Schronisko na Przełęczy Wyszkowskiej
48°42′10″N 23°38′04″E/48,702778 23,634444
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Pasmo | |
| Wysokość |
940 m n.p.m. |
| Data otwarcia |
grudzień 1935 |
| Data zamknięcia |
1939 |
| Właściciel |
Oddział Lwowski PTT |
Położenie na mapie Karpat  | |
Położenie na mapie Beskidów Wschodnich  | |
Położenie na mapie Gorganów  | |
| 48°42′10″N 23°38′04″E/48,702778 23,634444
| |
Schronisko PTT na Przełęczy Wyszkowskiej – nieistniejące obecnie schronisko turystyczne Oddziału Lwowskiego Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego. Położone było na granicy Bieszczadów a Gorganów na wysokości 940 m n.p.m.[1], w bezpośrednim sąsiedztwie granicy polsko-czechosłowackiej (w 1939 polsko-węgierskiej).
Historia
[edytuj | edytuj kod]Oddział Lwowski PTT w 1932 roku utworzył na Przełęczy Toruńskiej (w ówczesnej polskiej nomenklaturze zwanej Przełęczą Wyszkowską)[2][3][4] stację turystyczną, którą zlokalizowano w budynku miejscowej placówki Straży Granicznej[5][6]. Oferowała nocleg dla sześciu osób – cztery miejsca na łóżkach i dwa na siennikach[2][7].
Plany budowy na przełęczy oddzielnego, zagospodarowanego schroniska ogłoszono na Zjeździe Karpackim w Wiśle w maju 1935 r.[8] Obiekt położony przy drodze kołowej, naprzeciw budynku straży granicznej[1], wystawiono jeszcze w tym samym roku, do czego wydatnie przyczyniła się dotacja z Wydziału Turystyki Ministerstwa Komunikacji[6]. Autorem planów był architekt Tadeusz Solecki[6], który zaprojektował także inne schroniska Oddziału Lwowskiego PTT (w Świcy, w Mołodzie, na Ruszczynie)[9]. Budynek na Przełęczy Wyszkowskiej został oddany do użytku w połowie grudnia 1935 roku, choć nie był wówczas jeszcze w pełni wykończony[6][8][10]. Docelowo miał oferować 25–30 miejsc noclegowych[6] (16 prycz i 9 sienników[10]; według innych danych 15 łóżek i 10 sienników[6] bądź 28 noclegów[11]).
W kolejnych latach z różną intensywnością kontynuowano prace wykończeniowe i uzupełniano wyposażenie budynku[6]. W 1937 roku zabezpieczono fundamenty, wykończono ganek, postawiono budynek gospodarczy itp.[10] Na 1939 rok przewidziano dodatkowo m.in. wykonanie studni, jednak brak jest informacji, czy prace te zakończyły się powodzeniem[6]. Schronisko uległo zniszczeniu w czasie II wojny światowej[6][12].
Szlaki turystyczne
[edytuj | edytuj kod]Schronisko było punktem wypadowym dla wycieczek w zachodnie Gorgany i wschodni skraj Bieszczadów.
Główny Szlak Karpacki
- ku zachodowi na Czarną Repę (1288 m n.p.m.) przez Szczołb (1143 m n.p.m.), a dalej w kierunku schroniska na Kazanowcu,
- ku wschodowi na Gorgan Wyszkowski (1443 m n.p.m.) przez Magurę (1107 m n.p.m.), Załom (1290 m n.p.m.), a dalej w kierunku schroniska w dolinie Świcy,
- bez znaków na Menczył (1454 m n.p.m.) przez wieś Wyszków, Bahonkę (1339 m n.p.m.) oraz Pusty Wierch (1358 m n.p.m.).
- bez znaków na Wielki Gurgulat (1437 m n.p.m.),
- bez znaków na Horodyszcze Wielkie (1377 m n.p.m.)[1][3][13][14][15].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ a b c Adam Lenkiewicz, Władysław Niedenthal, Część II turystyczna, [w:] Józef Moszczeński (red.), Szlakiem II Brygady Legionów Polskich w Karpatach Wschodnich. Przewodnik historyczno-turystyczny po Gorganach i Czarnohorze, Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1937, s. 246–247 (pol.).
- ↑ a b Henryk Gąsiorowski, Przewodnik po Beskidach Wschodnich, t. I, cz. 1: Bieszczady, Lwów — Warszawa: Książnica-Atlas, 1933, s. 51 (pol.).
- ↑ a b Mapa topograficzna 1:100 000, arkusz Seneczów (pas 54, słup 37), Wojskowy Instytut Geograficzny, 1937 (pol.).
- ↑ Łukasz Quirini-Popławski, Infrastruktura noclegowa dla turystyki kwalifikowanej w latach 30. XX wieku na obszarze Karptat Wschodnich (w granicach II Rzeczypospolitej), „Prace i Studia Geograficzne”, 63.3, 2018, s. 52, ISSN 2543-7313 [dostęp 2023-02-10] [zarchiwizowane z adresu 2023-02-10] (pol.).
- ↑ Sprawozdanie z działalności Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego w Krakowie za okres od 1. IV. 1934 r. do 31. III. 1935 r. oraz finansowe za rok 1934., Kraków: Polskie Towarzystwo Tatrzańskie, 1935, s. 19 (pol.).
- ↑ a b c d e f g h i Ryszard Bogdziewicz, Schroniska karpackie od Beskidu Śląskiego do Czarnohory w latach 1874–1945, wyd. I, Lublin: Drukarnia i Wydawnictwo Akademickie WSSP im. Wincentego Pola, 2012, s. 226, ISBN 978-83-60594-24-7, OCLC 956614813 (pol.).
- ↑ Stanisław Faecher (red.), Informacyjny kalendarz narciarski na sezon 1935–1936, rok VIII, Kraków: Polski Związek Narciarski, 1935, s. 137 (pol.).
- ↑ a b Sprawozdanie z działalności Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego w Krakowie za okres od 1. IV. 1935 r. do 31. III. 1936 r. oraz finansowe za rok 1935, Kraków: Polskie Towarzystwo Tatrzańskie, 1936, s. 12, 63 (pol.).
- ↑ arch. Tadeusz Leonard Albert Solecki [online], Stowarzyszenie Architektów Polskich, archimemory.pl [dostęp 2023-02-10] [zarchiwizowane z adresu 2023-02-06] (pol.).
- ↑ a b c Sprawozdanie z działalności Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego w Krakowie za okres od 1 IV 1937 r. do 31 XII 1937 r. oraz finansowe za rok 1937, Kraków: Polskie Towarzystwo Tatrzańskie, 1938, s. 22, 74–75 (pol.).
- ↑ Witold Mileski, Kronika | Polskie Towarzystwo Tatrzańskie. — Turystyka | Nowości Turystyczne z Karpat, „Wierchy”, Zarząd Główny Polskiego Towarzystwa Tatrzańskiego (13), Kraków: Gebethner i Wolff, 1935, s. 195 (pol.).
- ↑ Dariusz Dyląg, Gorgany. Przewodnik, Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Rewasz”, 2008, s. 90, ISBN 978-83-89188-74-8, OCLC 297550353 (pol.).
- ↑ Mapa topograficzna 1:100 000, arkusz Sławsko (pas 53, słup 37), Wojskowy Instytut Geograficzny, 1937 (pol.).
- ↑ Adam Zieliński, Aleksander Wasung, Bieszczady i Gorgany. Mapa znakowanych szlaków turystycznych od Ustrzyk Gr. po Rafajłowę, Lwów: Książnica-Atlas, 1933, OCLC 1299139987 (pol.).
- ↑ Regulamin górskiej odznaki turystycznej P. T. T. wraz ze spisem punktowanych wycieczek oraz spisem przewodników do G. O. T., wyd. 2, Kraków: Polskie Towarzystwo Tatrzańskie, 1936, s. 62 (pol.).
