Wisła Mała
49°56′21″N 18°47′32″E/49,939167 18,792222| wieś | |
 Zabytkowy drewniany kościół w Wiśle Małej | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Powiat | |
| Gmina | |
| Liczba ludności (2008) |
1307 |
| Strefa numeracyjna |
32 |
| Kod pocztowy |
43-243[2] |
| Tablice rejestracyjne |
SPS |
| SIMC |
0220747 |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu pszczyńskiego  | |
Położenie na mapie gminy Pszczyna  | |
| 49°56′21″N 18°47′32″E/49,939167 18,792222[1]
| |
| Strona internetowa | |
Wisła Mała (niem. Deutsch Weichsel) – wieś w Polsce położona w województwie śląskim, w powiecie pszczyńskim, w gminie Pszczyna, nad Jeziorem Goczałkowickim.
W latach 1973–75 w gminie Wisła Wielka[3][4]. W latach 1975–77 dzielnica Pszczyny[4][5]. Od 1 lutego 1977 w gminie Pszczyna[5].
Nazwa
[edytuj | edytuj kod]W alfabetycznym spisie miejscowości z terenu Śląska wydanym w 1830 roku we Wrocławiu przez Johanna Knie wieś występuje pod dwiema nazwami: niemiecką Deutsch Weichsel oraz nazwą w gwarze śląskiej – Niemiecko Wisła[6].
Historia
[edytuj | edytuj kod]Miejscowość została po raz pierwszy wzmiankowana w dokumencie protekcyjnym biskupa wrocławskiego Wawrzyńca z dnia 25 maja 1223 roku wydanym na prośbę księcia opolsko-raciborskiego Kazimierza dla klasztoru premonstrantek w Rybniku, w którym to wymieniono około 30 miejscowości mających im płacić dziesięcinę. Pośród 14 miejscowości kasztelanii cieszyńskiej wymieniona jest również Vizla[7][8]. Około 1290 roku najpewniej na rzece Wiśle została ustanowiona granica pomiędzy nowym księstwem cieszyńskim a księstwem raciborskim, pozostawiając Wisłę po stronie raciborskiej.
W następnym stuleciach ujawniają się już dwie miejscowości o nazwie Wisła. Jako pierwsza ujawnia się Wisła Niemiecka, a właściwie miejscowa parafia, która została po raz pierwszy wzmiankowana w spisie świętopietrza parafii dekanatu Oświęcim diecezji krakowskiej z 1326 pod nazwą Visla[9][10][11]. Od ok. 1350 należała do obwodu dekanalnego pszczyńskiego. Pomimo tego, że w XII i XIII wieku tutejsza granica pomiędzy diecezjami wrocławską i krakowską ciągle się zmieniała, można założyć, że okolice późniejszej Pszczyny, w tym więc i Wisły Małej zostały podarowane wraz z Oświęcimiem i Bytomiem około 1177 Mieszkowi I Plątonogiemu, powiększając jego księstwo raciborskie.
Prawdopodobnie w drugiej połowie XIV wieku we wschodniej części wsi nastąpiła ponowna jej lokacja, na prawie polskim[12]. Stąd w następnych wieku, w 1424 lub 1427 ujawniła się Wisła Polska, a więc obecna Wisła Wielka[12]. Rozróżnienie Wisły Niemieckiej od Polskiej wiązało się zapewne z tym, że ta pierwsza funkcjonowała na prawie niemieckim a druga urządzona była według polskiego prawa osadniczego. Ponadto odróżniało je to, że Wisła Niemiecka była wsią szlachecką, kiedy Polska Wisła stanowiła własność panów na Pszczynie.
W 1742 po zwycięskiej I wojnie śląskiej Prusy zaanektowały większość Śląska, w tym Wisłę Niemiecką, a nowa granica prusko-austriacka przebiegała na południu wsi wzdłuż rzeki Wisły.
W 1928 roku rolnik Paweł Standura został odznaczony Brązowym Krzyżem Zasługi za „zasługi w przyłączeniu Górnego Śląska do Polski”[13].
W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa katowickiego.
Zabytki
[edytuj | edytuj kod]Znajduje się tu kościół pod wezwaniem św. Jakuba Starszego Apostoła, zbudowany w latach 1775-82.
Sport
[edytuj | edytuj kod]W miejscowości funkcjonuje klub sportowy LKS Wisła Mała. Powstał w 2000 roku, jego barwy są niebiesko-białe. Obecnie gra w B klasie, podokręgu Tychy.
Zobacz też
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 148555
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 1472 [zarchiwizowane 2022-10-26].
- ↑ Uchwała Nr XX/99/72 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach z dnia 6 grudnia 1972 r. w sprawie utworzenia gmin w województwie katowickim (Dziennik Urzędowy Wojewódzkiej Rady Narodowej w Katowicach z dnia 20 grudnia 1972 r., Nr. 12, Poz. 103)
- ↑ a b Dz.U. 1975 nr 15 poz. 88
- ↑ a b Dz.U. 1977 nr 3 poz. 15
- ↑ Knie 1830 ↓, s. 333.
- ↑ Idzi Panic. Z badań nad osadami zanikłymi na Górnym Śląsku w średniowieczu. Uwagi w sprawie istnienia zaginionych wsi podcieszyńskich, Nageuuzi, Suenschizi, suburbium, Radouiza, Zasere, Clechemuje oraz Novosa. „Pamiętnik Cieszyński”, s. 29-37. Polskie Towarzystwo Historyczne Oddział w Cieszynie. ISSN 0137-558x. [dostęp 2012-12-31].
- ↑ Śląsk Cieszyński w średniowieczu (do 1528). Idzi Panic (redakcja). Cieszyn: Starostwo Powiatowe w Cieszynie, 2010, s. 294. ISBN 978-83-926929-3-5.
- ↑ Franciszek Maroń. Rozwój sieci parafialnej w diecezji katowickiej aż do końca XV wieku. „Rozwój sieci parafialnej w diecezji katowickiej aż do końca XV wieku”, s. 101-167, 1969.
- ↑ Monumenta Poloniae Vaticana T.1 Acta Camerae Apostolicae. Vol. 1, 1207-1344. Jan Ptaśnik (redakcja). Cracoviae: Sumpt. Academiae Litterarum Cracoviensis, 1913, s. 147-150.
- ↑ Wojciech Kiełkowski: Chybie - dzieje gminy od czasów najdawniejszych do współczesności. Chybie: 2009, s. 39-40. ISBN 978-83-910611-5-2.
- ↑ a b E. Szuster, 1998, s. 14
- ↑ Od 1 stycznia 1973 do 31 stycznia 1977
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Johann Georg Knie, Alphabethisch-Statistisch-Topographische Uebersicht aller Dörfer, Flecken, Städte und andern Orte der Königl. Preuß. Provinz Schlesien ..., Breslau: Graß, Barth und Comp., 1830, OCLC 751379865 (niem.).
- Ewelina Szuster: Wisła Wielka 1223-1998. Monografia miejscowości od jej zarania do czasów współczesnych. Pszczyna: 1998. ISBN 83-909538-1-1.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Strona o Kościele św. Jakuba w Wiśle Małej. jakubstarszy.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-08-29)].
| Miasto | |
|---|---|
| Wsie | |
| Osady | |
| Osada leśna | |
| Części miasta |
|
| Części wsi |
|
