Przejdź do zawartości

Stanisław Kania

Z Wikipedii, wolnej encyklopedii
Ten artykuł dotyczy działacza komunistycznego. Zobacz też: Stanisław Kania – prezes Polskiego Związku Szachowego w latach 1985–1988.
Stanisław Kania
ilustracja
Data i miejsce urodzenia

8 marca 1927
Wrocanka

Data i miejsce śmierci

3 marca 2020
Warszawa

Członek Rady Państwa
Okres

od 26 maja 1982
do 6 listopada 1985

Przynależność polityczna

Polska Zjednoczona Partia Robotnicza

I sekretarz KC PZPR
Okres

od 6 września 1980
do 18 października 1981

Poprzednik

Edward Gierek

Następca

Wojciech Jaruzelski

Odznaczenia
Order Budowniczych Polski Ludowej Order Sztandaru Pracy I klasy Order Sztandaru Pracy II klasy Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski Krzyż Partyzancki Medal 30-lecia Polski Ludowej Medal 10-lecia Polski Ludowej Złoty Medal „Za zasługi dla obronności kraju” Srebrny Medal „Za zasługi dla obronności kraju” Brązowy Medal „Za zasługi dla obronności kraju” Medal im. Ludwika Waryńskiego Medal jubileuszowy „Trzydziestolecia zwycięstwa w Wielkiej Wojnie Ojczyźnianej 1941–1945”
Multimedia w Wikimedia Commons
Cytaty w Wikicytatach

Stanisław Kania (ur. 8 marca 1927 we Wrocance, zm. 3 marca 2020 w Warszawie[1]) – polski polityk, poseł na Sejm PRL VI, VII, VIII i IX kadencji (1972–1989), w latach 1980–1981 I sekretarz Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej, członek Rady Państwa (1982–1985). Budowniczy Polski Ludowej.

Życiorys

[edytuj | edytuj kod]
Grób Stanisława Kani na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie

Urodził się 8 marca 1927 we wsi Wrocanka[2]. Jego rodzicami byli Józef i Katarzyna[3]. W latach 40. pracował jako robotnik. W 1944 wstąpił w szeregi Batalionów Chłopskich[2]. W styczniu 1945 wstąpił do Związku Walki Młodych i został przewodniczącym koła w rodzinnej miejscowości[4]. W kwietniu tego samego roku wstąpił do Polskiej Partii Robotniczej[4]. Brał udział w kampaniach organizowanych przez partię, takich jak organizowanie Ochotniczej Rezerwy Milicji Obywatelskiej oraz referendum ludowe przeprowadzone w 1946[4]. Został zastępcą pełnomocnika okręgowej komisji wyborczej na powiat jasielski. W lutym 1947 został przewodniczącym zarządu powiatowego ZWM w Jaśle[4]. W grudniu tego samego roku został kierownikiem Wydziału Młodzieży Wiejskiej w Rzeszowie[4]. W wieku 21 lat został wybrany na delegata na zjazd zjednoczeniowy Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej[4]. W 1949 ożenił się z Wandą Jasińską. Do września 1950 pracował w Zarządzie Wojewódzkim ZMP[4]. W 1952 ukończył Szkołę Partyjną przy KC PZPR oraz Wyższą Szkołę Nauk Społecznych przy KC PZPR[4]. Po ukończeniu szkoły pracował jako kierownik Wydziału Młodzieży Wiejskiej i członek prezydium zarządu głównego ZMP[5]. Po rozwiązaniu organizacji w styczniu 1957 pracował w krajowej radzie spółdzielczości produkcyjnej, jednocześnie uczył się w Liceum Ogólnokształcącym dla Pracujących nr 1 w Warszawie. Świadectwo dojrzałości otrzymał 12 kwietnia 1958[5]. 1 września tego samego roku rozpoczął pracę w Warszawskim Komitecie Wojewódzkim. Do 31 sierpnia 1960 sprawował funkcję kierownika wydziału rolnego. Od 1 września 1960 do 30 listopada 1968 był sekretarzem Warszawskiego Komitetu Wojewódzkiego partii[5]. Od września 1962 studiował eksternistycznie zagadnienia ekonomicznie ze specjalnością ekonomii rolnictwa[5]. W czerwcu 1964 na IV zjeździe PZPR został zastępcą członka Komitetu Centralnego[6]. W listopadzie 1968 na V zjeździe został członkiem Komitetu Centralnego PZPR.

Od 1 grudnia 1968 do 16 kwietnia 1971 kierownik Wydziału Administracyjnego KC PZPR[3]. Od 16 kwietnia 1971 do 6 września 1980 sekretarz KC PZPR, a od 12 grudnia 1975 do 18 października 1981 członek Biura Politycznego. Od 6 września 1980 do 18 października 1981 I sekretarz KC PZPR[3]. Objął to stanowisko po Edwardzie Gierku, usuniętym w wyniku wydarzeń sierpnia 1980. Jako sekretarz KC przez całą dekadę lat 70. nadzorował m.in. aparat bezpieczeństwa, tj. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych oraz Ministerstwo Obrony Narodowej, w tym Główny Zarząd Polityczny Wojska Polskiego w latach 1971–1980[7]. Zajmował się szeroko rozumianą problematyką porządku publicznego, wymiaru sprawiedliwości, polityką wyznaniową, pracą wychowawczą w siłach zbrojnych, ochroną zdrowia oraz sprawami kombatantów[8].

W latach 1981–1983 był członkiem prezydium Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu.

Poseł na Sejm PRL VI, VII, VIII i IX kadencji. Od maja 1982 do listopada 1985 był członkiem Rady Państwa, w latach 1983–1985 przewodniczącym Komisji ds. Samorządu Pracowniczego przy Radzie Państwa. W Sejmie IX kadencji (1985–1989) przewodniczący Komisji Spraw Samorządowych. W latach 1985–1990 był członkiem Rady Naczelnej Związku Bojowników o Wolność i Demokrację. Członkiem Komitetu Centralnego PZPR pozostawał do X Zjazdu PZPR w lipcu 1986. 28 listopada 1988 wszedł w skład Honorowego Komitetu Obchodów 40-lecia Kongresu Zjednoczeniowego PPR-PPS – powstania PZPR[9].

12 stycznia 2012 na mocy wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie został ostatecznie uniewinniony z zarzutu wprowadzenia stanu wojennego[10].

Śmierć i pogrzeb

[edytuj | edytuj kod]

Zmarł 3 marca 2020 w Warszawie w wieku prawie 93 lat[11]. Był ostatnim żyjącym I sekretarzem Komitetu Centralnego PZPR[12]. Został pochowany na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera C6-tuje-6)[13]. W jego pogrzebie, przypadającym w czasie ograniczeń związanych z epidemią koronawirusa, uczestniczyły 34 osoby, m.in. wicemarszałek Senatu Bogdan Borusewicz[14].

Ordery i odznaczenia

[edytuj | edytuj kod]

Przypisy

[edytuj | edytuj kod]
  1. ↑ Stanisław Kania. rejestry-notarialne.pl.
  2. ↑ a b Eisler 2014 ↓, s. 317.
  3. ↑ a b c Informacje w BIP IPN.
  4. ↑ a b c d e f g h Eisler 2014 ↓, s. 318.
  5. ↑ a b c d Eisler 2014 ↓, s. 319.
  6. ↑ Eisler 2014 ↓, s. 320.
  7. ↑ Cenckiewicz 2011 ↓, s. 189–190.
  8. ↑ Stanisław Kania w rozmowie z Andrzejem Urbańczykiem. Zatrzymać konfrontację. BGW, Warszawa 1991, s. 57.
  9. ↑ „Trybuna Robotnicza”, nr 277, 29 listopada 1988, s. 5.
  10. ↑ Eisler 2014 ↓, s. 379.
  11. ↑ Stanisław Kania nie żyje. Miał 93 lata [online], onet.pl, 3 marca 2020.
  12. ↑ Prof. A. Dudek: Stanisław Kania jako przywódca PZPR był ważną postacią [online], gazetaprawna.pl, 4 marca 2020.
  13. ↑ Wyszukiwarka grobów w Warszawie.
  14. ↑ Czarzasty czy Borusewicz – kto pochował Kanię? [online], wpolityce.pl, 20 marca 2020.
  15. ↑ Stefan Oberleitner, Polskie ordery, odznaczenia i niektóre wyróżnienia zaszczytne 1705–1990: vademecum dla kolekcjonerów. Polska Rzeczpospolita Ludowa, 1944–1990, Wydawnictwo Kanion, 1992, s. 20.
  16. ↑ „Głos Słupski”, nr 185, 18 lipca 1969, s. 2.
  17. ↑ M.P. z 1954 r. nr 108, poz. 1453.
  18. ↑ M.P. z 1955 r. nr 103, poz. 1410.
  19. ↑ Medale 30-lecia dla czołowych działaczy partyjnych i państwowych, „Trybuna Robotnicza”, nr 170, 19 lipca 1974, s. 1.
  20. ↑ „Życie Partii”, nr 5 (543), 8 marca 1989, s. 20.
  21. ↑ Dziennik Urzędowy Rady Narodowej m.st. Warszawy, nr 3, 30 kwietnia 1970, s. 9.
  22. ↑ Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Koszalinie, nr 12, 31 grudnia 1970, s. 3.
  23. ↑ Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Rzeszowie, nr 2, 1 lutego 1972, s. 22.
  24. ↑ W 40. rocznicę kongresu zjednoczeniowego, „Głos Pomorza”, nr 292, 16 grudnia 1988, s. 2.
  25. ↑ Medale radzieckie dla polskich przywódców, „Dziennik Bałtycki”, nr 106, 9–11 maja 1975, s. 1.
  26. ↑ Medale Georgi Dymitrowa dla członków kierownictwa PZPR, „Trybuna Robotnicza”, nr 266, 8 listopada 1972, s. 1.
  27. ↑ Medale 50-lecia KPCz dla kierowniczych działaczy PZPR, „Trybuna Robotnicza”, nr 174, 24–25 lipca 1971, s. 2.

Bibliografia

[edytuj | edytuj kod]
  • Antoni Czubiński: Dzieje najnowsze Polski, tom 2, Wielkopolska Agencja Wydawnicza, Poznań 1992
  • Jerzy Eisler: Grudzień'70, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, Warszawa 1995
  • J. Eisler: Siedmiu Wspaniałych. Warszawa: Czerwone i Czarne, 2014. ISBN 978-83-7700-042-7.
  • Władysław Góra: Polska Ludowa 1944–1984: zarys dziejów politycznych, Wydawnictwo Lubelskie, Lublin
  • Lech Kowalski: Generał ze skazą, Oficyna Wydawnicza „Rytm”, Warszawa 2001
  • Tadeusz Mołdawa: Ludzie władzy 1944–1991, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1991, s. 369
  • Witold Pronobis: Polska i świat w XX wieku, Wydawnictwo Editions Spotkania, 1991
  • Juliusz Stroynowski, ed.: Who is who in the Socialist countries of Europe: a biographical encyclopedia of more than 12,600 leading personalities in Albania, Bulgaria, Czechoslovakia, German Democratic Republic, Hungary, Poland, Romania, Yugoslavia 1989, tom 3, K.G. Saur Pub., 1989 (ang.)
  • Franciszek Szlachcic: Gorzki smak władzy: wspomnienia, Wydawnictwo Fakt, Warszawa 1990
  • Ryszard Terlecki: Miecz i tarcza komunizmu: historia aparatu bezpieczeństwa w Polsce, 1944–1990, Wydawnictwo Literackie, 2007
  • „Trybuna Ludu”, 13–14 grudnia 1975, s. 2
  • Kto jest kim w Polsce 1984, Wydawnictwo Interpress, Warszawa 1984
  • Tajne dokumenty Biura Politycznego. PZPR a „Solidarność” 1980–1981, Wyd. „Aneks”, Londyn 1991
Członkowie Rady Państwa PRL

Rada Państwa VIII kadencji Sejmu (1980–1985)
Przewodniczący
Zastępcy przewodniczącego
Sekretarz
Członkowie
  • kursywa – członkowie, odwołani przed końcem kadencji
I sekretarze Komitetu Centralnego Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej

Znak PZPR

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Stanisław_Kania&oldid=74986165”