Vincent Gardenia
 Vincent Gardenia wraz z żoną podczas rozdania Oscarów (1988) | |
| Imię i nazwisko |
Vincenzio Scognamiglio |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
7 stycznia 1920 |
| Data i miejsce śmierci |
9 grudnia 1992 |
| Zawód |
aktor |
| Lata aktywności |
1945–1992 |
Vincent Gardenia, właśc. Vincenzio Scognamiglio[1] (ur. 7 stycznia 1920 w Neapolu, zm. 9 grudnia 1992 w Filadelfii) – włosko-amerykański aktor teatralny, filmowy i telewizyjny. Był dwukrotnie nominowany do Oscara dla najlepszego aktora drugoplanowego w filmach: Uderzaj powoli w bęben (Bang the Drum Slowly, 1973) i Wpływ księżyca (Moonstruck, 1987)[2].
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Urodził się w Neapolu[3] we Włoszech jako syn Elisy (Ausiello)[4] i Gennaro Gardenia Scognamiglio. Kiedy miał dwa lata, jego rodzina wyemigrowała do Stanów Zjednoczonych i osiedliła się na Brooklynie w Nowym Jorku[5].
Jego ojciec założył trupę aktorską, prezentującą melodramaty w języku włoskim. Jako dziecko występował w trupie we włosko-amerykańskich dzielnicach Nowego Jorku i okolic. Zadebiutował na scenie w wieku pięciu lat, wcielając się w pucybuta[6].
Po raz pierwszy jako niemiecki praktykant szpiegowski w dramacie kryminalnym Henry’ego Hathawaya Dom przy 92 ulicy (The House on 92nd Street, 1945) z Lloydem Nolanem. W 1958 zadebiutował na Broadwayu jako pierwszy niewidomy w sztuce Wizyta (The Visit)[7]. W 1970 został uhonorowany nagrodę Obie za podwójną rolę Charlesa Ferrisa i Nicka Esposito w produkcji off-Broadwayu Passing Through From Exotic Places[8]. W 1972 rola Harry’ego Edisona w czarnej komedii Neila Simona Więzień Drugiej Alei (The Prisoner of Second Avenue) przyniosła mu Tony Award[9]. Jako Dutch Schnell w dramacie sportowym Uderzaj powoli w bęben (Bang the Drum Slowly, 1973) był nominowany do Oscara dla najlepszego aktora drugoplanowego[10]. W 1979 został nominowany do Tony Award dla najlepszego aktora w musicalu za występ jako Alfred Rossi w Sali balowej (Ballroom). Za rolę Cosmo Castoriniego, ojca Loretty (Cher) w komedii romantycznej Wpływ księżyca (Moonstruck, 1987) otrzymał nominację do Oscara dla najlepszego aktora drugoplanowego[11]. Zagrał w około 40 filmach, często pojawiał się także w serialach telewizyjnych[12]. Za rolę Michaela Aylotta w telewizyjnej komedii HBO Age-Old Friends (1989) otrzymał Emmy jako wybitny aktor drugoplanowy w miniserialu lub filmie telewizyjnym[13].
Zmarł nagle 9 grudnia 1992 na zawał serca w wieku 72 lat[14]. Jest pochowany na Saint Charles Cemetery na wyspie Long Island w Nowym Jorku)[15].
Filmografia
[edytuj | edytuj kod]- Widok z mostu (1961) jako Liperi
- Bilardzista (1961) jako barman
- Sposób na Alfreda (1971) jako Newquist
- Uderzaj powoli w bęben (1973) jako Dutch Schnell
- Życzenie śmierci (1974) jako detektyw Frank Ochoa
- Strona tytułowa (1974) jako szeryf Pete Hartman
- Niebiosa mogą zaczekać (1978) jako Krim
- Siła ognia (1979) jako Frank Hull
- Sprzedawcy marzeń (1980) jako Peter Kessler
- Życzenie śmierci 2 (1982) jako detektyw Frank Ochoa
- Krwiożercza roślina (1986; znany także pod tytułem Krwiożercza roślina) jako pan Mushnik
- Wpływ księżyca (1987) jako Cosmo Costorini
- Bez uczucia (1989) jako Barney
- Wspaniały Louis (1991) jako Big Lou Kritski
Nagrody
[edytuj | edytuj kod]- Nagroda Emmy Najlepszy aktor drugoplanowy w miniserialu lub filmie telewizyjnym: 1990 Age-Old Friends
- Nagroda Tony Najlepszy aktor w sztuce: 1972 The Prisoner of Second Avenue
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Sandra Brennan, Rovi: Vincent Gardenia Biography. „The New York Times”, 2010. [dostęp 2021-05-29]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-10-21)]. (ang.).
- ↑ Vincent Gardenia Awards. AllMovie. [dostęp 2021-05-30]. (ang.).
- ↑ Vincent Gardenia Biography (1922-1992). Film Reference. [dostęp 2021-05-30]. (ang.).
- ↑ Elisa Ausiello Scognamiglio (1901-1967). Find a Grave. [dostęp 2021-05-30]. (ang.).
- ↑ Lucilla Parlato: Vincent Gardenia, napoletano, due volte candidato all’Oscar. Identità Insorgenti, 7 stycznia 2020. [dostęp 2021-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-06-02)]. (wł.).
- ↑ David Shipman: Obituary: Vincent Gardenia. „The Independent”, 23 października 2011. [dostęp 2021-05-30]. (ang.).
- ↑ Vincent Gardenia. Internet Broadway Database. [dostęp 2021-05-30]. (ang.).
- ↑ Vincent Gardenia. Internet Off-Broadway Database. [dostęp 2021-05-30]. (ang.).
- ↑ Vincent Gardenia (1922-1992). The Official Masterworks Broadway Site. [dostęp 2021-05-30]. (ang.).
- ↑ Vincent Gardenia Biography. MYmovies. [dostęp 2021-05-30]. (wł.).
- ↑ Sandra Brennan: Vincent Gardenia Biography. AllMovie. [dostęp 2021-05-30]. (ang.).
- ↑ Vincent Gardenia. Rotten Tomatoes. [dostęp 2021-05-30]. (ang.).
- ↑ Vincent Gardenia. TV.com. [dostęp 2021-05-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-12-16)]. (ang.).
- ↑ William Grimes: Vincent Gardenia, Character Actor, Is Dead at 71. „The New York Times”, 10 grudnia 1992. [dostęp 2021-05-30]. (ang.).
- ↑ Vincent Gardenia (1920-1992). Find a Grave Memorial. [dostęp 2021-05-30]. (ang.).
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Vincent Gardenia w bazie IMDb (ang.)
- Vincent Gardenia w bazie Filmweb
- Vincent Gardenia w bazie Notable Names Database (ang.)