1644
| Сыллар |
|---|
| 1640 1641 1642 1643 — 1644 — 1645 1646 1647 1648 |
| Уоннуу сыллар |
| 1610-с 1620-с 1630-с — 1640-с — 1650-с 1660-с 1670-с |
| Үйэлэр |
| XVI үйэ — XVII үйэ — XVIII үйэ |
1644 сыл.
Туох буолбута
[уларыт | биики-тиэкиһи уларытыы]- Муус устар 25 — Кытайга былааһы былдьаһыы түмүгэр Мин импэрээтэрэ Чунчжэнь бэйэтигэр тиийинэн өлбүт. Мантан инньэ үрдүкү былаас тоҥус (мондьуур) төрүттээх Цин династияҕа көспүтэ.
- Ыам ыйын 25 — Мин династиятын генерала У Санги саба түспүт манчжурдары кытта сөбүлэҥ түһэрсэн Улуу Кытай эркинин аанын Шаньхайгуань дабааҥҥа арыйан биэрбит. Бу кэнниттэн манчжурдар Пэкиини ылбыттара.
- Ыам ыйын 27 — Маньчжур регенэ Доргон өрө турбут Ли Цзичэни (Шунь династия) Шанхай дабаанын аттынааҕы кыргыһыыга үлтүрүппүт. Манчжурдар бу кэннэ Пекини ылбыттара.
- Бэс ыйын 5 — Кытайга Мин импиэрийэтэ ыһыллар кэмигэр маньчжур сэриитэ Пекин куоратын ылбыт.
- Сэтинньи 8 — Манчжурдар Цин династияларын үһүс импэрээтэрэ Шуньчжи бүтүн Кытайы баһылыыр сиэрэ-туома ыытыллыбыт. Бу иннинэ өрө турааччылар Пекини ыла сылдьыбыттар, онтон сылтаан Мин династия бүтэһик ыраахтааҕыта бэйэтигэр тиийинэн өлбүт. Мин аармыйата Цин аармыйатын кытта өрө турааччылары утары сэриилэһэргэ күһэллибит. Тиһэҕэр Цин аармыйатын баһылыга Доргон былааһы бэйэтигэр ылбыт, Пекиҥҥэ киирбит, Мин ыраахтааҕытын аймахтарын өлөртөөбүт. Доргон бу саҕана кыра саастаах импэрээтэргэ (убайын уолугар) регент этэ, дьиҥ былаас киниэхэ баара.