aby
aby (język polski)
[edytuj]- znaczenia:
spójnik międzyzdaniowy
- (1.1) …wprowadzający zdanie podrzędne: celu
- (1.2) …wprowadzający zdanie podrzędne: skutku
- (1.3) …wprowadzający zdanie podrzędne: dopełnienia
- (1.4) st.pol. choćby
partykuła
- przykłady:
- (1.1) Wyciągnąłem rękę, aby się przywitać z przyjacielem.
- (1.2) Za stary jestem, aby chodzić po górach.
- (1.3) Nie chciałbym, abyś cierpiała z mojej winy.
- składnia:
- antonimy:
- hiperonimy:
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- wyrazy pokrewne:
- etymologia:
- W użyciu od XIV w. Od prasł. *aby → byleby, byleby tylko (partykuła ograniczająca, wtórnie jako spójnik warunkowy, celowy i dopełnieniowy), złożenie z prasł. *a + *by (zob. by, por. aż, żeby)[1]
- ogsłow. jako partykuła i spójnik: por. czes. aby, ros. абы (dial.), scs. aby → gdyby[1]
- uwagi:
- Wyraz o charakterze książkowym, nie należy używać go w mowie potocznej[2].
- (2.1) dialekty: małopolski, mazowiecki, wielkopolski
- tłumaczenia:
- zobacz listę tłumaczeń w haśle: żeby
- esperanto: por ke
- hiszpański: a fin de que
- jidysz: (1.1) כּדי (kedej)
- kaszubski: (1.1) cobë, bë, żebë; (1.2) cobë, bë, żebë; (1.3) cobë, bë, żebë
- łaciński: (1.1) ut, uti
- ukraiński: (1.1) щоб; (1.2) аби; (1.3) щоб
- wilamowski: dos
- źródła:
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Hasło „aby” w: Wiesław Boryś, Słownik etymologiczny języka polskiego, Wydawnictwo Literackie, Kraków 2005, ISBN 83-08-03648-1, s. 17.
- ↑ Andrzej Markowski, Jak dobrze mówić i pisać po polsku, Warszawa 2000.
aby (język czeski)
[edytuj]- znaczenia:
spójnik
- przykłady:
- składnia:
- synonimy:
- antonimy:
- hiperonimy:
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- wyrazy pokrewne:
- związki frazeologiczne:
- etymologia:
- uwagi:
- źródła:
aby (język słowacki)
[edytuj]- wymowa:
- znaczenia:
spójnik
- przykłady:
- składnia:
- synonimy:
- antonimy:
- hiperonimy:
- hiponimy:
- holonimy:
- meronimy:
- wyrazy pokrewne:
- związki frazeologiczne:
- etymologia:
- uwagi:
- źródła:
- ↑ Zofia Jurczak-Trojan, Halina Mieczkowska, Elżbieta Orwińska, Maryla Papierz, Słownik słowacko-polski, t. I, A-Ô, TAiWPN Universitas, Kraków 2005, ISBN 83-242-0569-1, s. 2.