1712

**1712. po kalendarima**
Gregorijanski	1712. (MDCCXII)
Ab urbe condita	2465.
Islamski	1123–1124.
Iranski	1090–1091.
Hebrejski	5472–5473.
Bizantski	7220–7221.
Koptski	1428–1429.
	Hindu kalendari
• Vikram Samvat	1767–1768.
• Shaka Samvat	1634–1635.
• Kali Yuga	4813–4814.
	Kineski
• Kontinualno	4348–4349.
• 60 godina	Yang Voda Zmaj; (od kineske Ng.)
Holocenski kalendar	11712.
	p • r • u
	Podrobnije: Kalendarska era

Milenijum:	2. milenijum
Vjekovi:	17. vijek – 18. vijek – 19. vijek
Decenija:	1680-e 1690-e 1700-e – 1710-e – 1720-e 1730-e 1740-e
Godine:	1709 1710 1711 – 1712 – 1713 1714 1715

Godina 1712. (MDCCXII) bila je prijestupna godina koja počinje u petak po gregorijanskom kalendaru odn. prijestupna godina koja počinje u utorak po julijanskom kalendaru. To je posljednja godina u kojoj se primjenjivao tzv. švedski kalendar.

Događaji

Januar/Siječanj – Mart/Ožujak

9. 1. (29. 12. po j.k.) - Vojvoda od Marlborougha smenjen s funkcija, zvanično zbog optužbi za proneveru novca, u stvari deo kampanje protiv nastavka Rata za špansko nasleđe i protiv vigovaca.
25. 1. - Karlo VI stigao u Beč iz Frankfurta, odn. Španjolske.
29. 1. - Rat za špansko naslijeđe (RzŠN): u Utrechtu je otvoren kongres, koji će dogodine rezultirati mirom.

10 - 18. 2. - Pobuna naroda Huilliche na čileanskom otočju Chiloé.

18. 2. - Šest dana nakon supruge Marie-Adélaïde, od morbila umire i francuski prestolonaslednik Louis, vojvoda od Bourgogne. Nasleđuje ga petogodišnji sin Louis, vojvoda od Bretanje, koji je ubrzo i sam inficiran.
22. 2. - Ivan Adam I., knez Lihtenštajna, kupio Grofoviju Vaduz (preko 3/4 današnje Kneževine Lihtenštajn). Ivan Adam umire u lipnju, nasljeđuje ga Josip Wenzel I.
27. 2. - Umro je mogulski car Bahadur Shah I. Nasleđuje ga Jahandar Shah (do 1713), proglasio se i njegov brat Azim-ush-Shan, ali ubijen je u martu.
30. 2. (11. 3. po gregorijanskom) - Datum uveden u Švedskoj kako bi se dotadašnji švedski kalendar zamijenio julijanskim.

8. 3. - Mali vojvoda od Bretanje umire od morbila i puštanja krvi; prestolonaslednik je njegov dvogodišnji brat Luj, vojvoda od Anžua, koji je takođe bolestan ali uspeva preboliti uz pomoć guvernante, Madame de Ventadour - postaje Louis XV od Francuske 1715-1774.
8. 3. (kalendar?) - Na saslušanju pred Tajnim savetom, francuski dvostruki agent Antoine de Guiscard pokušao ubiti britanskog kancelara eksčekera Roberta Harleyja.
11. 3. - Hrvatski sabor u Zagrebu, bez većine, prougarskih, magnata: prihvaćen prijedlog biskupa Eszterhazyja da hrvatsko kraljevstvo prizna žensko naslijeđe dinastije Habsburgovaca - Hrvatska pragmatička sankcija.^[1] Ugarski sabor je priznao žensko naslijeđe tek 1723. (→ Pragmatična sankcija).

April/Travanj – Jun/Lipanj

6. 4. - Pobuna robova u New Yorku: ubijeno nekoliko belaca, pogubljeno više crnaca.
23. 4. - Umro pećki patrijarh Atanasije I, u oktobru ga nasleđuje mitropolit raški Mojsije Rajović (do 1726) - nasleđuje dug od blizu 100.000 aspri, Arbanasi su zahvatili najveći deo patrijaršijskih imanja^[2].
april-avgust - Toggenburški rat je građanski rat između protestanata i katolika u Švajcarskoj.

4. 5. - RzŠN, Cassardova ekspedicija: francuski gusar Jacques Cassard hara na portugalskim Zelenortskim ostrvima, nastavlja ka britanskim i holandskim ostrvima u Karibima (jul) i Surinamu (oktobar).
16. 5. - Karlovo pismo: obvezuje se za sebe i svoje nasljednike da će nepovrijeđene sačuvati "prava, privilegije i sloboštine" hrvatskoga kraljevstva.^[3]
maj - Izbija prvi rat između Indijanaca Fox i Francuza sa saveznicima (do 1716) - u pitanju je kontrola nad putevima trgovine krznom.
19. 5. - Petar Veliki premješta prijestolnicu Ruskog Carstva iz Moskve u Sankt Peterburg (do 1918).
22. 5. - Karlo VI se krunisao u Požunu za ugarsko-hrvatskog kralja, kao Karlo III.

Jul/Srpanj – Septembar/Rujan

24. 7. - Rat za špansko naslijeđe: Bitka kod Denaina je ubjedljiva francuska pobjeda maršala Villarsa nad saveznicima Eugena Savojskog, narednih meseci uzimaju natrag utvrde izgubljene zadnjih godina.

kolovoz, početkom - Bosanski namesnik Ahmed-paša, uz pomoć skadarskog Tahir-paše Mahmudbegovića, prodire na Cetinje^[4]^[5], vladika Danilo i Miloradović beže sa 500 ljudi preko mletačkog područja u Hercegovinu. Turci ruše manastir, ali se povlače i tada trpe veće gubitke. Boj na Carevu Lazu? ^[6]^[7] Crnogorci se "prvi put" frontalno sukobljavaju sa velikim turskim snagama.^[8]
11. 8. - Mirom iz Aaraua je završen građanski rat u Švajcarskoj ("Četvrti zemaljski mir"): protestanti dobijaju prevlast, ali prava katolika se poštuju.
kolovoz - Ugarski sabor udovoljio hrvatskom zahtjevu da se prizna pravna valjanost svim zaključcima hrvatskog sabora koje kralj sankcionira.
19. 8. - RzŠN: u Utrechtu zaključeno primirje u Španiji - pregovori se ubrzavaju.

7. 9. - Veliki sjeverni rat (VSR): Danci uzimaju Šveđanima Stade u Donjoj Saksoniji nakon opsade, kao i čitav Bremen i Verden.
30. 9. - VSR: Švedska transportna flota razbijena kod Rügena.

Oktobar/Listopad – Decembar/Prosinac

5. 11. - Filip V, kralj Španije se odriče prava na francusku krunu.
12. 11. - Umro je japanski šogun Tokugawa Ienobu, nasleđuje ga trogodišnji Tokugawa Ietsugu (1713-16), savetnik mu je Arai Hakuseki.
25. 11. - Mojsije Petrović stiže u Beograd kao novi mitropolit (do 1726. odn. '30.), a dabrobosanski postaje Melentije Umiljenović. U Beogradu i okolini će biti najviše manastira i parohija.^[9] Ahmed-paša ove godine zatvorio crkvu u Sarajevu, kao i sveštenike, preti rušenjem i sečom - srpska opština plaća hiljadu dukata arslanija.^[10]

krajem godine - Crnogorci ponovo pojačavaju četničku akciju.^[11]
20. 12. - U okviru odbrane Stralsunda u Pomeraniji, Šveđani su odneli pobedu nad Dancima i Saksoncima kod Gadebuscha. Magnus Stenbock je proizveden u maršala.

Kroz godinu

Defterdar upućen iz Carigrada preuzeo beogradsku haznu (blagajnu) - ranije je bilo dosta zloupotreba u vojničkim platama i penzijama. U ovo vreme muslimanska raja iz Bosne se u Beogradu upisuje u erlije i kod kuće odbijaju plaćanje desetka; mnogi se u carstvu upisuju u janičare da bi izbegli obaveze i namete^[12]
Ali-beg Ibrahimhanzade, potomak Mehmed-paše Sokolovića, dobio je po treći put carski ferman da se janičari isele iz Jeni-hana, pašine zadužbine u Beogradu, namenjene mostu u Višegradu.^[13]
1712-15 - Ugarski sabor pristao na osnivanje stajaće kraljevske vojske u Ugarskoj i plaćanje poreza za njeno održavanje, ali samo od strane kmetova; Ugarska komora je podređena kralju a ne Bečkoj komori, ima upravu nad novim krajevima osim Vojne krajine^[14]
Lika i Krbava, umjesto dvorskoj Komori, podređeni Krajini.^[15] tj. Karlovačkom generalatu, kako je narod i želio, nakon što je carska komisija utvrdila da se "ne može savjetovati, da se ovaj divlji narod, tako skoro i najmanje optereti kontribucijom, glavarinom ili drugim nametima".^[16] Pobuna ipak ima i narednih godina.
Umro Atanasije Ljubojević pravoslavni episkop na području Like i Banije - dogodine ga nasleđuju Dionisije Ugarković (Kostajnička eparhija) i Danilo Ljubotina (gornjokarlovačka). Istovremeno se nameće unijatski vladika Rafailo Marković.^[17]
1712-13 - Srbi oko Ludbrega i Bisaga u stanju permanentne bune, jer se protive pokušajima Hrvatskog sabora da naplati kontribuciju (na vlastelinstvu Ludbreg-Rasinja ih podržavaju ban Adam Baćanj (?) i majka grofica Eleonora).^[18]
Britanski inženjer Thomas Newcomen izrađuje Newcomenovu parnu mašinu, prvi praktični uređaj uređaj koji koristi paru za obavljanje mehaničkog rada; uređaj se koristi za ispumpavanje vode iz rudarskih jama u Black Countryju.
John Arbuthnot kreirao lik Johna Bulla, kao simbol Britanije.
Otkriveno jedno od Novosibirskih otoka.
Edmond Halley i Isaac Newton piratizovali nedovršeni Flamsteedov katalog zvijezda - prva pojava Flamsteedove oznake.
Nemački preduzetnik Johann Bessler, zvani Orffyreus, prikazuje svoj prvi "samohodni točak" - u njegove tvrdnje su poverovali i neki ugledni naučnici.

Rođenja

Glavni članak: :Kategorija:Rođeni 1712.

24. 1. - Fridrik II. Veliki, kralj Pruske († 1786)
28. 1. - Tokugawa Ieshige, šogun Japana († 1761)
14. 6. - Sayat-Nova, armenski pjesnik († 1795)
28. 6. - Jean-Jacques Rousseau, švajcarski filozof, književnik i politički teoretičar († 1778)

Smrti

Glavni članak: :Kategorija:Umrli 1712.

12. 2. - Marie-Adélaïde de Savoie, majka Louisa XV (* 1685)
18. 2. - Louis de Bourbon, duc de Bourgogne, francuski prestolonaslednik (* 1682)
22. 2. - Nicolas de Catinat, maršal Francuske (* 1637)
27. 2. - Bahadur Šah I, mogulski car Indije (* 1643)
18. 4. - Louisa Maria Stuart, najmlađe dete Jamesa II (* 1692)
23. 4. - Patrijarh srpski Atanasije I
11. 6. - Louis-Joseph de Vendôme, francuski vojskovođa (* 1654)
16. 6. - Ivan Adam I., knez Lihtenštajna (* 1662)
4. 7. - Johann Kasimir Kolb von Wartenberg, prvi pruski premijer (* 1643)
12. 7. - Richard Cromwell, bivši Lord Protektor (* 1626)
jul - Baltadži Mehmet-paša, bivši veliki vezir
14. 9. - Giovanni Domenico Cassini, astronom (* 1625)
15. 9. - Sidney Godolphin, 1. erl od Godolphina, britanski državnik (* 1645)
12. 11. - Tokugawa Ienobu, šogun Japana (* 1662)
15. 11. - James Hamilton, 4. vojvoda od Hamiltona, škotski plemić (* 1658)
Atanasije Ljubojević, episkop Gornje Krajine (* ca. 1635)
Sabit Alaudin Užičanin, pjesnik (* ca. 1650)

Reference

↑ Historija n. J. II, 1020
↑ Istorija s. n. IV-1, 536-7
↑ Historija n. J. II, 1022
↑ Istorija s. n. IV-1, 29
↑ Crna Gora od kraja XV veka do 1914. godine. rastko.rs
↑ Historija n. J. II, 1256
↑ Sveti Petar Cetinjski, Kratka istorija Crne Gore. rastko.rs
↑ Istorija s. n. IV-1, 34
↑ Istorija s. n. IV-1, 538
↑ Istorija s. n. IV-1, 30
↑ Oslobođenje Crne Gore. rastko.rs
↑ Istorija s. n. IV-1, 13
↑ Istorija s. n. IV-1, 15-16
↑ Historija n. J. II, 866
↑ Historija n. J. II, 1005
↑ Historija n. J. II, 1045
↑ Istorija s. n. IV-1, 184
↑ Istorija s. n. IV-1, 190

Literatura

Historija naroda Jugoslavije II, Školska knjiga Zagreb, 1959
Istorija srpskog naroda, Četvrta knjiga, prvi tom, Srbi u XVIII veku, SKZ Beograd 1986 (IV-1)

Vanjske poveznice

[1] Historija n. J. II, 1020

[2] Istorija s. n. IV-1, 536-7

[3] Historija n. J. II, 1022

[4] Istorija s. n. IV-1, 29

[5] Crna Gora od kraja XV veka do 1914. godine. rastko.rs

[6] Historija n. J. II, 1256

[7] Sveti Petar Cetinjski, Kratka istorija Crne Gore. rastko.rs

[8] Istorija s. n. IV-1, 34

[9] Istorija s. n. IV-1, 538

[10] Istorija s. n. IV-1, 30

[11] Oslobođenje Crne Gore. rastko.rs

[12] Istorija s. n. IV-1, 13

[13] Istorija s. n. IV-1, 15-16

[14] Historija n. J. II, 866

[15] Historija n. J. II, 1005

[16] Historija n. J. II, 1045

[17] Istorija s. n. IV-1, 184

[18] Istorija s. n. IV-1, 190

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]