Serpent (instrument muzyczny)

Serpent – instrument muzyczny z rodziny cynków. Jako cynk basowy miał najniższe brzmienie w tej grupie.

Muzyk grający na serpencie, rycina z *Gabinetto Armonico pieno d'Instromenti* Filippo Bonanniego (Rzym, 1723)

Serpent zbudowany był z dwóch wydrążonych drewnianych łusek drzewa kasztanowego sklejonych razem i powleczonych dla trwałości skórą. Wygięty czterokrotnie z sześcioma otworami. Ustnik był miedziany podobny do trąbkowego, ale znacznie większych rozmiarów o głębokim kielichu. Jako instrument kontrabasowy w rodzinie cynków brzmiał nisko i do wynalezienia w XVIII w. kontrafagotu posiadał najniższą skalę. Najniższym dźwiękiem serpenta było A kontra. Najczęściej strojony był w „B” i miał do dyspozycji trzy pełne oktawy.

Serpent wykorzystywany był do akompaniamentu śpiewu chóralnego. Był on w stanie towarzyszyć aż dwudziestu śpiewakom o najsilniejszych głosach, a także wykonywać najcichszą muzykę kameralną. Kompozytorzy XVIII w. jak François-Joseph Gossec (pisał także na tubę curvę), Charles-Simon Catel i Jean-François Le Sueur wykorzystywali serpent w utworach pisanych na orkiestry dęte jako podstawa grupy puzonów. Serpent wykorzystywano także w utworach symfonicznych i operowych:

Henri-Montan Berton w „Marszu religijnym”, opery „Monteria i Stefania”
Gioacchino Rossini w operze „Oblężenie Koryntu” (1826)
Felix Mendelssohn-Bartholdy w: uwerturze „Meeresstille und glückliche Fahrt” (1832), oratorium „Paulus” (1836)
Richard Wagner w operze „Rienzi” (1840)
Giuseppe Verdi w operze „Nieszpory sycylijskie” (1855)

Serpent – jako bas instrumentów dętych blaszanych na początku XIX w. – za czasów Napoleona Bonaparte przekształcony został w ofiklejdę. Ogromny wpływ na ten fakt miał rozwój dętych orkiestr wojskowych.

Wadą serpentu była duża wrażliwość instrumentu na warunki atmosferyczne (zmienna temperatura, wilgotność powietrza i deszcze).

Serpent – obok ofiklejdy – uważany jest za odległego przodka tuby.

Linki zewnętrzne

The Serpent Website
The Serpent. music.iastate.edu. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-02-05)].

Bibliografia

Encyklopedia muzyki. Andrzej Chodkowski (red.). Warszawa: PWN, 1995, s. 808. ISBN 83-01-11390-1. (pol.).
Jerzy Habela: Słowniczek muzyczny. Warszawa: PWM, 1968, s. 174. ISBN 83-01-11390-1. (pol.).
The New Grove Dictionary of Music and Musicians, vol. S. Oxford University Press, 2004. ISBN 978-0-19-517067-2. (ang.).