Złocieniec
53°31′45″N 16°00′43″E/53,529167 16,011944
| miasto w gminie miejsko-wiejskiej | |||||
 Rynek w Złocieńcu | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||
| Powiat | |||||
| Gmina | |||||
| Prawa miejskie |
1333 | ||||
| Burmistrz |
Małgorzata Głodek | ||||
| Powierzchnia |
32,28 km² | ||||
| Wysokość |
130 m n.p.m. | ||||
| Populacja (30.06.2023) • liczba ludności • gęstość |
| ||||
| Strefa numeracyjna |
(+48) 94 | ||||
| Kod pocztowy |
78-520 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
ZDR | ||||
Położenie na mapie Polski  | |||||
Położenie na mapie województwa zachodniopomorskiego  | |||||
Położenie na mapie powiatu drawskiego  | |||||
Położenie na mapie gminy Złocieniec  | |||||
| 53°31′45″N 16°00′43″E/53,529167 16,011944
| |||||
| TERC (TERYT) |
3203064 | ||||
| SIMC |
0950374 | ||||
| Hasło promocyjne: Złocieniec – miasto z klimatem | |||||
Urząd miejski ul. Stary Rynek 3,78-520 Złocieniec | |||||
| Strona internetowa | |||||
| BIP | |||||
Złocieniec (niem. Falkenburg) – miasto w północno-zachodniej Polsce, w woj. zachodniopomorskim, w powiecie drawskim, siedziba gminy miejsko-wiejskiej Złocieniec. Położone na Pojezierzu Drawskim, nad rzekami Drawą i Wąsową.
Według danych z 31 grudnia 2023 r. miasto miało 12 106 mieszkańców[2]
Pod względem liczby ludności, miasto zajmuje w województwie zachodniopomorskim 19. miejsce, natomiast pod względem powierzchni miejsce 10.[3]
Położenie
[edytuj | edytuj kod]
Złocieniec leży w południowo-wschodniej części województwa zachodniopomorskiego nad rzeką Drawą. Jest jednym z większych miast na Pojezierzu Drawskim.
Według danych z 1 stycznia 2009 powierzchnia miasta wynosi 32,28 km²[4].
Złocieniec początkowo był przygraniczną osadą w Wielkopolsce[5][6]. W XIII wieku został zdobyty przez Brandenburgię, a następnie włączony do Nowej Marchii[5][6]. Od czasu włączenia w granice Królestwa Prus Złocieniec uznawany jest za leżący na Pomorzu Zachodnim[5].
Przez miejscowość przepływa ponadto rzeka Wąsowa, która na terenie miasta uchodzi do Drawy. W granicach miasta znajdują się niewielkie jeziora: Rakowo Przednie, Rakowo Tylne, Maleszewo i Dłusko. W skład miasta wchodzą następujące dawne miejscowości: Budów, Bytyń, Czubata, Gaje, Grotniki, Kosowo, Krosin, Rakowo.
Mieszkańcy wyróżniają takie obszary jak:
- Os. Czaplineckie
- Os. Gronowskie
- Budów
- Os. Pomorskie
- Zatorze
- Centrum
Części miasta: Budów, Bytyń, Gaje, Grotniki, Kosowo, Krosin, Rakowo.
Przez Złocieniec przechodzi droga krajowa nr 20 oraz dwie linie kolejowe: nr 210 oraz nr 410.
Od 1945 roku w granicach Polski, początkowo w województwie szczecińskim, w latach 1950–1975 w tzw. dużym województwie koszalińskim, a w latach 1975–1998 w tzw. małym województwie koszalińskim.
Zabytki i atrakcje turystyczne
[edytuj | edytuj kod]
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisany jest[7]:[8]:
- śródmieście, nr rej. 29 z dnia 4 września 1956 r.
- gotycki kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny z XV wieku, 1723 i 1870, z neogotycką wieżą z 1875 r., nr rej. 569 z dnia 15 lutego 1966 r. Kościół parafialny, rzymskokatolicki należący do dekanatu w Drawsku Pomorskim, diecezji koszalińsko-kołobrzeskiej, metropolii szczecińsko-kamieńskiej
- ruiny zamku z XIII/XIV wieku, XVII/XVIII wieku oraz XIX/XX wieku, nr rej. 18 z dnia 4 lipca 1954 r.
- zespół sanatoryjno-szpitalny z pocz. XX wieku, nr rej. 1243 z dnia 5 stycznia 1994 r., w skład którego wchodzą:
- sanatorium-szpital z 1905 r., budynek murowano-drewniany
- budynek administracyjny murowano-drewniany z 1905 r.
- leżakownia z 1905 r., obecnie magazyn
- stajnia murowano-drewniana z 1905 r., obecnie magazyn
- stolarnia i prosektorium, budynek murowano-drewniany
- pompownia I (altana) murowano-drewniana z 1905 r., obecnie magazyn
- pompownia II drewniana z 1905 r.
- park Żubra
Ponadto:
- Ratusz z XIX wieku, zbudowany na planie prostokąta
- Cmentarz żydowski w Złocieńcu
- nazistowski ośrodek szkoleniowy Ordensburg Krössinsee
- kamienice z XVIII i XIX w.
- Zajączek Złocieniaszek – drogowskaz w północnej części miasta; jego postać jest współcześnie również maskotką miasta.
Historia
[edytuj | edytuj kod]Na zboczach Góry Rakowskiej zostało odnalezione cmentarzysko typu urnowego z VII-VI wieku p.n.e., będące najstarszym śladem osadnictwa ludzkiego na obszarze miasta[9].
W czasach Bolesława Krzywoustego przebiegała tędy granica pomiędzy Pomorzem i Wielkopolską. W XIII w. tereny te zostały zajęte przez Brandenburgię. Pierwsza wzmianka o Złocieńcu pochodzi z 1311 r. Prawa miejskie od 1333 r. Od XIV w. własność Wedlów, a od XVI w. Borków[10]. Przebiegała tędy tzw. Droga Margrabiów biegnąca do Drawska. Miasto zdobył Władysław Jagiełło, który obsadził miasto polską załogą obronną. W 1431 zdobyli je Krzyżacy. W 1657 przez miasto przeszła tzw. pogoń hetmana Stefana Czarnieckiego, która ścigała Szwedów. Od XVIII rozwój produkcji sukna, w 1838 uruchomiono mechaniczną tkalnię z przędzalnią o napędzie parowym.
W nocy z 4 na 5 marca 1945 do Złocieńca wkroczyłi żołnierze 2 Dywizji Piechoty i 1 Brygada Pancerna im. Bohaterów Westerplatte z 1 Armii Wojska Polskiego kończąc w miejscowości panowanie reżimu III Rzeszy[11]. Po II wojnie światowej zniszczenia obejmowały 20% zabudowy Złocieńca[12].
27 grudnia 2012 Rada Miejska nadała rondu w ciągu drogi krajowej nr 20, na skrzyżowaniu ulic: Czaplineckiej, I Dywizji Wojska Polskiego, Adama Mickiewicza i Marszałka Józefa Piłsudskiego – nazwę Rondo im. Ks. Jana Dybowskiego CR[13]. 16 maja 2019 św. Andrzej Bobola został ogłoszony patronem miasta[14].
Toponimia
[edytuj | edytuj kod]Niemiecką nazwę zapisano w 1333 roku jako Falkenburg, pochodzi ona od rzeczownika Falke (pol. sokół) i -burg. Po przejęciu miasta przez administrację polską w 1945 roku przejściowo używano nazw Morzysław i Złociniec[15] (1945-1947)[16]. Rozporządzeniem rządowym z dnia 7 maja 1946 roku wprowadzona została nazwa Złocieniec[17], pochodząca od rzeczownika złocień (chryzantema) z formantem –ec[18].
Demografia
[edytuj | edytuj kod]
- Piramida wieku mieszkańców Złocieńca w 2021 roku[19].
.png)
Gospodarka
[edytuj | edytuj kod]Do transformacji gospodarczej Złocieniec był regionalnym ośrodkiem przemysłu, a w szczególności przemysłu lekkiego oraz ceramiki budowlanej. W mieście działał Zakład Przemysłu Wełnianego w Złocieńcu oraz pięć zakładów ceramiki budowlanej (zakłady przy ul. Drawskiej – A, B, C, D oraz ceramika przy ul. Połczyńskiej). Obecnie do największych zakładów pracy należą: Flow Technics Sp. z o.o., STM Sp.z o.o., Eko-Bet Sp. z o.o., Guzmet s.c., Team Dress Drawa Sp. z o.o. W Złocieńcu mają siedzibę oddziały banków: PKO BP SA, Bank Spółdzielczy w Kaliszu Pomorskim, PeKaO SA, Getin Noble Bank, Bank Pocztowy SA, Alior Bank SA.
W miejscowości działało Państwowe Gospodarstwo Rybackie Złocieniec, którego następcą prawnym jest Przedsiębiorstwo Rybackie w Złocieńcu Sp. z o.o.[20]
Transport
[edytuj | edytuj kod]W miejscowości znajduje się stacja kolejowa, będąca węzłem dwóch linii kolejowych: nr 210 oraz nr 410.
W okresie PRL na trasie Dworzec kolejowy – Dworcowa – Mickiewicza – I Dywizji WP – Czwartaków – Budowo funkcjonowała komunikacja miejska, realizowana przez podstawianego przez wojsko zielonego Jelcza 080. Nie jest obecnie wiadomo, czy autobus kursował przez Rynek[21].
W Złocieńcu znajduje się siedziba przedsiębiorstwa przewozowego Roma Bus (dawniej Alga) oraz Przedsiębiorstwa Komunikacji Samochodowej (PKS) Złocieniec, powstałego 8 sierpnia 2014[22] z wyodrębnienia dawnej placówki terenowej (biurowiec, warsztaty, zaplecze techniczne, 40 pojazdów, w tym 38 autobusów wartości 853 tys. zł, 78 pracowników)[23][24] z PKS w Szczecinku, którą za 1,5 mln zł[25] wykupiło starostwo drawskie wraz z samorządami gmin Kalisz Pomorski, Wierzchowo i Złocieniec[26]. 20 grudnia 2017 PKS Złocieniec uzyskał decyzję o dofinansowaniu wymiany taboru (9 autobusów na 40 miejsc oraz 7 busów na 21 osób) ze środków UE w wysokości 5,4 mln zł przy całkowitej wartości projektu 7,7 mln zł[27], a 2 stycznia 2018 PKS Złocieniec został operatorem publicznego transportu zbiorowego w powiecie drawskim i świdwińskim[28].
Kultura
[edytuj | edytuj kod]
Stałe masowe imprezy to: Święto Drawy, Festiwal Podróżniczy 16 Południk, Festiwal Piosenki Turystycznej 16 Południk, Dni Złocieńca, Ogólnopolskie Regaty o Puchar Ziemi Złocienieckiej, Zachodniopomorskie Targi Wystawiennicze Jarmark Kultury Mieszkańców Pojezierza Drawskiego.
W Złocienieckim Ośrodku Kultury (ZOK) działają takie formacje, jak:
- Zespół Tańca Ludowego „Złocienie”
- Ludowy zespół śpiewaczy „Darskowiacy”
- Formacja Tańca Nowoczesnego „Remittance Of Skills”
- grupa teatralna
- grupy wokalne
- formacja tańca towarzyskiego
- grupa aerobiku
a także pracownia artystyczno-ceramiczna. Jeszcze pod koniec XX wieku mieścił się tam zastęp harcerski o nazwie „Mochowiacy”, działał on na terenie Złocieńca ok. 40 lat.
W ramach ZOK funkcjonuje kino „Mewa”.
Złocieniec został sportretowany w utworze Makatka ze Złocieńca zespołu Stare Dobre Małżeństwo. Utwór ukazał się na płycie Kino objazdowe w 2002 r. Autorem muzyki i wykonawcą jest – pochodzący ze Złocieńca – lider zespołu Krzysztof Myszkowski.
W mieście funkcjonuje od kilku lat Bractwo Rycerskie Wolna Drużyna Piesza i późnośredniowieczna grupa Wojowie Gardu Welesa.
W 2017 miała miejsce III edycja Festiwalu Podróżniczego „16 Południk”.
Oświata
[edytuj | edytuj kod]
W Złocieńcu znajdują się dwa przedszkola niepubliczne prowadzone przez jednostkę wojskową.
| szkoła | patron | data utworzenia | rodzaj szkoły | adres |
|---|---|---|---|---|
| Szkoła Podstawowa nr 1 | im. Janusza Kusocińskiego | 1945-09-03[29] | szkoła publiczna | ul. I Dywizji WP 4a |
| Szkoła Podstawowa nr 3 | im. Żołnierza Polskiego, | szkoła publiczna | ul. Czwartaków 2 | |
| Gimnazjum nr 1 | im. Bohaterów Monte Cassino | 1999-09-01[30] | szkoła publiczna | ul. I Dywizji WP 4 |
| Gimnazjum nr 2 | im. Gen. Władysława Sikorskiego | szkoła publiczna | ul. Czwartaków 2 | |
| Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych | im. Gen. Władysława Andersa | 1946-09-01[31] | szkoła publiczna | ul. Okrzei 9 |
Szkoła Podstawowa nr 1 dysponuje dwoma budynkami. Oddziały dzieci starszych zlokalizowane są przy ul. Chopina 10, młodszych – przy ul. I Dywizji WP 4 i 4a.
Administracja
[edytuj | edytuj kod]
Miasto jest siedzibą gminy miejsko-wiejskiej. W Radzie Miejskiej w Złocieńcu zasiada 15 radnych. Organem wykonawczym jest burmistrz. Siedzibą władz jest urząd miejski przy Starym Rynku.
Burmistrzowie Złocieńca:
- Waldemar Krzysztof Włodarczyk (od 2002 r.)
- Krzysztof Zacharzewski (od 2014 r.)
- Małgorzata Głodek (od 2024 r.)
Złocieniec należy do Związku Miast Polskich.
Mieszkańcy Złocieńca wybierają posłów z okręgu wyborczego nr 40, senatora z okręgu wyborczego nr 99, a posłów do Parlamentu Europejskiego z okręgu wyborczego nr 13.
Sport
[edytuj | edytuj kod]Miejski Klub Sportowy to „Olimp” Złocieniec. Funkcjonują tu także Uczniowski Klub Sportowy "Traper" i Złocieniecki Klub Karate[32].
Przy szkole podstawowej nr 1 działa klub żeglarski UKS „Szkwał” Złocieniec[32].
Wspólnoty religijne
[edytuj | edytuj kod]Na terenie miasta działalność religijną prowadzą trzy rzymskokatolickie parafie: Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, św. Augustyna (parafia wojskowa) oraz św. Jadwigi Królowej. Obie podlegają pod dekanat Drawsko Pomorskie, diecezję koszalińsko-kołobrzeską, metropolię szczecińsko-kamieńską.
W Złocieńcu znajduje się sala królestwa zboru Świadków Jehowy (w tym grupa rosyjskojęzyczna; ul. Dworcowa 17b)[33].
Miasta partnerskie
[edytuj | edytuj kod]Władze gminy Złocieniec prowadzą współpracę samorządową z następującymi miastami[34]:
- Bad Segeberg (Niemcy) od 12 kwietnia 1995
- Drawsko Pomorskie (pow. drawski, woj. zachodniopomorskie) od 10 października 2002
- Koserow (Niemcy) od 15 lipca 2001
- Pyrzyce (pow. pyrzycki, woj. zachodniopomorskie) od 9 września 1999
Ludzie związani ze Złocieńcem
[edytuj | edytuj kod]Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Wyniki badań bieżących - Baza Demografia - Główny Urząd Statystyczny [online], demografia.stat.gov.pl [dostęp 2023-12-11] (pol.).
- ↑ Złocieniec w liczbach Polska w liczbach. Data - 31 grudnia 2021
- ↑ GUS (autor korporatywny), Ludność. Stan i struktura ludności oraz ruch naturalny w przekroju terytorialnym. Stan w dniu 31 grudnia 2015 roku
- ↑ Powierzchnia i ludność w przekroju terytorialnym w 2013 r.. „Powierzchnia i Ludność w Przekroju Terytorialnym”, 2013-07-26. Warszawa: Główny Urząd Statystyczny. ISSN 1505-5507.
- ↑ a b c Tadeusz Białecki: Herby miast Pomorza Zachodniego. Szczecin: Wydawnictwo Polskie Pismo i Książka, 1991, s. 152, 153. ISBN 83-85360-01-8. (pol.).
- ↑ a b Złocieniec, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2023-02-04] [zarchiwizowane z adresu 2023-02-04].
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych woj. zachodniopomorskiego. Narodowy Instytut Dziedzictwa. [dostęp 2021-05-30].
- ↑ „Zachodniopomorski Wojewódzki Konserwator Zabytków”. Szczecin.
- ↑ Kalendarium. Urząd Miejski w Złocieńcu. [dostęp 2009-11-30].
- ↑ Miejscowości Pojezierza Drawskiego. pojezierze-drawskie.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-04-30)]..
- ↑ Dolata 1971 ↓, s. 519.
- ↑ Czesław Piskorski Pomorze Zachodnie, mały przewodnik Wyd. Sport i Turystyka Warszawa 1980 s. 314–315. ISBN 83-217-2292-X.
- ↑ Uchwała Nr XXVIII/248/2012 Rady Miejskiej w Złocieńcu z dnia 27 grudnia 2012 r.
- ↑ Sebastian Kuropatnicki: Św. Andrzej Bobola ogłoszony patronem Złocieńca. zlocieniec.pl, 2019-05-17. [dostęp 2020-02-05].
- ↑ Słownik współczesnych nazw geograficznych Pomorza Zachodniego z nazwami przejściowymi z lat 1945–1948. Tadeusz Białecki (red.). Szczecin: Książnica Pomorska w Szczecinie, 2002, s. 253. ISBN 83-87879-34-7.
- ↑ Jarosław Leszczełowski: Złocieniec nie całkiem odzyskany.. Aljar, 2009.
- ↑ Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 7 maja 1946 r. (M.P. z 1946 r. nr 44, poz. 85, s. 1.).
- ↑ Nazwy wsi i miast wschodniej części Pomorza Zachodniego, [w:] Edward Breza, Zeszyty Kulickie, 1999 (Materiały z konferencji w Kulicach 6–8 listopada 1998), s. 92, ISSN 1508-9207.
- ↑ Złocieniec w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2016-01-12], liczba ludności na podstawie danych GUS.
- ↑ M.P. z 1974 r. nr 28, poz. 172.
- ↑ Remigiusz Grochowiak Atlas komunikacji miejskiej. Województwo zachodniopomorskie.
- ↑ Złocieniecki PKS przejęty.
- ↑ PKS Szczecinek sprzedaje Złocieniec.
- ↑ Co dalej z PKS Złocieniec.
- ↑ Przy pierwotnej propozycji 2,3 mln zł, zmniejszonej następnie do 2,0 i 1,8 mln zł – zob. Fiasko rozmów o przejęciu PKS Złocieniec.
- ↑ PKS w Złocieńcu jako spółka międzygminna.
- ↑ Nowe autobusy za unijne fundusze. Złocieniecki PKS modernizuje tabor.
- ↑ Publiczny Transport Zbiorowy Powiatu Drawskiego.
- ↑ Historia. SP nr1 im. Janusza Kusocińskiego w Złocieńcu. [dostęp 2009-11-30]. (pol.).
- ↑ historia szkoły. Gimnazjum nr 1 w Złocieńcu. [dostęp 2009-11-30]. (pol.).
- ↑ Historia. Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych im. gen. W. Andersa w Złocieńcu. [dostęp 2009-11-30]. (pol.).
- ↑ a b Jan Macul "Złocieniec liderem...", Złocienieckie Klimaty nr 5/2021 (41), s. 12
- ↑ Dane według wyszukiwarki zborów, na oficjalnej stronie Świadków Jehowy jw.org [dostęp 2019-04-14].
- ↑ Współpraca Gminy Złocieniec. UMiG w Złocieńcu. [dostęp 2009-03-04]. (pol.).
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Bolesław Dolata: Wyzwolenie Polski 1944-1945. Warszawa: 1971.
Linki zewnętrzne
[edytuj | edytuj kod]- Falkenburg (niem.) II, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 370.
| Miasta na prawach powiatu | |
|---|---|
| Miasta powiatowe | |
| Miasta gminne |
|
| Miasto | |
|---|---|
| Części miasta | |
| Wsie | |
| Osady | |
| Kolonia | |
| Nieistniejące osady |
