Jovan Veselinov
Jovan Veselinov Žarko (1906 — 1982), učesnik Narodnooslobodilačke borbe, društveno-politički radnik SFRJ i SR Srbije, junak socijalističkog rada i narodni heroj Jugoslavije. U periodu od 1957. do 1963. godine obavljao je funkciju predsednika Narodne skupštine Narodne Republike Srbije.
| JOVAN VESELINOV | |||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 Jovan Veselinov u ranim 1980-ima | |||||||||
| Datum rođenja | 20. januar 1906. | ||||||||
| Mesto rođenja | Kumane, kod Bečkereka Austrougarska | ||||||||
| Datum smrti | 8. februar 1982. (76 god.) | ||||||||
| Mesto smrti | Beograd, ,_Flag_of_Serbia_(1947%E2%80%931992).svg){kind=small} SR Srbija SFR Jugoslavija | ||||||||
| Supruga | Stanka Veselinov | ||||||||
| Profesija | društveno-politički radnik | ||||||||
| Član KPJ od | 1923. | ||||||||
| Učešće u ratovima | Narodnooslobodilačka borba | ||||||||
| Služba |  NOV i PO Jugoslavije | ||||||||
| Čin |  General-major u rezervi | ||||||||
| Predsednik Izvršnog veća NR Srbije | |||||||||
| Period | decembar 1953. - april 1957. | ||||||||
| Prethodnik | Petar Stambolić | ||||||||
| Naslednik | Miloš Minić | ||||||||
| Predsednik Narodne skupštine NR Srbije | |||||||||
| Period | april 1957. - jun 1963. | ||||||||
| Prethodnik | Petar Stambolić | ||||||||
| Naslednik | Dušan Petrović Šane | ||||||||
| Predsednik CK SK Srbije | |||||||||
| Period | mart 1957. - mart 1967. | ||||||||
| Prethodnik | Petar Stambolić | ||||||||
| Naslednik | Dobrivoje Radosavljević | ||||||||
| Narodni heroj od | 5. jula 1952. | ||||||||
| Odlikovanja |
| ||||||||
Biografija
urediRođen je 20. januara 1906. godine u selu Kumanu, kod Velikog Bečkereka. Potiče iz siromašne zemljoradničke porodice. Posle završetka osnovne škole, učio je bravarski zanat.
Za vreme učenja zanata prvi put se susreo sa radničkim pokretom. Mnogi njegovi sugrađani, su za vreme Prvog svetskog rata bili mobilisanu u austrougarsku vojsku i poslati na Istočni front. Većina njih je se tamo predavala Rusima, a njih desetak su bili učesnici Oktobarske revolucije. Za vreme šegrtovanja, Jovan Veselinov se družio s nekima od njih, a najviše sa Lazom Blažićem i braćom Rackom i Milutnom Čolićem. Od njih je slušao o Lenjinu i prvoj zemlji socijalizma — Sovjetskom Savezu.
Godine 1923, sa svega 17 godina, postao je član, tada već ilegalne, Komunističke partije Jugoslavije. Pošto u rodnom mestu i okolini nije uspeo da pronađe zaposlenje, 1923. godine otišao je u Smederevo, gde se zaposlio u fabrici „Sartid“. U ovo fabrici tada je postojala veoma jaka partijska organizacija, tako da je Jovan aktivno učestvovao u svim akcijama, koje je ona organizovala, bilo preko svog sindikata ili organizacije saveza radničke omladine. Po partijskom zadatku, 1924. godine, vratio se u rodno mesto i učestvovao kao delegat na Oblasnoj konferenciji KPJ u Petrovgradu. Naredne godine, je otišao u Beograd i zaposlio se kao metalski radnik u štofari Vlade Ilića. Pošto su uslovi rada u ovoj fabrici bili veoma teški, a sindikat zabranjen, Jovan je ubrzo po svom dolasku okupio grupu radnika i s njom započeo borbu za bolje uslove rada.
Godine 1926. odlukom Politbiroa Centralnog komiteta Komunističke partije Jugoslavije upućen je na školovanje u Sovjetski Savez. Školovao se na Komunističkom univerzitetu nacionalnih manjina Zapada u Moskvi. Pored njega, u Moskvi se na školovanju u to vreme nalazilo još mladih komunista iz Jugoslavije — Josip Kolumbo, Pavle Marganović, Rista Samardžić i dr. Tokom boravka u Sovjetskom Savezu bio je član Svesavezne komunističke partije (boljševika). Kao partijski radnik je radio u sovjetskim preduzećima i završio specijalni vojni kurs.
Godine 1930. se vratio u Kraljevinu Jugoslaviju, u kojoj je tada bila na snazi Šestojanuarska diktatura, i primio dužnost sekretara Pokrajinskog komiteta KPJ za Vojvodinu. Krajem 1930. godine učestvovao je u Berlinu, kao predstavnik jugoslovenske omladine, Konferenciji komunističke omladine Srednje Evrope. Tokom boravka u Berlinu susreo se sa Georgi Dimitrovom, tada čelnikom srednjoevropske sekcije Kominterne. Početkom 1931. godine, učestvovao je u Beču na savetovanju vodećih jugoslovenskih komunista.
Sredinom marta 1931. godine poslat je u Sloveniju na partijski rad, gde je uhapšen 9. aprila u Ljubljani. Državni sud za zaštitu države osudio ga je „zbog komunističkog delovanja“ na 15 godina robije, koju je izdržavao u zatvorima u Lepoglavi i Sremskoj Mitrovici.
Narodnooslobodilačka borba
urediAvgusta 1941. godine, posle okupacije Kraljevine Jugoslavije, zajedno sa 32 robijaša-komunista pobegao je iz sremskomitrovačkog zatvora. Posle bekstva iz zatvora, pridružili su se partizanima na Fruškoj gori. Potom je jedan deo bivših robijaša prešao u Srbiju i otišao u Vrhovni štab, a Jovan Veselinov je, zajedno sa Stankom Paunovićem, Slobodanom Bajićem i Jovanom Trajkovićem, po partijskom zadatku, ostao u Sremu i rukovodio oružanom borbom. Pošto Okružni komitet KPJ za Srem nije imao kontakte sa Pokrajinskim komitetom KPJ za Vojvodinu, koji se nalazio u Banatu, ustanak je u ovom delu Vojvodine kasnio. Jovan je tada preuzeo dužnost sekretara Okružnog komiteta i počeo da radi na aktivnijem učešću naroda u Narodnoosloboilački pokret.
Decembra 1941. godine oragnizovao je partijsko savetovanje u Pećincima, koje je predstavljalo prekretnicu u oružanom ustanku u Sremu. Kao sekretar Okružnog komiteta radio je na organizovanju partijskih i skojevskih organizacije, partijske i narodnooslobodilačke štampe, partizanskih odreda i drugih masovih antifašističkih organizacija. Početkom 1942. godine Okružni komitet KPJ za Srem, je pomoću svog kurira Boška Palkovljevića Pinkija, uspeo da uspostavi vezu sa Vrhovnim štabom i Centralnim komitetom KPJ, što je bilo veoma značajno za dalji razvoj oružane borbe u Vojvodini.
Pošto su tokom 1941. i 1942. godine poginuli politički i organizacioni sekretari Pokrajinkskog komiteta KPJ za Vojvodinu - Žarko Zrenjanin i Toza Marković, kao i članovi Biroa Pokrajinskog komiteta - Sonja Marinković, Stevan Jovanović Stevica i Radivoj Ćirpanov. Jovan Veselinov je tokom čitave 1942. godine, radio na obnovi rada Pokarjinskog komiteta i povezivanju sa partijskim organizacijama u Bačkoj i Banatu. Januara 1943. godine obnovljen je Pokrajinski komitet KPJ za Vojvodinu, a Jovan Veselinov je postao njegov sekretar. Bio je član Antifašističkog veća narodnog oslobođenja Jugoslavije i delegat Vojvodine na njegovom Drugom zasedanju, 1943. u Jajcu i Trećem zasedanju, 1945. u Beogradu. Vršio je dužnost predsednika Glavnog Narodnooslobodilačkog odbora Vojvodine i sekretara Jedinstvenog narodnog fronta Vojvodine.
Posleratna karijera
urediPosle oslobođenja Jugoslavije, Jovan Veselinov je bio ministar agrarne reforme, zatim ministar industrije i predsednik Planske komisije u Vladi NR Srbije. U periodu od decembra 1953. do april 1957. godine bio je predsednik Izvršnog veća Narodne Republike Srbije. Od 1957. do 1963. godine obavljao je funkciju predsednika Narodne skupštine NR Srbije. Od 1953. godine bio je član Saveznog izvršnog veća, a do 1963. član Saveta federacije. Više puta je biran za republičkog i saveznog narodnog poslanika, a u Saveznoj skupštini je obavljao funkciju predsednika Odbora za privredni plan i finansije Saveznog izvršnog veća i člana Prezidijuma Narodne skupštine.
Bio je predsednik Socijalističkog saveza radnog naroda Srbije. Na Petom kongresu KPJ, 1948. godine, izabran je u članstvo Centralnog komiteta KPJ. Član Centralnog komiteta Komunističke partije Srbije, bio je od Osnivačkog kongresa 1945. godine. Od marta 1957. do 1967. godine bio je sekretar Centralnog komiteta Saveza komunista Srbije, a od 1967. do 1969. član Izvršnog komiteta Saveza komunista Jugoslavije. Imao je čin rezervnog general-majora Jugoslovenske narodne armije.
Objavio je dve knjige - „Svi smo mi jedna partija“ i „Iz naše revolucije“. Po motivima njegove knjige „Svi smo mi jedna partija“ Televizija Novi Sad je 1981. godine snimila seriju „Baza na Dunavu“. Umro je 8. februara 1982. godine u Beogradu.
Nosilac je Partizanske spomenice 1941. i drugih jugoslovenskih odlikovanja, među kojima: Ordena jugoslovenske velike zvezde, Ordena junaka socijalističkog rada, Ordena narodnog oslobođenja, Ordena jugoslovenske zastave sa lentom, Ordena republike sa zlatnim vencem, Ordena zasluga za narod prvog reda, Ordena bratstva i jedinstva prvog reda, Ordena za hrabrost i dr. Ordenom narodnog heroja odlikovan je 5. jula 1952. godine.
Literatura
uredi- Enciklopedija Jugoslavije (knjiga osma). „Jugoslovenski leksikografski zavod“, Zagreb 1971. godina.
- Vojna enciklopedija (knjiga deseta). Beograd 1975. godina
- Narodni heroji Jugoslavije, „Mladost“, Beograd 1975. godina