Sytuacja prawna i społeczna osób LGBT w Stanach Zjednoczonych

Tęczowa flaga – symbol społeczności LGBT

Tęczowa flaga w kształcie Stanów Zjednoczonych

Prawo wobec stosunków homoseksualnych

Prezydent Barack Obama podpisuje akt znoszący don’t ask, don’t tell, 22 grudnia 2010.

Stany Zjednoczone zniosły penalizację kontaktów homoseksualnych we wszystkich stanach w 2003 roku. Była to decyzja sądu federalnego w sprawie, w której dwóch Teksańczyków zostało skazanych za obowiązujące w tym stanie prawo „zakazujące sodomii”. Ten sam sąd 50 lat wcześniej orzekł, że kontakty homoseksualne są zabronione. Decyzja sądu (z 2003) nie oznaczała zmiany prawa. Sąd orzekł, że prawo to nie może być więcej używane. Przed tą federalną decyzją legalizacja aktów homoseksualnych postępowała osobno w poszczególnych stanach, począwszy od stanu Illinois w 1962 roku. Wiek dopuszczający kontakty homo- i heteroseksualne jest zrównany niemal we wszystkich stanach. Geje nie są (choć mogą być) wykluczeni ze służby wojskowej z powodu swojej orientacji seksualnej. Za prezydentury Billa Clintona wprowadzono do amerykańskiego ustawodawstwa zasadę Don’t ask, don’t tell (nie pytaj, nie mów), dotyczącą służby wojskowej. W przypadku przyznanie się żołnierza do orientacji homoseksualnej groziło mu usunięcie z wojska. W 2010 roku Izba Reprezentantów podpisała poprawkę, nakazującą zniesienie tego zapisu, a pod koniec grudnia 2010 roku prezydent Barack Obama podpisał zniesienie tej zasady.

Władze Portoryko, państwa stowarzyszonego z USA, zalegalizowały kontakty homoseksualne w 2003 roku, zaraz po decyzji teksańskiego sądu.

Ochrona prawna przed dyskryminacją

Ochrona prawna przed dyskryminacją przez wzgląd na orientację seksualną oraz tożsamość płciową w USA:

     Brak podobnej ochrony prawnej

W sferze publicznej i prywatnej przez wzgląd na:

     Orientację seksualną i tożsamość płciową

     Orientację seksualną

W sferze publicznej przez wzgląd na:

     Orientację seksualną i tożsamość płciową

     Orientację seksualną

Stan na 29-05-2007. Podobne przepisy istnieją także często na niższych szczeblach administracyjnych.

Wyrażony wprost zakaz dyskryminacji przez wzgląd na orientację seksualną istnieje na szczeblu federalnym od 1998 roku i dotyczy wyłącznie miejsca pracy, ale tylko w sferze publicznej (najliczniejszy państwowy pracodawca – armia – odmówiła uznania tego zakazu). Znane są przypadki znęcania się i zabójstw gejów w amerykańskim wojsku). Kolejny tego typu zakaz wprowadzono w 2000 roku i dotyczy on sfery edukacji oraz szkoleń.

Poza tymi dwoma federalnymi aktami, siedemnaście stanów (i 18. – dystrykt Kolumbia – stolica Waszyngton) wprowadziło zakaz dyskryminacji przez wzgląd na orientację seksualną w stanowych kodeksach karnych bądź innych aktach prawnych, dających ogólny zakaz dyskryminacji w wielu dziedzinach życia (poza tymi stanami, w innych stanach – regiony i miasta wprowadziły podobne zakazy). Kolejnych kilkanaście stanów wprowadziło zakaz dyskryminacji przyjęty federalnie, dotyczący tylko tych trzech kwestii (miejsce pracy, sektor publiczny, edukacja, szkolenia). Inne stany również rozważają taką możliwość.

Stany Zjednoczone przyznają prawo azylu, szczególnie przez wzgląd na orientację seksualną. Prawo to jest często przyznawane.

Uznanie związków osób tej samej płci

Małżeństwo osób tej samej płci (m.in.)

Massachusetts (2004)

Connecticut (2008)

Iowa (2009)

Vermont (2009)

New Hampshire (2010)

Dystrykt Kolumbii

Nowy Jork (stan) (2011)

Maryland (2012)

Waszyngton (stan) (2012)

Maine (2012)

Rejestrowany związek partnerski

Hawaje (1997)

Kalifornia (1999)

Maine (2004)

New Jersey (2004)

Waszyngton (2007)

Oregon (2008)

Kolorado (2009)

Wisconsin (2009)

Nevada (2009)

Illinois (2011)

Rhode Island (2011)

Delaware (2012)

konkubinat

Do 26 czerwca 2015, kiedy to Sąd Najwyższy Stanów Zjednoczonych stwierdził konstytucyjną ochronę małżeństw jednopłciowych, osoby tej samej płci mogły wziąć ślub w 36 stanach i Dystrykcie Kolumbii.

Jako pierwsze związki tej samej płci uznały: Massachusetts w 2004, Kalifornia (zniesione drugi raz w głosowaniu w 2008 roku), Connecticut w 2008 roku, Iowa (2009 r.), Vermont (2009 r.), Maine (2009 r.), oraz Nowy Jork (2011 r.) oraz w stanie Waszyngton, Maryland i Maine od 2012 skutkiem plebiscytów ludności. W Massachusetts w 2004 była to decyzja sądu stanowego, który orzekł, że odmawianie prawa do zawierania małżeństw przez pary homoseksualne jest niezgodne z konstytucją i dyskryminujące takie pary (decyzja ta oznacza, że małżeństwa homoseksualne w tym stanie są legalne, ale konieczna będzie jeszcze zmiana prawa – tak aby obejmowało ono i pary homoseksualne). W bardzo krótkim czasie ponad 4 000 par tej samej płci zawarło związek małżeński. W Kalifornii sąd stanowy zniósł zakaz zawierania małżeństw homoseksualnych wydany w 2004 roku i orzekł, że odmawianie prawa do zawierania małżeństwa osobom homoseksualnym jest niezgodne z konstytucją. Prawo to weszło w życie 14 czerwca 2008 roku. Małżeństwa osób tej samej płci w stanach Vermont, Maine, oraz Nowy Jork są wynikiem procedury legislacyjnej (tzn. stanowe „parlamenty” przyjęły ustawy dotyczące możliwości zawierania małżeństw przez pary tej samej płci) w przeciwieństwie do pozostałych stanów, gdzie takie orzeczenia wydawały sądy stanowe.

W stanach Rhode Island i District of Columbia (jednostka administracyjna Stanów Zjednoczonych - Waszyngton - ustawa przyjęta przez stanowy parlament weszła w życie 6 lipca 2009 r.) uznają małżeństwa osób tej samej płci zawarte za granicą tych stanów, lecz nie dają możliwości zawierania takich związków na własnym terytorium.

Kilka innych stanów zalegalizowało związki partnerskie, przyznając partnerom tylko część lub te same prawa, które posiadają małżeństwa albo konkubinaty dające zaledwie kilka podstawowych praw (główne z zakresu ochrony medycznej, czy praw pracowniczych).

Wiele stanów przyznaje parom tej samej płci prawo do adopcji dzieci. Dotyczy to w większości adopcji dzieci partnera (w większości są to decyzje sądów, interpretujące federalne prawo adopcji – dzieci jednego z partnerów). Tylko w niektórych stanach pary jednopłciowe mają możliwość adopcji (np. w Kalifornii). Pierwszym stanem, który zalegalizował adopcję dzieci, był stan Vermont w 1993 roku.

24 lutego 2004 Prezydent George W. Bush wezwał do uchwalenia poprawki do konstytucji USA zakazującej małżeństw par tej samej płci na poziomie federalnym. Senat odrzucił poprawkę w 2004 roku. W podobnej sprawie podczas kolejnych wyborów prezydenckich odbyły się w 11 stanach referenda. Ich wyniki były pozytywne, dlatego też wprowadzono do stanowych konstytucji zakazy zawierania małżeństw homoseksualnych. W większości pozostałych stanów zakaz ten regulował specjalny akt o definicji małżeństwa tzw. DOMA.

26 czerwca 2015 Sąd Najwyższy stosunkiem głosów 5:4 zalegalizował małżeństwa osób tej samej płci.

Spis powszechny z 2000 roku pokazał, że w kraju tym jest co najmniej 600 000 par homoseksualnych, niemal po równo płcią. Stanowią one dokładnie 1% wszystkich par żyjących w Stanach Zjednoczonych. Pary te wychowują wspólnie ok. 420 000 dzieci (co trzecia para lesbijska i co czwarta para gejowska; dla porównania co druga para heteroseksualna).

Sytuacja prawna osób LGBT w poszczególnych stanach i terytoriach zależnych USA

Stan	Legalizacja kontaktów homoseksualnych	Zakaz dyskryminacji	Konkubinaty	Związki partnerskie	Małżeństwa homoseksualne	Prawo adopcji	Komentarze
Federalnie	2003	1998	-	-	2015	-	małżeństwa osób tej samej płci zalegalizowano 26 czerwca 2015
Alabama	2003	TAK	-	-	2015	TAK
Alaska	1980	2002	Tak	-	2014	TAK
Arizona	2001	2003 i 1992*	2003	-	2015	1
Arkansas	2002	TAK	zakazane	zakazane	2015	1
Kalifornia	1976	1992	1999	2000/2005	2004-2004,2008-2008	TAK
Kolorado	1972	2002 i 1977*	1999*	-	2014	1
Connecticut	1971	1991	2000	2005	2008	TAK
Delaware	1973	2001 i 2000*	TAK	-	2013	TAK
Floryda	2003	1991 i 1990*	1999*	-	2015	TAK
Georgia	1998	1992*	1993*	-	2015	1
Hawaje	1973	1991	1997	1997	2013	TAK
Idaho	2003	1994*	TAK*	-	2014	1
Illinois	1962	2005	2004	-	2014	TAK
Indiana	1977	2001 i 1993*	TAK*	-	2014	TAK
Iowa	1978	2000 i 1977*	2003	-	2009	TAK
Kansas	2003	1995*	TAK*	-	2014	1
Kentucky	1992	2003 i 1999*	TAK*	-	2015	1
Luizjana	2003	2004 i 1991*	TAK*	-	2015	TAK
Maine	1976	2005	TAK	2004	2009	1
Maryland	1998	2001	TAK	(2005)¹	2012	TAK	¹Ustawa zawetowana przez stanowego gubernatora
Massachusetts	2002	1989	1992	-	2004	1993
Michigan	2003	2003 i 1978*	1991	-	2015	TAK
Minnesota	2001	1993	TAK	-	2013	TAK
Missisipi	2003	2015	-	-	2015	1
Missouri	2003	1992*	1997*	-	2015	1
Montana	1997	2000	TAK*	-	2014	1
Nebraska	1978	2015	-		2015	1
Nevada	1993	1999	TAK	-	2014	TAK
New Hampshire	1975	1997	TAK*	2008	2010	1
New Jersey	1979	1992	TAK	2006	2013	1997
New Mexico	1975	2003	2003	-	?	TAK
Nowy Jork	2000	2002	1995	2003	2011	TAK
Karolina Północna	2003	1975*	1994*	-	2014	1
Dakota Północna	1975	2015	-	-	2015	1
Ohio	1974	1999 i 1979*	-	Toledo, Cleveland Heights	2015	1
Oklahoma	2003	TAK*	zakazane	zakazane	2014	1
Oregon	1972	1998	1995	2008	2014	TAK
Pensylwania	1995	2002 i 1982*	TAK	-	2014	TAK
Rhode Island	1998	1995	2001	-	2013	TAK
Karolina Południowa	2003	1993*	TAK	-	2014	1
Dakota Południowa	1977	1979*	TAK	-	2015	1
Tennessee	1996	TAK	-	-	2015	TAK
Teksas	2003	1975*	TAK	-	2015	TAK
Utah	2003	1992	TAK	-	2014	1
Vermont	1977	1992	1994	2000	2009	1993
Virginia	2003	1995*	TAK	-	2014	1
Waszyngton	1976	1993 i 1976*	2001	2007	2012	TAK
West Virginia	1976	1993*	TAK*	-	2014	1
Wisconsin	1983	1982	1988*	-	2014	1
Wyoming	1977	TAK	-	-	2014	1
Dystrykt Kolumbia	1993	1973	1992	2002	2015	TAK
Samoa Amerykańskie	1979	-	-	-	2015	-
Guam	1976	2015	-	-	2015	TAK
Mariany Północne	1983	-	-	-	2015	-
Portoryko	2003	-	(2003)	-	2015	1	W 2003(?) pary homoseksualne zostały włączone do korzystania z rządowych programów o przeciwdziałaniu przemocy domowej
Wyspy Dziewicze	1984	2015	-	-	2015	-

2003 – karalność aktywności homoseksualnej unieważniona przez sądy, ale prawo jeszcze nie zostało zmienione / tylko pewien zakaz dyskryminacji (dot. miejsca pracy, ale tylko pracowników publicznych lub w edukacji i szkoleniach – tak jak federalnie).
2003 – seks homoseksualny zalegalizowany / ogólny zakaz dyskryminacji w wielu dziedzinach.

* – tylko w niektórych częściach stanu (np. miasta lub okręgi), ale nie w całym stanie.

1 – każda osoba indywidualnie bez względu na orientację seksualną może adoptować dziecko

Życie osób LGBT w kraju

Gejowska demonstracja w Nowym Jorku w 1976 roku

Parada LGBT w San Francisco

Tolerancja wobec gejów i lesbijek rozwija się z każdym rokiem. Podobnie jak na całym świecie, głównie wśród młodych, lepiej wykształconych i mieszkańców większych miast. W 2007 roku 57% Amerykanów uważało, że homoseksualizm należy akceptować.

Badanie opinii publicznej w 2007 roku pokazało, że 28% Amerykanów popiera legalizację małżeństw homoseksualnych, a kolejne 32%, zamiast małżeństw – związki partnerskie. 35% z nich jest przeciwna jakiemukolwiek prawnemu uznawaniu związków homoseksualnych.

W badaniu opinii publicznej z sierpnia 2007 roku 68% Amerykanów stwierdziło, że geje i lesbijki powinni mieć możliwość służby w wojsku bez ukrywania swojej orientacji seksualnej. Przeciwnego zdania było 23% obywateli USA. Dodatkowo, 34% ankietowanych przyznało, iż prawdopodobieństwo że w przyszłych wyborach prezydenckich wybiorą danego kandydata byłoby mniejsze, jeśli ten chciałby wprowadzić małżeństwa homoseksualne i możliwość służby w wojsku dla osób homoseksualnych bez ukrywania ich orientacji seksualnej. Dla pozostałych 12% ankietowanych prawdopodobieństwo to byłoby większe, a dla 51% plany kandydata w tej sprawie nie miałyby znaczenia przy wyborze.

Jak podają statystyki FBI w USA w 2004 roku 15,6% zgłoszonych ataków nienawiści było motywowanych odmienną orientacją seksualną ofiar. W większości ofiarami tych ataków byli geje. W 2009 roku odmienną orientacją seksualną ofiar motywowanych było 18,5% ataków tego rodzaju. Każdego roku kilkadziesiąt osób LGBT jest mordowana w kraju z pobudek homofobicznych (patrz więcej: Matthew Shepard).

W całych Stanach funkcjonują setki lokali gejowskich, zwłaszcza w San Francisco, Nowym Jorku, Chicago czy Los Angeles. Mniejsze sceny istnieją w każdym większym mieście. Ponadto działają tu niezliczone organizacje zajmujące się obroną praw mniejszości seksualnych, wydawane są publikacje i organizowane parady gejowskie. Największe z nich odbywają się w Waszyngtonie i San Francisco, gromadząc corocznie przeszło milion osób. W kraju działają dwa kanały telewizyjne o tematyce LGBT.

Szereg kościołów protestanckich udziela związkom homoseksualnym błogosławieństw, niektóre także udzielają ślubów, między innymi kościół anglikański, Zjednoczony Kościół Chrystusa (który jako pierwszy poparł oficjalnie małżeństwa homoseksualne zalegalizowane przez Kanadę), a także inne. W marcu 2011 przeprowadzone przez firmę Gary Langer Research Associated (na zlecenie ABC News i The Washington Post) badania opinii publicznej wykazały po raz pierwszy, że większość obywateli tego kraju popiera małżeństwa homoseksualne.

Zobacz też

• Stonewall riots
• Matthew Shepard
• Sytuacja prawna i społeczna osób LGBT na świecie

Linki zewnętrzne

• Gallup: Tolerance for Gay Rights at High-Water Mark

Zapoznaj się z zastrzeżeniami dotyczącymi pojęć prawnych w Wikipedii.