Zaraza Bartlinga

Zaraza Bartlinga
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	jasnotowce
Rodzina	zarazowate
Rodzaj	zaraza
Gatunek	zaraza Bartlinga
	Nazwa systematyczna
	Orobanche bartlingii Griseb.; Spic. fl. rumel. 2:57. 1845
Synonimy
	Orobanche libanotidis Rupr.;
	Orobanche libanotidis Rupr.;

Zaraza Bartlinga, zaraza oleśnikowa^[3] (Orobanche bartlingii Griseb.) – gatunek byliny z rodziny zarazowatych (Orobanchaceae).

Zasięg występowania

Zaraza Bartlinga występuje w środkowej, wschodniej, południowo-wschodniej i południowo-zachodniej Europie^[4]. W Polsce jest podawana z trzech stanowisk w Jurze Krakowsko-Częstochowskiej: Doliny Kobylańskiej, okolic Rzędkowic oraz z Ojcowskiego Parku Narodowego^[3], przy czym niektóre źródła potwierdzają ją tylko z ostatniego stanowiska^[5]. Występowała także w miejscowości Grobla na Pogórzu Złotoryjskim, jednak od kilkudziesięciu lat jej tam nie potwierdzono^[3].

Morfologia

Łodyga: Osiąga wysokość 20–40 cm. Jest jasnożółta.
Kwiaty: Zebrane w kwiatostan na szczycie łodygi, który jest kłosowaty, gęsty, utworzony z kwiatów siedzących w kątach łuskowatych przysadek. Korona żółtawa, dwuwargowa. Warga górna jest dwu-, a dolna trzyłatkowa.
Owoce: Torebka. Nasiona liczne i drobne.
Gatunki podobne: Podobna jest do zarazy alzackiej (O. alsatica), od której odróżnia się m.in. mniejszą koroną i prawie nagą szyjką słupka^[3].

Biologia i ekologia

Geofit. Jest rośliną bezzieleniową, bez korzenia. Pasożytuje na oleśniku górskim (Libanotis montana). Kwitnie od czerwca do lipca. Rośnie w murawach kserotermicznych z rzędu Festucetalia valesiacae^[5].

Zagrożenia i ochrona

W latach 2004–2014 gatunek był objęty w Polsce ochroną ścisłą, od 2014 podlega ochronie częściowej^[6]. Gatunek został umieszczony w Polskiej Czerwonej Księdze Roślin^[7] w kategorii VU (narażony). Roślina znalazła się także na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski (2006)^[8] w grupie gatunków rzadkich – potencjalnie zagrożonych (kategoria zagrożenia R). W wydaniu z 2016 roku otrzymała kategorię VU (narażony)^[9]. Zagrożeniem dla populacji jest naturalna sukcesja drzew i krzewów.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2013-09-27] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Wyd. II. Multico, 2006, seria: Flora Polski. ISBN 978-83-7073-444-2.
↑ Orobanche bartlingii. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. [dostęp 2013-09-27].
↑ ^a ^b Z. Szeląg: Zaraza oleśnikowa. W: Polska Czerwona Księga Roślin. Kraków: 2001, s. 342-343. ISBN 83-85444-85-8.
↑ Dz.U. z 2014 r. poz. 1409 – Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin.
↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.
↑ Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2013-09-27] (ang.).

[mirkowa-3] Halina Piękoś-Mirkowa, Zbigniew Mirek: Rośliny chronione. Wyd. II. Multico, 2006, seria: Flora Polski. ISBN 978-83-7073-444-2.

[grin-4] Orobanche bartlingii. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. [dostęp 2013-09-27].

[CZK-5] Z. Szeląg: Zaraza oleśnikowa. W: Polska Czerwona Księga Roślin. Kraków: 2001, s. 342-343. ISBN 83-85444-85-8.

[rozp2014-6] Dz.U. z 2014 r. poz. 1409 – Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin.

[7] Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.

[redlist-8] Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.

[9] Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]