Tatra T4

Tatra T4

Wagony T4D w Dreźnie
Dane ogólne
Kraj produkcji	Czechosłowacja
Producent	ČKD
Miejsce produkcji	Praga
Lata produkcji	1967–1986
Dane techniczne
Długość	14000 mm
Szerokość	2200 mm
Wysokość	3063 mm
Masa	16000 kg
Moc silników	4 × 40 kW
Wnętrze
Liczba miejsc siedzących	20
Liczba miejsc ogółem	97

Tatra T4 – oznaczenie tramwaju wytwarzanego w różnych odmianach w latach 1967–1986 w zakładach ČKD w Pradze w Czechosłowacji.

Konstrukcja

Tramwaj T4 jest wersją wozu T3 o węższym pudle (2200 mm zamiast 2500 mm). Modyfikacje dotyczą też wyposażenia elektrycznego, podwozia i możliwości stosowania wagonów doczepnych (B4).

T4 to jednokierunkowy wóz konstrukcji stalowej, wyposażony w troje drzwi składanych harmonijkowo, wysokopodłogowy. Wagony doczepne B4 nie posiadają kabiny motorniczego (na jej miejscu umieszczono dodatkowe miejsca siedzące).

Produkowane odmiany

Skład T4D+B4D w Lipsku (1993)

Tatra T4SU we Lwowie (2010)

Skład Tatr T4R w Bukareszcie (2008)

T4D

Wozy T4D eksportowane były do NRD i eksploatowane w Dreźnie, Halle, Lipsku i Magdeburgu. Ogółem dostarczono 1766 wagonów silnikowych. Wagony doczepne typu B4D, dostarczone w ilości 789 sztuk, posiadały zamiast kabiny motorniczego dwa dodatkowe miejsca. Tramwaje T4D eksploatowane były w NRD w składach dwu (wagon silnikowy i doczepny) oraz trójwagonowych (dwa wagony silnikowe i jeden doczepny – tzw. Großzug).

Po zjednoczeniu Niemiec w 1990 rozpoczęto modernizacje wagonów typu T4. W obecnej chwili niezmodernizowane wagony eksploatowane są wyłącznie w Lipsku, a w pozostałych miastach zmodyfikowane wagony otrzymały nowe oznaczenia: T4D-C (Halle), T4D-M (Lipsk i Magdeburg) i T4D-MT (Drezno). Przewoźnicy niemieccy wycofują stopniowo wagony tego typu i zastępują je taborem niskopodłogowym, a wyeksploatowane wagony znajdują nabywców poza granicami Niemiec. W ten sposób Magdeburg sprzedał część swego taboru wozów T4D do rumuńskiego miasta Oradea, wozy z Halle eksploatowane są w Królewcu i Jassach, a wagony z Lipska i Drezna eksploatowane są w Pjongjangu w Korei Północnej i Rostowie nad Donem w Rosji.

Eksploatacja w Lipsku

Historia wagonów T4D i B4D w Lipsku rozpoczyna się w roku 1969, kiedy to dostarczono pierwszy wagon Tatra T4D. Równolegle z dostarczaniem wozów T4D dostarczano wagony B4D. Rozpoczęły one kursowanie w następujących konfiguracjach:

• T4D + B4D
• T4D + T4D + B4D

W późniejszych latach podjęto się ich modernizacji. Zmodernizowano kabinę motorniczego, wymieniono reflektory, wyremontowano wnętrze, a w niektórych wagonach zakryto wózki. Przystosowano je również do ciągnięcia doczep niskopodłogowych typu NB4. Po dostarczeniu tramwajów NB4 część wagonów sprzedano do Rumunii oraz do Korei Północnej.

Równolegle z przyjazdem tramwajów T4D dostarczono wozy Tatra B4D. Kursowały one jako 2 lub 3 wagon w składzie. Te wagony również poddano modernizacji wstawiając część niskopodłogową, co doprowadziło do wydłużenia tramwaju. Tak zmodernizowane wagony oznaczono jako typ B4D-NF.

T4SU

Wersja T4SU dla ZSRR posiadała zamkniętą kabinę motorniczego. W latach 1977–1979 sprowadzono 431 wagonów silnikowych dla miast Królewiec, Lipawa, Lwów, Żytomierz, Tallinn i Winnica. Nie wprowadzono wagonów doczepnych.

T4R

Przeznaczona dla Rumunii wersja T4R nie różniła się zasadniczo od wersji T4SU. W latach 1973–1981 sprowadzono 321 wagonów silnikowych dla miast Arad, Braiła, Bukareszt, Gałacz i Jassy.

T4YU

Wersja T4YU przeznaczona została dla Jugosławii. Dwa prototypowe wagony zostały wyprodukowane w roku 1967 dla Belgradu. Po krótkiej eksploatacji w tym mieście jeden wrócił jednak do Pragi, gdzie eksploatowany jest do dziś jako wóz wycieczkowy, a drugi przebudowany został na doczepny i sprzedany do Halle. W Zagrzebiu (obecnie Chorwacja) eksploatuje się do dziś wagony T4YU oraz doczepy B4YU. W latach 1972–1983 sprowadzono 117 wagonów silnikowych i 85 doczepnych.

Modernizacje

Halle

Między rokiem 1991 a 1994 modernizacji poddano 82 wagony silnikowe oraz 41 doczepnych: zmodernizowane tramwaje otrzymały oznaczenia T4D-C oraz B4D-C. Najważniejszą zmianą była wymiana układu sterowania, mająca na celu obniżenie zużycia energii elektrycznej. Na początku 1990 r. skład złożony z wagonów silnikowych nr 1150, 1151 oraz z doczepy nr 200 został przewieziony do warsztatów w Mittenwalde. W trakcie remontu zamontowano rozruch chopperowy firmy AEG, przemalowano pudło na kolor biały i umieszczono reklamę producenta wyposażenia elektrycznego. Wagony otrzymały także nowe drzwi harmonijkowe, przypominające te zamontowane w tramwajach firmy Duewag. Skład do końca eksploatacji zachował swoje nietypowe malowanie.

W następnych modernizowanych wagonach zmodyfikowano kształt kasety na tablicę kierunkową, wymieniono stare wózki na nowe, wyprodukowane w zakładach Megi-Federn, zamontowano nowe sprzęgi oraz dwuczęściowe drzwi odskokowo-wychylne. Tramwaje otrzymały barwy czerwono-srebrne.

W latach 1991–1992 w ramach pierwszego etapu modernizacji, przebudowano 10 składów w warsztatach w Mittenwalde. Tylne światła zastąpiono lampami pochodzącymi z samochodów typu Wartburg 353, wymieniono kierunkowskazy na typ fabrycznie montowany w wagonach T4D od 1986 r. Poza tym w przedziale pasażerskim zamontowano nowe siedzenia.

W ramach drugiego etapu modernizacji, która przebiegała w latach 1992–1994, przebudowano 31 składów. Tramwaje otrzymały nowe światła tylne i kierunkowskazy, nowe siedzenia w przedziale pasażerskim oraz fotokomórki nad wyjściami. W późniejszym czasie pantograf nożycowy zastąpiono pantografem połówkowym Stemanna.

Podczas trzeciego etapu modernizacji wyremontowane wcześniej składy ponownie przebudowano; miało to miejsce przy okazji przeglądów technicznych, trwających w latach 1998–2005. Powiększono kabinę motorniczego, zamontowano klimatyzację; na skutek powiększenia kabiny zmniejszono pierwsze drzwi. Wewnątrz zainstalowany został system informacji pasażerskiej. Wagony otrzymały malowanie czerwono-srebrne. Ostatni etap modernizacji przeprowadzony został w Halle.

• 
  Prototypowe wagony typu T4D-C
• 
  T4D-C wyremontowany w ramach drugiego etapu modernizacji
• 
  T4D-C wyremontowany w ramach trzeciego etapu modernizacji

Dostawy

Państwo	Miasto	Typ	Lata dostaw	Liczba	Numery taborowe
ZSRR	Królewiec	T4SU	1971–1979	223	101–323
	Lipawa	T4SU	1976–1979	15	201–215
	Lwów	T4SU	1972–1979	73	801–873
	Tallinn	T4SU	1973–1979	60	250–309
	Winnica	T4SU	1971–1979	42	106–147
	Żytomierz	T4SU	1977–1979	18
Jugosławia	Belgrad	T4YU	1967–1972	22	1–20, 111, 112
	Zagrzeb	T4YU	1976–1983	95	401–494
NRD	Drezno	T4D	1967–1984	572
	Halle	T4D	1968–1986	323	901–1223
	Lipsk	T4D	1968–1986	597	1601–2197
	Magdeburg	T4D	1968–1986	274	1001–1274
Rumunia	Arad	T4R	1974–1981	100	80–179
	Braiła	T4R	1978	10	19–28
	Bukareszt	T4R	1973–1975	131	3301–3431
	Gałacz	T4R	1978	10	61–70
	Jassy	T4R	1978–1981	70	201–270
Łączna liczba:				2625

Zobacz też

• Tramwaje Tatra