej Agencji Informacyjnej, 30 listopada 1 [dostęp 2021-07-26] .
- ↑ Dominikanie.pl, Kapelan – Mniszki dominikańskie w Świętej Annie [online] [dostęp 2021-07-26] (pol.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Okoń E., Dzieje budowy kościoła jezuickiego na Polu w Jarosławiu [w] ACTA UNIVERSITATIS NICOLAI COPERNICI. Zabytkoznawstwo i konserwatorstwo XXVII — Nauki humanistyczno-społeczne, Toruń, 1996, zeszyt 298, s. 95-123.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Strona klasztoru Dominikanów w Jarosławiu
- Bazylika Matki Bożej Bolesnej w Jarosławiu. jaroslaw.dominikanie.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2006-07-19)].
- Strona Dominikańskiego Duszpasterstwa Młodzieży „Baszta” w Jarosławiu. baszta.jaroslaw.dominikanie.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-06-17)].
- Fundacja „Hereditas Pro Futuro” w Jarosławiu. jaroslaw.dominikanie.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2009-08-20)].
- Opis kościoła na stronie Narodowego Instytutu Dziedzictwa
- Archiwalne widoki i publikacje o kościele w bibliotece Polona
- Architektura I Rzeczypospolitej (województwo ruskie)
- Zabytkowe kościoły w Jarosławiu
- Bazyliki w Polsce
- Świątynie pod wezwaniem Matki Bożej Bolesnej
- Architektura barokowa w województwie podkarpackim
- Współczesne klasztory i konwenty dominikańskie
- Kościoły rzymskokatolickie w Jarosławiu
- Klasztory i kościoły dominikańskie w Polsce
- Zabytkowe klasztory katolickie w województwie podkarpackim